Ψηφίστηκε πρόσφατα στην Βουλή (προηγήθηκαν 2 εβδομάδες διαβούλευσης) το νομοσχέδιο με τίτλο “Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης”. Ο τίτλος είναι επικοινωνιακά εντυπωσιακός (άλλοι θα πούνε πομπώδης και στομφώδης), μακάρι να είναι έτσι και να συμβαίνει αυτό (η “ολοκλήρωση”), είναι έτσι ; Φαίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία φορέων, εργαζομένων, κομμάτων κλπ θεωρεί ότι το νομοσχέδιο κινείται σε εξόχως αρνητική κατεύθυνση.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει 2 μείζονα σκέλη :
1) την ενοποίηση όλων των δομών Ψυχικής υγείας που θα αποτελούν το ΕΔΥΨΥ (Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας). Η μονάδα διοίκησης θα είναι ουσιαστικά τα ΠΕΔΥΨΥ (Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας), ένα ανά ΥΠΕ, άρα 7 ΠΕΔΥΨΥ.
2) ενοποίηση (κατάργηση ; έτσι το θεωρεί η συντριπτική πλειοψηφία και όχι μόνο θορυβώδεις συνδικαλιστικές μειοψηφίες, βλ.πχ άρθρο της επίκουρης καθηγήτριας Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κας Τόνια Τζαννετάκη στην “Καθημερινή”/kathimerini.gr στις 28-07-2024 με τίτλο “Μια αχρείαστη και βλαπτική νομοθετική μεταρρύθμιση”) όλων των δημόσιων φορέων απεξάρτησης (ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ, ΙΑΝΟΣ, ΑΡΓΩ, ΜΕΘΕΞΙΣ κλπ κλπ) και σύσταση ενός ΝΠΙΔ (νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου) που θα λέγεται ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων»).
Μια γενική αρχική παρατήρηση είναι πως πρόκειται ουσιαστικά για μια διοικητική και μόνο μεταρρύθμιση, που οδηγεί σε μια υπερσυγκέντρωση διοικητική και από πουθενά δεν προκύπτει (πέραν της θεμιτής φιλοδοξίας) ότι συνιστά ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Ας ξεκινήσουμε από την ψυχική υγεία. Το πρώτο λοιπόν που παρατηρούν όλοι μα όλοι, είναι ότι τα 7 ΠΕΔΥΨΥ (ένα ανά ΥΠΕ) αποτελούν μια διοικητική υπερσυγκέντρωση, κάτι το υδροκεφαλικό, ενώ κάποιοι το έχουν χαρακτηρίσει μικρογραφία επιτελικού κράτους. Όσο καλή πρόθεση και να έχει κανείς είναι δύσκολο να φανταστεί, πως δεν θα είναι δυσλειτουργικό όλο αυτό. Και αρκετά απρόσωπο. Υπάρχει ένα υποδιοικητής ψυχικής υγείας ανά ΠΕΔΥΨΥ/ΥΠΕ. Πολλοί χαριτολογώντας και αφού έχουν διαβάσει τις αρμοδιότητες του εν λόγω υποδιοικητή, λένε ότι θα πρέπει να είναι κάποιο είδους superman. Θα υπάρχει επίσης για όλο το ΠΕΔΥΨΥ ένας Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας και ένας Νοσηλευτικής Υπηρεσίας. Ας μας επιτραπεί να δώσουμε λίγα συγκεκριμένα παραδείγματα για να γίνουμε πιο κατανοητοί. Η 3η ΥΠΕ είναι η μισή πόλη της Θεσσαλονίκης περίπου και δυτικά όλοι οι νομοί μέχρι την Αλβανία και η 4η ΥΠΕ είναι η άλλη μισή πόλη της Θεσσαλονίκης και ανατολικά μέχρι την Τουρκία (μάλιστα να αναφέρουμε με την ευκαιρία το ίσως κάπως οξύμωρο, στον ίδιο δρόμο της πόλης το ένα Νοσοκομείο “Γεννηματάς” να ανήκει στην 3η ΥΠΕ μαζί πχ με την Φλώρινα και 800 μέτρα πιο κάτω το ΑΧΕΠΑ ανήκει στην 4η ΥΠΕ, μαζί πχ με τον Έβρο). Στην 3η ΥΠΕ υπάγεται και το ΨΝΘ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης), το οποίο τώρα καταργείται (βλ.γι'αυτό πιο κάτω).
Ενώ ο διευθυντής ιατρικής υπηρεσίας του ΨΝΘ ήταν ακριβώς μόνο για το ΨΝΘ και μέσα στο Νοσοκομείο, τώρα θα είναι σε ένα γραφείο της ΥΠΕ στην περιοχή του Βαρδάρη. Επίσης ενώ πχ ο Καρδιολόγος ή ο Παθολόγος του ΓΝ Κοζάνης (ή Κατερίνης ή Γιαννιτσών κλπ) θα υπάγονται στον διευθυντή ιατρικής υπηρεσίας της Κοζάνης (και αντίστοιχα Κατερίνης, Γιαννιτσών κλπ) δηλαδή κάποιον/κάποια μέσα στο νοσοκομείου που ξέρουν, τον βλέπουν, λένε μια καλημέρα συχνά, τώρα θα είναι κάποιος σε ένα γραφείο στην Μαβίλη στον Βαρδάρη της Θεσσαλονίκης, που πιθανότατα δεν θα έχουν δει ποτέ και που η πρόσβαση σε αυτόν/αυτήν γίνεται τουλάχιστον δύσκολη αν όχι αδύνατη (ραντεβού μετά από πόσο καιρό και για πόση ώρα ;). Αντίστοιχα για την 4η ΥΠΕ ο Ψυχίατρος πχ του ΓΝ Αλεξανδρούπολης θα υπάγεται σε ένα γραφείο κάπου στην Θεσσαλονίκη ενώ οι υπόλοιπες ειδικότητες στην διεύθυνση ιατρικής και νοσηλευτικής υπηρεσίας του νοσοκομείου. Αντίστοιχα για την 2η ΥΠΕ, αν το αντιλαμβανόμαστε ορθά, οι Ψυχίατροι πχ της Λέσβου και της Λήμνου θα έχουν διευθυντή Ιατρικής υπηρεσίας που θα είναι σε γραφείο στον Πειραιά κοκ.
Από την άλλη όπως τονίζει και η πρόσφατη σχετική ανακοίνωση της ΕΨΕ (Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας) ενώ μπορεί αρχικά να φαίνεται ότι δίνει στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας αυτονομία, τελικά ουσιαστικά δεν προσφέρει διοικητική ούτε οικονομική αυτονομία και εξαρτάται σε τελική ανάλυση απο την κεντρική διοίκηση. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας και εξαρτώνται εν τέλει από την κεντρική διοίκηση και απομονώνονται από τις άλλες ειδικότητες , ειδικά οι ψυχίατροι των γενικών νοσοκομείων (πχ δεν συμμετέχουν πλέον, όπως επισημαίνει και η ΕΨΕ σε επιτροπές των νοσοκομείων που θα εργάζονται).
Κομβικό επίσης και κρίσιμο είναι το ζήτημα των μετακινήσεων, που (κακά τα ψέματα) ανησυχεί (έως τρομάζει) το προσωπικό (και ίσως σε κάποιες περιπτώσεις αφορά πιο πολύ τους ειδικούς Ψυχιάτρους απ΄ότι νοσηλευτές και ειδικευόμενους). Πλέον (απ'οτι φαίνεται) δεν ανήκεις πχ σε ένα Τμήμα ενός νοσοκομείου ή σε ένα νοσοκομείο αλλά σε όλη την ΥΠΕ. Κανείς δεν ξέρει αυτή την στιγμή ακριβώς, αλλά είναι δύσκολο πχ να ανήκεις σε κάτι που θα έχει καταργηθεί ως οργανισμός (πχ το ΨΝΑ και το ΨΝΘ). Άρα αυτό που φοβούνται όλοι, είναι ότι όποτε θέλουν, μπορούν να σε μετακινήσουν όπου θέλουν κυρίως εντός ΥΠΕ (και άραγε για πόσο και με τι κριτήρια ; πολλοί φοβούνται κριτήρια γνωριμιών, κομματικά κλπ, δεν είναι ανήκουστα αυτά για την ελληνική πραγματικότητα).
Πάμε τώρα στην (επικοινωνιακή) ουσία του νομοσχεδίου : επικοινωνείται ως ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και αποασυλοποίηση. Από που προκύπτει αυτό ; Το σκεπτικό φαίνεται να είναι το εξής απλό, το οποίο μπορεί να ακουστεί πειστικό σε κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τα ζητήματα της ψυχικής υγείας : Καταργούμε τα άσυλα, όλα πλέον, άρα ολοκληρώνουμε την αποασυλοποίηση, και αφού η αποασυλοποίηση είναι ο πυρήνας της κάθε ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ιστορικά, άρα ολοκληρώνουμε την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Ποια είναι τα “άσυλα” που καταργούνται ; Τα εναπομείναντα ειδικά ψυχιατρικά νοσοκομεία δηλαδή το ΨΝΑ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, αναφερόμενο συχνά σαν “Δαφνί”) και το ΨΝΘ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, αναφερόμενο συχνά σαν “Σταυρούπολη”). Το “Δρομοκαΐτειο”, δεν κατέστη εφικτό να καταργηθεί για νομικούς λόγους, ότι είναι κληροδότημα από τον Χιώτη Ζώρζη Δρομοκαΐτη. Άρα καταργούμε τα εναπομείναντα άσυλα ΨΝΑ και ΨΝΘ (είχαν καταργηθεί τα προηγούμενα χρόνια Κέρκυρα, Λέρος, Τρίπολη κλπ) και έτσι ολοκληρώνεται η ψυχιατρική μεταρρύθμιση.
Καταρχάς άσυλα πλέον δεν υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, παλιά όντως στα ψυχιατρικά νοσοκομεία υπήρχαν τα λεγόμενα τμήματα χρονίων όπου εκατοντάδες άνθρωποι συμβίωναν (στοιβάζονταν κάποιος θα έλεγε) εντός του νοσοκομείου και κάποιος πχ που έμπαινε με εισαγωγή το τάδε έτος, πέθαινε εκεί μέσα μετά από πχ 5-10-15 κλπ έτη. Αυτό πλέον δεν γίνεται να γίνει, ακόμη κι αν θέλει κάποιος και μάλιστα η (θλιβερή) πραγματικότητα είναι ότι βλέπουμε συχνά πολλές οικογένειες (ειδικά από τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα) που εύχονται να υπήρχαν εκείνα τα τμήματα χρονίων (μέχει τα τέλη περίπου της δεκαετίας του 90). Ωστόσο με μια έννοια ειδικό ψυχιατρικό νοσοκομείο σημαίνει παροχή εξειδικευμένης υπηρεσίας στον πολίτη, όχι (αυτόματα) άσυλο. Όπως δεν είναι στίγμα να υπάρχει ειδικό Δερματολογικό Νοσοκομείο (πχ στην Δελφών στην Θεσσαλονίκη) ή ειδικό Ογκολογικό νοσοκομείο (πχ Θεαγένειο) κλπ, έτσι δεν θα έπρεπε να είναι στίγμα να υπάρχει ειδικό ψυχιατρικό νοσοκομείο.
Ας επιτραπεί σε αυτό το σημείο μια προσωπική αναφορά : εργάστηκα το 2010-2011 σε ειδικό ψυχιατρικό νοσοκομείο στην Γερμανία, που ανήκε στο τοπικό κρατίδιο (όχι απευθείας στο κράτος) και δεν αντιλήφθηκα καθόλου να το θεωρούνε άσυλο. Εκεί είχε στο κεντρικό κτίριο της διοίκησης μια πλάκα που ανέγραφε ότι το τάδε έτος οι ναζιστές ήρθαν και έκαψαν τους νοσηλευόμενους, που ζούσαν στο υποτιθέμενο άσυλο (που ακόμη κι αυτό σημαίνει στέγη, τροφή, θέρμανση, προσωπικό, παροχή φαρμάκων κλπ). Προσπαθούμε να πούμε ότι η ύπαρξη ενός ειδικού ψυχιατρικού νοσοκομείου δεν μπορεί να σημαίνει εξ ορισμού άσυλο. Κατάργηση των ασυλικών Τμημάτων ναι, όχι κατάργηση ενος εξειδικευμένου νοσοκομείου. Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι στην μεταρρύθμιση επί Θάτσερ στην Βρετανία, το αποτέλεσμα ήταν ψυχικά ασθενείς κάτω από τις γέφυρες. Στις δε ΗΠΑ 15-45% των αστέγων πάσχουν από σχιζοφρενική διαταραχή (αυτοί είναι “απο-ασυλοποιημένοι”).
Θα περίμενε κανείς ακόμη πιο εξειδικευμένα ψυχιατρικά νοσοκομεία και όχι κατάργηση. Τι εννοούμε ; Στο ειδικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο στην Γερμανία που προαναφέραμε (και υπάρχει πληθώρα τέτοιων) υπάρχει άλλο Τμήμα για ενήλικες (18-65) με ψύχωση, άλλο Τμήμα για ηλικιωμένους με ψύχωση, άλλο Τμήμα για καταθλιπτικούς ασθενείς (18-65), άλλο Τμήμα για ηλικιωμένους καταθλιπτικούς, άλλο για ανοϊκούς ασθενείς με διαταραχές συμπεριφοράς, άλλο για ασθενείς με Μεθοριακή (Bordeline) διαταραχή προσωπικότητας (όπου εφαρμοζόταν Διαλεκτική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία) κλπ κλπ. Στην Ελλάδα είναι ταυτόχρονα στο ίδιο Τμήμα, (ενδεικτικά παραδείγματα) ο 20άρης με σχιζοφρενικό επεισόδιο, ο 30άρης σε μανιακό επεισόδιο, η 40άρα/50άρα κυρία πχ με καταθλιπτικό επεισόδιο ή ψυχοσωματικά ενοχλήματα, ο χρήστης ουσιών με συνοδές διαταραχές συμπεριφοράς (πχ επιθετικότητα λεκτική και σωματική), το άτομο με νοητική υστέρηση, ο ανοϊκός ηλικιωμένος που εμφανίζει διαταραχές συμπεριφοράς λόγω παραληρητικών ιδεών, περιστατικά που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αμιγώς κοινωνικά κλπ κλπ. Όλοι μαζί νοσηλεύονται (οι περισσότεροι ακούσια) ταυτοχρόνως ! Θα θέλαμε μήπως κάποια στιγμή να έχουμε κι εμείς άλλα Τμήματα οξείας νοσηλείας για ψύχωση, άλλα για κατάθλιψη, άλλα για διαταραχή προσωπικότητας, άλλα για 3η ηλικία, άλλα για άνοια κλπ ; Εάν θα θέλαμε, τότε το ερώτημα είναι : Μπορεί να γίνει αυτό στο πλαίσιο Γενικού Νοσοκομείου ή πρέπει να υπάρχουν μήπως Ειδικά Ψυχιατρικά Νοσοκομεία ;
Αντιθέτως, όπως τονίζει και η ΕΨΕ, οι δομές/μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (ΜΨΑ) που ήταν και είναι βασικός πυλώνας της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, έχουν αποκτήσει ασυλικό χαρακτήρα. Αυτό το ζήτημα δεν το θίγει καθόλου, το νομοσχέδιο.
Γενικά η διοικητική υπερσυγκέντρωση δεν απαντά ΚΑΘΟΛΟΥ στα φλέγοντα ζητήματα :
Στην έλλειψη κλινών (4700 ιδιωτικές, 900 δημόσιες).
Απουσία ουσιαστικής τομεοποίησης (χονδρικά μπορεί να ειπωθεί ότι στην Αθήνα νοσηλεύονται συχνά περιστατικά από την μισή Ελλάδα και στην Θεσσαλονίκη από την άλλη μισή. Μπορούμε να μπούμε σε άπειρες λεπτομέρειες αν χρειαστεί.
Στο ζήτημα των υλικοτεχνικών και κτιριακών υποδομών (το θίγει και η ΕΨΕ) που ειδικά στα ψυχιατρικά νοσοκομεία (λιγότερο στα Γενικά) κινείται στο όριο της αθλιότητας. (ενδεικτικά και κραυγαλέα : κλιματισμός στους θαλάμους ασθενών αλλά και γραφεία γιατρών σε Τμήματα Οξέων, ρωγμές στα δωμάτια εφημερείας, επίκινδυνο σε περίπτωση σεισμού).
Στο ζήτημα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, πχ στην Θεσσαλονίκη η ψυχιατρική μεταρρύθμιση προέβλεπε 13 ΚΨΥ (κέντρα ψυχικής υγείας) και υπάρχουν 4. Τίποτα ως προς αυτό δεν προβλέπεται στο νομοσχέδιο. Χωρίς αυτήν άλλωστε και αυξημένες υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, δεν θα δοθεί λύση στο φαινόμενο της “περιστρεφόμενης πόρτας”, των επανειλημμένων επανεισαγωγών.
Ως προς τις ΜΨΑ (μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης - οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα) που όντως λείπουν και χρειάζονται επειγόντως καινούριες, φαίνεται να ισχύει το εξής : κατεύθυνση χρηματοδότησης κυρίως αν όχι αποκλειστικά σε ΜΚΟ και ΑΜΚΕ. Αν και θα ήταν λάθος να δαιμονοποιήσουμε το ιδιωτικό (ταυτίζοντας κάθε τι ιδιωτικό με ανήθικο κέρδος), θα ήταν εξίσου λάθος να δαιμονοποιήσουμε το κρατικό (ταυτίζοντας το κρατικό με το ασυλικό, το δυσλειτουργικό, την αδράνεια κλπ) και να πούμε δώστε τα όλα στους ιδιώτες. Στην πράξη η μονομερής έμφαση στην χρηματοδότηση των μκο και αμκε, θα συμβάλλει στην περαιτέρω παρακμή των δημόσιων δομών, που τι να κάνουμε, χρειάζονται κι αυτές.
Σε πρόσφατη διαδικτυακή συζήτηση με τον υφυπουργό Υγείας κο Βαρτζόπουλο για το νέο νόμο για την Ψυχική Υγεία, (μια πολύ θετική πρωτοβουλία του πανελλήνιου Ιατρικού συλλόγου στην οποία ανταποκρίθηκε, και αυτό είναι πολύ θετικό, ο υφυπουργός – έχει αναρτηθεί στο youtube), ο υφυπουργός ουσιαστικά παραπέμπει σε πολλές από τις ερωτήσεις που του κάνουν, στη “δευτερογενή νομοθεσία και τις υπουργικές αποφάσεις” που θα έρθει τους επόμενους μήνες και επίσης σε αποφάσεις που θα λαμβάνει το 11μελές ανά ΥΠΕ επιστημονικό συμβούλιο, αναφέροντας ότι το νομοσχέδιο είναι ένα “κέλυφος”. Πρακτικά αυτή την στιγμή, αυτό σημαίνει, ότι πολλά πράγματα δεν είναι καθόλου ξεκάθαρα. Κι όταν τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα όποιος θέλει μπορεί ανάλογα με τις ιδεολογικές του προκαταλήψεις να τα δει άσπρα/λευκά (και υπέροχα) και όποιος θέλει μπορεί να τα δει μαύρα (κι άραχλα). Αυτή η λογική ακριβώς του άσπρου/μαύρου μας κατατρύχει, ναρκοθετεί εκ προοιμίου κάθε ψύχραιμο διάλογο κι άρα κάθε πιθανότητα σύνθεσης και εξαγωγής λογικών και σοβαρών συμπερασμάτων. Στα ζητήματα και της ψυχικής υγείας πέρα από άγνοια πολλών ομιλούντων, υπάρχουν (όπως και παντού) πληθώρα (υπερ)αριστερών και δεξιών bias, που δυναμιτίζουν κάθε κατανόηση και συνεννόηση. Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για μια σειρά ζητημάτων, όπως πιστεύει η άκρα αριστερά από τη μια και η νεολίμπεραλ οικονομική λογική από την άλλη (διότι ο πολιτικός φιλελευθερισμός, είναι άλλο πράγμα).
Στην χρόνια ψύχωση, υπάρχει όπως σε όλα τα πράγματα μια ποικιλότητα : υπάρχουν αυτοί (σπάνιο) που θα μπορέσουν ακόμη και να εργαστούν και να παντρευτούν, υπάρχουν αυτοί που δεν θα μπορέσουν να εργαστούν και χρειάζονται αναπηρικό επίδομα αλλά θα μπορούν να ζήσουν με τους οικείους τους, υπάρχουν οι ακόμη λιγότερο λειτουργικοί που θα χρειαστεί κάποια στιγμή να ζήσουν σε προστατευόμενα διαμερίσματα, οι ακόμη λιγότερο λειτουργικοί που είναι για ξενώνες, οι ακόμη λιγότερο λειτουργικοί που θα είναι για οικοτροφεία και υπάρχουν και κάποιοι (σπάνιο ευτυχώς) που δυστυχώς η ζωή δείχνει ότι παρά τις προσπάθειες του προσωπικού και παρά την πολυφαρμακία δεν θα καταφέρουν να ενταχθούν αρμονικά ούτε καν στα οικοτροφεία και χρειάζονται συνεχείς (δεκάδες) επανεισαγωγές σε ψυχιατρικές κλινικές. Τι θα γίνουν αυτοί ; Πρέπει ή όχι να υπάρχουν Τμήματα Μέσης και Παρατεινόμενης Νοσηλείας ; Πρέπει ή όχι να γίνουν περισσότερα Νοσοκομεία Ημέρας για να μειωθεί ο χρόνος νοσηλείας στα Τμήματα των Οξέων ;
Σε τίποτα από αυτά δεν υπεισέρχεται το νομοσχέδιο.
Και τι θα απογίνουν οι ανασφάλιστοι, οργανικά ψυχοσύνδρομα (πχ άνοια αλλά όχι μόνο) ή χρόνιοι ψυχωσικοί που δεν μπορούν και δεν θέλουν για τους χ, ψ λόγους οι οικογένειες τους να ασχοληθούν ; που δεν θέλουν να τους πάρουν στα σπίτια τους ακόμη και “ρυθμισμένους” και δεν μπορούν ή/και δεν θέλουν να συμβάλλουν ούτε ελάχιστα οικονομικά, που δεν θέλουν όταν χρειαστεί να γίνουν δικαστικοί συμπαραστάτες ή και να έχουν οποιαδήποτε επαφή ; Υπάρχουν ανοϊκοί ή άτομα με νοητική υστέρηση που λιμνάζουν επί έτη σε Τμήματα Οξέων, στα οποία το νόημα είναι να μείνεις 2,3,4 εβδομάδες κατά μέσο όρο, να γίνεις καλά και να φύγεις όπως ακριβώς σε μια Καρδιολογική κλινική. Ειδικά πρέπει να τονίσουμε ότι το ζήτημα της άνοιας θα γίνει κάποια στιγμή εκρηκτικό (γίνεται την ώρα που μιλάμε) ειδικά για τους συμπολίτες μας χωρίς οικονομική ευχέρεια (ακούγεται κυνικό, αλλά δυστυχώς η πραγματικότητα είναι τέτοια). Ας έχουμε υπόψη ότι η Σχιζοφρένεια κυμαίνεται και θα κυμαίνεται λίγο πολύ στο 1% του πληθυσμού, ας πούμε περίπου 100000 συμπολίτες μας. Δεν ισχύει το ίδιο με την άνοια, το ποσοστό δεν θα είναι σταθερό, αλλά συνέχεια θα αυξάνει. Ήδη το 2019 ήταν 200000 και υπολογίζεται για 300000 το 2050.
Τέλος πρέπει να αναφέρουμε και τα θετικά ώστε να μην είμαστε μηδενιστές, θα μπορούσαμε να σταθούμε σε αυτά που τονίζει και η ΕΨΕ : To σύστημα επιδημιολογικής και θεραπευτικής επιτήρησης (δυνητικά μπορεί να λειτουργήσει θετικά) και το σύστημα τηλεψυχιατρικής τηλεσυμβουλευτικής.
Όσον αφορά τις εξαρτήσεις και τον ΕΟΠΑΕ, δεν θα είμαστε τόσο αναλυτικοί, διότι άλλοι ειδικότεροι από εμάς, έχουν αναλυτικά αρθρογραφήσει και τοποθετηθεί και η κριτική είναι ίσως πιο σφοδρή απ'ότι για την ψυχική υγεία. Η κύρια κριτική είναι ότι το λιγότερο αναμιγνύονται προγράμματα με διαφορετικές φιλοσοφίες, ομογενοποιούνται ή και καταργούνται. Πολλοί λένε ότι επικρατεί η φιλοσοφία του ΟΚΑΝΑ και άρα των υποκατάστατων και όχι των “στεγνών” προγραμμάτων. Επειδή ακριβώς το τοπίο δεν είναι ξεκάθαρο κάποιοι μπορούν να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και ότι “διασυνδέονται” οι υπηρεσίες απεξάρτησης, ενώ κάποιοι μπορούν να το βλέπουν μισοάδειο και μιλούν για τσουβάλιασμα. Σε κάθε περίπτωση όπως τονίζει και η ΕΨΕ, δεν θα πρέπει να χαθεί ο πλουραλισμός, η ποικίλη θεραπευτική φιλοσοφία, δεν είναι όλα κατάλληλα για όλους. Πάντως δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει ότι ο ΕΟΠΑΕ είναι ακόμη πιο (υπερ)συγκεντρωτικός απο τα ΠΕΔΥΨΥ.
Αυτό που ανησυχεί επίσης τους εργαζομένους, το θέτει και η ΕΨΕ, είναι ότι δημόσιοι υπάλληλοι (εργασιακά - δεν πρέπει να τους δαιμονοποιούμε) θα μετακινηθούν σε ΝΠΙΔ (αφορά κυρίως το ΨΝΑ και το ΨΝΘ) και για να μιλήσουμε απλά φοβούνται να πάνε και αυτός είναι ο λόγος που μάλλον δεν θα πάνε στον ΕΟΠΑΕ εξειδικευμένοι γιατροί με εμπειρία δεκαετιών, πχ άτομα από το Τμήμα Μέθεξις ΨΝΘ (αλκοόλ), Τμήμα Διπλής Διάγνωσης Ιανός και Τμήμα Detox (σωματική απεξάρτηση και μετά εξωτερική Θεραπευτική Κοινότητα Καρτερών) ΨΝΘ. Άρα οι εξαρτημένοι θα στερηθούν τις υπηρεσίες τους και την εμπειρία τους. Τίθεται τέλος και από την ΕΨΕ και ένα ζήτημα εκπαίδευσης των ειδικευομένων στις εξαρτήσεις (με την ευκαιρία να αναφέρουμε ότι το 11μελές επιστημονικό συμβούλιο του κάθε ΠΕΔΥΨΥ, δεν περιλαμβάνει πλέον θέση για ειδικευόμενο).
[Προφανώς το παραπάνω κείμενο, δεν εξαντλεί ούτε όλα τα θέματα, ούτε την κριτική, προσπαθεί να θέσει και κάποια ζητήματα που δεν έχουν τεθεί και με έναν τρόπο που δεν έχει τεθεί. Με άλλα λόγια, ταπεινά να συμβάλλει με μια επιπρόσθετη διάσταση στον διάλογο]