Στις 27/3/14 στην εφημερίδα «Καθημερινή», ο Τάκης Θεοδωρόπουλος ασκούσε κριτική στα όσα είχε πει πρόσφατα ο Νίκος Δήμου σχετικά με τη σκοτεινή πλευρά της Ελληνικής Επανάστασης και κατέληγε ως εξής: «Δεν υπάρχει συλλογική συνείδηση χωρίς συλλογικούς μύθους. Και προδίδει αφέλεια η αντιπαράθεση του μύθου με την ιστορική αλήθεια, η ταύτιση δηλαδή του μύθου με το ψέμα. Μπορεί το τρίπτυχο «ελευθερία – ισότης – αδελφότης» να ανήκει στην περιοχή του μύθου και να μην έγινε ποτέ πολιτική πραγματικότητα. Ομως πώς θα ήταν ο σύγχρονος κόσμος χωρίς αυτόν τον μεγάλο μύθο;… Χρειαζόμαστε την ιστορική αλήθεια όσο χρειαζόμαστε και τους συλλογικούς μύθους και πάνω απ? όλους τον ωραίο εκείνο μύθο της ελευθερίας». Δεν διαφωνώ κάθετα με τον Τ. Θ., θα ήθελα όμως να εισαγάγω δύο βασικές αποχρώσεις στο σκεπτικό του.
Οσο αφελής είναι η ταύτιση του μύθου με το ψέμα, άλλο τόσο επιζήμια μπορεί να αποβεί η ταύτιση του μύθου με την αλήθεια. Πράγματι, αυτή η δεύτερη ταύτιση κατακλύζει την εγκύκλιο παιδεία μας, πλημμυρίζει τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας και τροφοδοτεί έναν άκριτο πατριωτισμό, που εύκολα μετατρέπεται σε πατριδοκαπηλία. Η ταύτιση του συλλογικού μύθου με την ιστορική αλήθεια εκτρέφει έναν στείρο εθνικισμό, διδάσκει την καχυποψία αν όχι την εχθρότητα προς κάθε τι διαφορετικό και οδηγεί στην εθνική αναδίπλωση που εμποδίζει την κοινωνία να ενταχθεί στον σύγχρονο διεθνοποιημένο κόσμο. Και θέτω, με τη σειρά μου, το ερώτημα: Πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση τις παραμονές της Μικρασιατικής Καταστροφής και του Εμφυλίου Πολέμου και πόσο διαφορετική θα μπορούσε να είναι σήμερα η εμφυλιοπολεμική αντιπαράθεση των πολιτικών δυνάμεων του τόπου, αν είχαμε συνείδηση των δεινών που σώρευσαν στον τόπο οι εθνικοί διχασμοί, που κινδύνευσαν και κινδυνεύουν να υπονομεύσουν ακόμα και σήμερα την ίδια την ύπαρξη της χώρας;
Οσον αφορά το τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης, θεωρώ ότι δεν έγινε ποτέ πολιτική πραγματικότητα γιατί διαπερνάται από μια θεμελιώδη αντίφαση: Το ασύμβατο της απόλυτης ελευθερίας με την απόλυτη ισότητα… Παραδοσιακά η Δεξιά ρίχνει το βάρος στην ελευθερία, ενώ η Αριστερά στην ισότητα, πράγμα που εξηγεί ίσως και το ασύμπτωτο της μεταξύ τους διαμάχης. Υπό τις συνθήκες αυτές, βέβαια, ούτε λόγος δεν μπορεί να γίνει περί αδελφοσύνης. Επειδή η ελευθερία δεν είναι μύθος και πρέπει να παραμείνει άτρωτη και αμείωτη, προσωπικά θα αντικαθιστούσα το παλαιό τρίπτυχο με το πιο νεωτερικό «ελευθερία – ακριβοδικία – αλληλεγγύη», που μπορεί να αποτελέσει, κατά τη γνώμη μου, και οδηγό οποιασδήποτε προοδευτικής και δημοκρατικής παράταξης δεξιάς ή αριστερής, φιλελεύθερης ή σοσιαλδημοκρατικής, πράγμα που θα διευκόλυνε και τον μεταξύ τους διάλογο. Αυτό, όμως, είναι μια άλλη ιστορία, που θα απαιτούσε πολύ περισσότερες από τετρακόσιες λέξεις.