Είχαμε την μεγάλη τύχη να έρθει, στη χώρα μας ο πρόεδρος Ομπάμα. Έδωσε απλόχερα στην κοινωνία μας αυτό που κάνουν οι μεγάλοι ηγέτες. Αυτοπεποίθηση. Ας ελπίσουμε ότι  τον ακούσαμε. Όλοι.

Ήρθε μετά την  εκλογή του  Τράμπ που  , όσο κι αν την υποψιαζόμαστε, πάγωσε κυριολεκτικά την ανθρωπότητα. Οι Δημοκρατίες του αναπτυγμένου κόσμου, έχοντας διανύσει  την μακρύτερη περίοδο, εβδομήντα χρόνια,  του καλλίτερου εαυτού τους, ισχυροποίησαν και τους  λαϊκιστές αντιπάλους τους.  Οι κοινωνίες μας φαίνεται ότι  παρουσιάζουν σημεία «κούρασης»   από τη Δημοκρατία   των συναινέσεων και των συγκλίσεων. Άλλωστε , όπως σε κάθε περίοδο, είχαμε και τώρα αποτυχίες, ξεβολεμένους και ηττημένους. Τις  εκμεταλλεύονται ρεύματα ξεχασμένα, παλιές λαθρόβιες πρακτικές.

Η  προσωνυμία λαϊκιστές κι όχι λαϊκοί ,όπως διαχρονικά ονομάστηκαν οι ηγεσίες των  αντίστοιχων  ρευμάτων, αποδίδει και την ουσία. Καπηλεύονται τις αγωνίες των λαών παρά στηρίζουν τα συμφέροντά τους. Ηγεσίες, συνήθως προερχόμενες από τα ανώτερα στρώματα, εναντίον του «συστήματος».

Λαϊκιστικά  ρεύματα είχαμε και σε άλλες φάσεις την «ένδοξης » εβδομηκονταετίας… Εξέφραζαν ανερχόμενα μεσοστρώματα,  επεδίωκαν την αναδιανομή  σε εισοδήματα που έρρεαν άφθονα, συμβάλλοντας, με τον τρόπο τους,  στην διεύρυνση του καταναλωτικού μοντέλου, προμηνύοντας την κρίση . Τώρα στο λαϊκιστικό λόγο κυριαρχούν οι ακαθόριστες φοβίες απώλειας κεκτημένων, ο διχαστικός λόγος, ο στιγματισμός των αντιπάλων, ο αυταρχισμός. Λαϊκισμός όχι πλέον των μεγάλων λόγων αλλά των χαμηλών ενστίκτων λέει ο Στ. Ράμφος.  Η ατζέντα  συμπληρώνεται με την καλλιέργεια του  φόβου απώλειας ταυτότητας και τη νοσταλγία για το «μονοφυλετικό» έθνος κράτος. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει μονιμοποιηθεί και το πρόθεμα εθνικό(λαϊκισμός).

Ουσιαστικά ο σύγχρονος λαϊκιστικός λόγος συναρθρώνει σε φοβίες τις εξελίξεις στο διεθνές, το εθνικό και το τοπικό στερέωμα (παγκοσμιοποίηση). Είναι ένας λόγος μοχθηρός,  και ταυτόχρονα μεσσιανικός που θέλει  να αψηφήσει την πραγματικότητα . Γι αυτό ενώ βοηθάει στην άνοδο των ηγετών του τους οδηγεί γρήγορα σε αδιέξοδα και στο ψεύδος. Γίνονται πιο  ευάλωτοι αλλά και πιο επικίνδυνοι.

Ο λαϊκιστικός λόγος δεν παράγεται και κυρίως δεν θεριεύει   εν κενώ.  Η ραγδαία  παγκοσμιοποίηση και ο συνακόλουθος κοσμοπολιτισμός έφεραν μεγάλες αλλαγές οι οποίες βελτίωσαν σε πολλούς τομείς την ανθρωπότητα ιδιαίτερα στον δεύτερο και τον τρίτο κόσμο. Με την είσοδο εκατομμυρίων  στην ευημερία, με την θεαματικότερη μείωση της φτώχειας στην ιστορία.

Ταυτόχρονα αυξήθηκαν οι μεταναστευτικές ροές προς τον πρώτο κόσμο αλλά και ξεβολεύτηκαν σημαντικές κατηγορίες εργαζομένων του, ιδιαίτερα  οι λευκοί χειρώνακτες αλλά και  οι νέοι συνολικά.

Είναι αυτός ένας λόγος  που κάνει αυτές στις κατηγορίες πολιτών θύματα του λόγου απελπισίας τύπου Αυτιά και Τράγκα που διακονούν ανά την υφήλιο τα ΜΜΕ. Επίσης για τη  νεολαία ενώ είναι η πλέον ολιγάριθμη (δημογραφικό) στην ιστορία,   σπανίζουν οι  θέσεις προοπτικής. Είναι αυτή μια εξήγηση  για τον μηδενισμό (βιαιοτήτων ή αδιαφορίας) που κυριαρχεί σε τμήματα της νεολαίας.

Η παρακαταθήκη Ομπάμα και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με την νίκη του Τράμπ, όπως κι αν επιτεύχθηκε, οι απανταχού  εθνικολαϊκιστές έχουν υπό την ισχύ τους  ένα σημαντικό ιδεολογικό κέντρο. Η ύπαρξη αντισταθμιστικών θεσμών  στην Δημοκρατία των  ΗΠΑ ίσως την περιορίσει. Οι πολιτικοί αγώνες οπωσδήποτε θα γίνουν πολύ πιο σκληροί. Οι ενδόμυχοι φόβοι για επανάληψη παλιών σκοτεινών  πρακτικών έχουν περιεχόμενο.

Απέναντι σ αυτή την απαισιόδοξη αδιέξοδη προοπτική οι δυνάμεις της Δημοκρατίας διαθέτουν το πολιτικό και πολιτιστικό κεκτημένο.

Ο Ομπάμα αξιοποίησε  την ευκαιρία να απαντήσει, από την Αθήνα, με ένα ιστορικό λόγο που επανέφερε στο προσκήνιο ολοκληρωμένο το Δημοκρατικό πλαίσιο των κοινωνιών μας. Παρουσίασε, ως  ιστορική  παρακαταθήκη προς την ανθρωπότητα,  ανάγλυφη  την μεγάλη εικόνα. (Και συμπλήρωσε την απάντησή του με το κοινό άρθρο του με την Μέρκελ).

Αναφερόμενος στη στρατηγική επέμενε ότι το διεθνές πλαίσιο πρέπει και μπορεί να παραμείνει ανοικτό. Ενώ η νοσταλγία του παρελθόντος πάνω στην οποία στηρίζεται το εθνικολαϊκιστικό αφήγημα οδηγεί τις κοινωνίες σε μεγάλα  αδιέξοδα.

Η Δημοκρατία, με τα προβλήματά της, τις νίκες αλλά και τις ήττες της, είναι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο μπορούν και πρέπει να συνεχιστούν οι ρυθμίσεις, η «διακυβέρνηση» της παγκοσμιοποίησης. Ο αναπτυγμένος κόσμος έχει την ευθύνη να ενισχύει  δημοκρατικές διεξόδους στην ανθρωπότητα. Ξεκινώντας από τις «ρυθμίσεις» στο δικό του περιβάλλον αλλά διαχειριζόμενος και τη μεταναστευτική πλημμυρίδα κ.ο.κ.  Ήταν η εικόνα της δικής του στρατηγικής όπως έτεινε να ολοκληρωθεί στη δεύτερη τετραετία του. » Ήπια ηγεμονία» ίσως είναι ο πιο περιεκτικός χαρακτηρισμός της.

Από αυτή την άποψη η οπτική Ομπάμα, ταιριάζει περισσότερο στην Ευρωπαϊκή φιλοσοφία. Η  Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ απειλείται ακόμα και η συνοχή της,  ίσως αναγκαστεί  να παίξει πιο σημαντικό ρόλο   στις παγκόσμιες ισορροπίες με την εσωστρέφεια που θα υπάρχει για καιρό στις  ΗΠΑ. Αναλαμβάνοντας τη σκυτάλη της διεθνούς συναίνεσης. Η Γερμανική ηγεσία ίσως έχει, μέσω της ΕΕ,  την δική της ιστορική ευκαιρία. Ίσως δεν  πρέπει να θεωρηθεί τυχαίο ότι ο Πρόεδρος Ομπάμα ολοκληρώνει την επίσκεψη μου στο Βερολίνο.

Αυτός ο ρόλος της ΕΕ διέρχεται βέβαια μέσα από την ενίσχυση των δημοκρατικών λειτουργιών αλλά και την αντιμετώπιση, στην ίδια την Ευρώπη, των εθνικολαϊκιστών  (επανεγκλεισμός  στο έθνος κράτος), με την προώθηση    ομοσπονδιακών («μεταεθνικών»)  πολιτικών αλληλεγγύης.

Αλλά επίσης και με ρυθμίσεις αναδιάταξης του παραγωγικού μοντέλου στον αναπτυγμένο κόσμο που, ενώ δεν θα αγνοούν  την πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης, θα εστιάζουν στην απασχόληση με  την δημιουργία νέων μορφών ενδογενούς ανάπτυξης με πανευρωπαϊκά ποιοτικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά . κ.ο.κ.

Υ.Γ. Φαίνεται πως η κίνηση στο Κυπριακό έχει περιεχόμενο. Αλλά η άποψη πλήρους τώρα, κι όχι μέσω χρονοδιαγράμματος, αποχώρησης των Τουρκικών στρατευμάτων, της ελληνικής κυβέρνησης  μοιάζει μαξιμαλιστική