1918, 1968, 2018, τρείς χρονιές, μισό αιώνα η μία μετά την άλλη, με ιδιαίτερη, συμβολική, σημασία. Το 1918, στον «αχό» της Μπολσεβίκικης επανάστασης, στο τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Γούντροου Ουίλσον, Πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοινώνει τα 14 σημεία για τον «Κόσμο μετά τον Πόλεμο» και τη, θνησιγενή, Κοινωνία των Εθνών. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη των «ξέφρενων ‘20» σε ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία και η «τυφλότητα» των Συμμάχων που «εξόντωσαν» τη Γερμανία, έφεραν το Κραχ του ’29 και το 2ο Παγκόσμιο. Πάλι 50 χρόνια μετά, το 1968, μετά τη «Μεγάλη Κοινωνία» του Ρούσβελτ και το «Κοινωνικό Κράτος στην Μεταπολεμική Ευρώπη, ο «Μάης» του ’68 εκφράζει την απέχθεια της νεολαίας στον Πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά και την καθεστηκυία τάξη. Ισχυρίστηκαν , τότε, πως «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Δεν ξέρω αν εννοούσαν κάτι άλλο, αλλά ήρθε η … Παγκοσμιοποίηση.
Πενήντα χρόνια μετά, το 2018, δικαιούμαστε να κοιτάμε το μέλλον με …απορία, αυτή τη φορά, ίσως και δέος. Κάτι, πάλι, φαίνεται πως δεν πήγε καλά. Η Πολιτική δείχνει ξέπνοη, μικρή, λίγη μπροστά στα προβλήματα, ενίοτε χυδαία, σίγουρα χωρίς λύσεις. Η Τεχνολογία «αλλάζει» τη ζωή μας, φαινομενικά με δική της δυναμική, χωρίς να ξέρουμε πώς και γιατί. Οι παράφρονες ηγέτες πληθαίνουν, οι θρησκευτικοί φονταμενταλισμοί … σκοτώνουν παντού και οι οικονομίες δείχνουν, πάλι, ευάλωτες. Για όλους, η δικαιολογία, θετικά ή αρνητικά, είναι πάντα η Παγκοσμιοποίηση. Ίσως έχουν δίκιο, αλλά μετά, τί;;;.
Σε μία σημαντική πρόσφατη μελέτη, η Παγκόσμια Τράπεζα εξέτασε την ποσοστιαία αύξηση εισοδήματος σε κάθε εκατοστημόριο του παγκόσμιου πληθυσμού την περίοδο 1988 – 2008, την εποχή της Παγκοσμιοποίησης. Φαίνεται καθαρά πως η λιγότερο «ωφελημένη» ομάδα στη Δύση, δηλαδή στην Αμερική και στην Ευρώπη, η «χαμένη» της Παγκοσμιοποίησης, ήταν η μεσαία τάξη.[1] Αντίθετα, τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση ευημερίας παγκοσμίως γνώρισε η μεσαία τάξη στην Κίνα και το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, που βρίσκεται, κυρίως, σε Αμερική και Ευρώπη. Η Παγκοσμιοποίηση έφερε «τεκτονικές» αλλαγές με κύρια την αύξηση των ανισοτήτων. Ποιος να τόλεγε στους «αρχηγούς του Μάη ’68, σήμερα προς … συνταξιοδότηση!
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στη 10ετία 2007 -2017 ο πλούτος που συγκεντρώθηκε παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 12%, σε 215 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτός ο πλούτος ανήκει σε 12,5 εκατομμύρια άτομα με περιουσία μεγαλύτερη από ένα εκατομμύριο δολάρια. Ανάμεσά τους 584,000 πολυεκατομμυριούχοι, και 2.252 άτομα με περιουσία που ξεπερνάει το ένα δισεκατομμύριο.[2] Πιθανολογείται πως ο Jeff Bezos, ιδιοκτήτης της AMAZON, θα είναι ο πρώτος … τρισεκατομμυριούχος μετά το 2020. Αυτό λένε τα στοιχεία, αλλά δεν είναι όλη η …αλήθεια.
Προς το τέλος του 2017, αποκαλύφθηκε, άλλη μία, ιστορία φορολογικών παραδείσων. Αυτή τη φορά βρέθηκαν «κρυμμένα» κεφάλαια οκτώ τρισεκατομμυρίων δολαρίων ίσα με το μισό ΑΕΠ των ΗΠΑ.[3] Αυτός ο «ακινητοποιημένος» πλούτος δεν συμμετέχει στην παγκόσμια παραγωγική και αναπτυξιακή διαδικασία. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα κεφάλαια που αποσύρονται και, ουσιαστικά, αδρανοποιούνται αυξάνονται συνεχώς. Αυτό σημαίνει πως η αποταμίευση που «περισσεύει» διεθνώς για τη χρηματοδότηση κοινωνικών αναγκών συνεχώς μειώνεται. Αυτή είναι η μεγαλύτερη απειλή σήμερα, για το Κοινωνικό Κράτος, ακόμη και για τις τρέχουσες ανάγκες της Υγείας. Όπως δείχνει η κατάσταση στην Αμερική, η «βουλιμική» αγορά Υγείας των τριών τρισεκατομμυρίων δολαρίων απειλεί να «βουλιάξει» ολόκληρη την Οικονομία των 18 τρισεκατομμυρίων του 2017, ενώ οι Αμερικανοί αρρωσταίνουν και πεθαίνουν περισσότερο.[4]
Την ίδια περίοδο, τα κύρια χαρακτηριστικά της Παγκόσμιας Οικονομίας ήταν η ύφεση, η άνοδος της ανεργίας και η σχεδόν καθολική υποχώρηση του Κοινωνικού Κράτους. Δεδομένου ότι οι δυνάμεις που κινούν τις οικονομίες «ευνοούν» το Κεφάλαιο και όχι την Εργασία και το Κοινωνικό Κράτος, είναι παράλογο να αναθέτουμε την «ευθύνη» για τη βιωσιμότητα των Συστημάτων Υγείας στην Κοινωνική Ασφάλιση δηλαδή στην αποταμίευση της «Εργασίας», όπως στην Ελλάδα.[i] Αντίθετα, είναι λογικό να στραφούμε προς την πραγματική δυνητική «πηγή» εσόδων, τη φορολογία, όχι μόνο του εισοδήματος αλλά και του Κεφαλαίου και του Πλούτου. Το «συμπέρασμα» αυτό δεν είναι ακόμη πολιτικά ανεκτό σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, αλλά γίνεται περισσότερο αντιληπτό σε χώρες όπου η Υγεία ήδη χρηματοδοτείται, έστω και μερικά, από φορολογικά έσοδα, όπως στην Ευρώπη. Ίσως, μάλιστα, γίνεται, διστακτικά, αντιληπτό και σε παραδοσιακά συντηρητικά περιοδικά, ιδίως τώρα, το 2018, που ανακαλύπτουν «ξανά» τον Μαρξ.[5] Ποιος να τόλεγε, αλήθεια!
[i][i] Οι Εργοδοτικές εισφορές αποτελούν μέρος του Εργατικού Μισθού.
[1] https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/16935
[2] http://www.newworldwealth.com/welcome.html
[3] http://www.banksnews.gr/index.php/greek-news/item/107765-paradise-papers-about-8-trillion-euros-in-tax-havens
[4] Liaropoulos L., US Health: A Failed System, Stergiou Publ. London 2016
[5] Second time, farce» ECONOMIST May 5th, 2018