«Τόση καλοσύνη
γύρω μου κι εντός…»
Διονύσης Σαββόπουλος
Τα νέα από το Ιράκ με κατέλαβαν εξαπίνης στη Νότια Κρήτη. Αγναντεύοντας το Λιβυκό, αναλογίστηκα πόσο κακό έχει προκαλέσει στη χώρα και στις ΗΠΑ η μανία του Τζορτζ Μπους τζούνιορ να επιβάλει δημοκρατικό καθεστώς σε μια χώρα που ουδέποτε γνώρισε τη Δημοκρατία. Πολλοί έλεγαν ότι εκείνη η παρωδία εξωτερικής πολιτικής και ανθρώπινης και οικονομικής αιμορραγίας των ΗΠΑ και του Ιράκ είχε αιτία τα πετρέλαια. Πιστεύω ότι η αιτία ήταν περισσότερο ψυχολογικής παρά οικονομικής προέλευσης. Η όλη εκστρατεία ανάγκασε τις ΗΠΑ να προβούν σε υπερδανεισμό. Λίγα χρόνια πριν, η διοίκηση Κλίντον είχε καταφέρει να μειώσει τις ανάγκες σε δανεισμό, με ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και καλή διαχείριση. Ετσι ανέστρεψε την πορεία που είχε πάρει η χώρα με τις ρεπουμπλικανικές διοικήσεις, βάζοντας τάξη στα οικονομικά. Ωσπου αναδύθηκαν οι ιδεολόγοι…
Θα θυμάστε βέβαια τι συνέβη μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Ο Μπους έφερε στο προσκήνιο μια ομάδα ανθρώπων που τους χαρακτήριζαν νεοσυντηρητικούς – τον Ράμσφελντ, τον Ντικ Τσέινι κ.ά. Οι άνθρωποι αυτοί πίστευαν ότι το καλύτερο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ ήταν η διάδοση ακόμη και με τη βία της Δημοκρατίας σε χώρες που ζούσαν κάτω από στρατιωτικά και δικτατορικά καθεστώτα. Το σοκ των Δίδυμων Πύργων τούς έφερε στην πολιτική επιφάνεια και από θέσεις-κλειδιά επέβαλαν έναν προληπτικό πολυδάπανο πόλεμο. Στους γνήσιους συντηρητικούς, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την εισβολή, απαντούσαν ότι το παράδειγμα της Ιαπωνίας δείχνει τον δρόμο. Το τέλος της κυριαρχίας των οπαδών της Δημοκρατίας και της ελεύθερης οικονομίας με κάθε κόστος άφησε πίσω του μια τρύπα.
Το συμπέρασμα από όλη αυτήν την ιστορία είναι απλό. Οταν φανατικοί ακτιβιστές έρχονται στα πράγματα τα αποτελέσματα από τη διακυβέρνησή τους είναι διαφορετικά από τις, έστω αγαθές, προθέσεις τους. Ή την έμφυτη καλοσύνη τους. Η εξήγηση είναι απλή και προέρχεται από την ψυχιατρική.
Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα και η μεταμόρφωσή της από χώρα παρία σε πρώτη οικονομική δύναμη έχει προκαλέσει πλήθος δημοσιεύσεων και μελετών. Το ερώτημα, απλό. Πώς η Κίνα κατόρθωσε μέσα σε 100 χρόνια, από κλειστή και αυτιστική κοινωνία, να μεταβληθεί σε παγκόσμια πρωταθλήτρια οικονομίας, επιστήμης, εμπορίου;
Θα σταθώ σε έναν σταθμό της σύγχρονης κινεζικής ιστορίας που είναι γνωστός ως «το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός». Ο Μάο και το ΚΚ έπαιξαν σημαντικό ρόλο καταρχάς στην αντιμετώπιση του κατακτητικού ιμπεριαλισμού όχι μόνο της Ιαπωνίας αλλά και των άλλων δυνάμεων που, μετά τον Πόλεμο του Οπίου, κατέκτησαν εδάφη της Αυτοκρατορίας. Ο Μάο ενήργησε σαν εθνικιστής επαναστάτης στην αρχή και στη συνέχεια ως νικητής του εμφυλίου πολέμου με το διεφθαρμένο καθεστώς των πολεμάρχων και του Τσιανγκ Κάι Σεκ. Τέλος, επέβαλε το κομμουνιστικό καθεστώς που συνεχίζει και σήμερα την ανανεωτική πορεία της Κίνας.
Ο Μάο, εκτός από σπουδαίος στρατηγός, ήταν και γνήσιος μαρξιστής – λενινιστής με κινεζικό πρόσωπο. Λίγα χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας, την οποία ασκούσε συναινετικά και με άλλα κόμματα, διαπίστωσε ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά. Ξεκίνησε λοιπόν το πρώτο πενταετές πλάνο οικονομικής ανασυγκρότησης της υπαίθρου. Κατάργησε την αγροτική ιδιοκτησία και επέβαλε την κολεκτιβοποίηση. Για βοήθεια στους αγρότες έστειλε χιλιάδες κομματικά στελέχη για οργάνωση και ιδεολογική καθοδήγηση. Πάνω από 100 εκατομμύρια αγρότες σχημάτισαν έναν πρωτοφανή «στρατό» με δρεπάνια και αξίνες, με στόχο να αντιμετωπιστεί η πείνα, κυρίως στις πόλεις. Μάταια κάποιοι σύντροφοί του έλεγαν ότι οι αγρότες δεν χρειάζονται ιδεολογικούς ινστρούχτορες αλλά ειδικούς στην αγροτική οικονομία.
Δύο χρόνια μετά, η καταστροφή της παραγωγής οδήγησε στον μεγάλο λιμό με 40 εκατομμύρια νεκρούς, στην εθελοντική απομάκρυνση του ίδιου του προέδρου και την ανάληψη της εξουσίας από τον Λιν Πιάο και τον νεαρό τότε Ντενγκ Σιαοπίνγκ. Σε λίγα χρόνια ο ρυθμός της παραγωγής αποκαταστάθηκε, αφού μαζεύτηκαν οι κομματικοί από την κυκλοφορία.
Τα συμπεράσματα που βγάζουμε από τα αποτελέσματα του «μεγάλου άλματος προς τα εμπρός» μάς λένε ότι η ιδεολογία ενός ηγέτη με καλές προθέσεις για τον λαό του οδηγεί συχνά σε αποφάσεις καταστροφικές. Γιατί; Επειδή οι νόμοι της οικονομίας είναι ισχυρότεροι από τις επιθυμίες των ηγετών. Και για αυτό, όπως δείχνουν τα δύο παραδείγματα από διαφορετικά καθεστώτα, η φανατική προσήλωση στα ιδεολογικά πιστεύω μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η αναθεώρηση πρέπει να είναι διαρκής, ώστε να αποφεύγονται καταστροφές που μπορούν να προκαλέσουν οι άκαμπτες ιδεολογίες ακόμη και σπουδαίων ηγετών.
ΥΓ: Οιαδήποτε σχέση με τα ελληνικά πράγματα είναι τυχαία και πάντως όχι στις προθέσεις του γράφοντος…