Το κείμενο που παρουσιάζω και πάλι σήμερα, αποτελεί μια καυστική κριτική της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, επισημαίνοντας την ανησυχητική άνοδο του λειτουργικού αναλφαβητισμού και τη συνοδευτική της λαϊκιστική στάση. Υποστηρίζω ότι η αποδοχή του λειτουργικού αναλφαβητισμού ως μια αποδεκτή κοινωνική κατάσταση, σε συνδυασμό με την άνοδο του λαϊκισμού, έχει οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου ο διάλογος, η κριτική σκέψη και η αναζήτηση της γνώσης έχουν υποβιβαστεί και πολύ συχνά υποκαθίσταται από εικονικές αναπαραστάσεις διασκέδασης με βίντεο του χαβαλέ.

Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός: Πέρα από την έλλειψη γραμματισμού

Ο όρος "λειτουργικός αναλφαβητισμός" υπερβαίνει την απλή αδυναμία ανάγνωσης και γραφής, αφορά την ανικανότητα κατανόησης των εννοιών της γλώσσας. Αφορά την ανεπάρκεια των ατόμων να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που τους παρέχονται, είτε αυτές είναι γραπτές είτε οπτικές. Στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους:

• Αδυναμία κριτικής σκέψης: Πολλοί πολίτες δυσκολεύονται να διακρίνουν την αλήθεια από τη φήμη, να αξιολογήσουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν και να σχηματίσουν μια ανεξάρτητη γνώμη.

• Επιφανειακή κατανόηση: Η προτίμηση για απλοϊκές εξηγήσεις και η αποφυγή της βαθύτερης ανάλυσης των ζητημάτων οδηγεί σε μια επιφανειακή κατανόηση των κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων.

• Επιρρέπεια σε συνωμοσιολογίες: Η έλλειψη κριτικής σκέψης ευνοεί την εξάπλωση των συνωμοσιολογικών θεωριών, οι οποίες προσφέρουν απλές και εύκολες εξηγήσεις για σύνθετα προβλήματα.

Ο λαϊκισμός είναι η συστηματική εκμετάλλευση του αναλφαβητισμού

Ο λαϊκισμός, ως πολιτικό φαινόμενο, εκμεταλλεύεται τον λειτουργικό αναλφαβητισμό των πολιτών. Οι λαϊκιστές πολιτικοί απλοποιούν τα μηνύματά τους, απευθύνονται στα συναισθήματα του κοινού και προβάλλουν εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Αυτή η απλοποίηση της πολιτικής γλώσσας και η αποφυγή της ουσιαστικής συζήτησης ευνοούν την εξάπλωση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, της μισαλοδοξίας και του διχασμού, της αντιπαλότητας και πόλωσης αντί της επιχειρηματολογίας, όπως βλέπουμε να συμβαίνει παντού γύρω μας, ειδικά στα social.

Η ελλαδική διαδικτυακή κοινότητα του χάους

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εντείνει το φαινόμενο του λειτουργικού αναλφαβητισμού και του λαϊκισμού. Η ανωνυμία του διαδικτύου, η ιδιωτικότητα του χρήστη, η απόσταση και αδιαφορία σε ό,τι συμβαίνει γύρω, επιτρέπει σε οποιονδήποτε να εκφράσει τις απόψεις του χωρίς να λογοδοτήσει για αυτές, ενώ οι αλγόριθμοι των κοινωνικών μέσων δημιουργούν "φίλτρα φούσκας" που ενισχύουν τις προσωπικές μας προκαταλήψεις. Έτσι, η διαδικτυακή συζήτηση συχνά μετατρέπεται σε μια άγονη αντιπαράθεση, όπου επικρατούν οι επιθέσεις προσωπικού χαρακτήρα και η διαστρέβλωση της αλήθειας.

Συνέπειες και προκλήσεις

Η επικράτηση του λειτουργικού αναλφαβητισμού και του λαϊκισμού έχει σοβαρές συνέπειες για την ελληνική κοινωνία:

• Πολιτική αποστασιοποίηση: Οι πολίτες απομακρύνονται από την πολιτική διαδικασία, αισθανόμενοι ότι η φωνή τους δεν ακούγεται και ότι η πολιτική είναι ένα "παιχνίδι" που δεν τους αφορά.

• Εξάπλωση της διαφθοράς: Η έλλειψη κριτικής σκέψης διευκολύνει την εξάπλωση της διαφθοράς και της διαπλοκής.

• Αποδυνάμωση των θεσμών: Οι θεσμοί υπονομεύονται όταν οι πολίτες δεν τους εμπιστεύονται και προτιμούν να πιστεύουν σε συνωμοσιολογίες.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο;

Η αντιμετώπιση του λειτουργικού αναλφαβητισμού και του λαϊκισμού απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει:

• Εκπαίδευση: Η εκπαίδευση πρέπει να δώσει έμφαση στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της ανάλυσης δεδομένων και της ικανότητας να διακρίνουν την αλήθεια από τη φήμη.

• Ενημέρωση: Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν στην παροχή αξιόπιστης και αντικειμενικής πληροφόρησης.

• Διάλογος: Είναι απαραίτητος ένας ανοιχτός και εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ των πολιτών, με στόχο την κατανόηση των διαφορετικών απόψεων και την επίτευξη συναινέσεων.

• Πολιτική βούληση: Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να προωθήσουν πολιτικές που ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη και την συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων.

Η αντιμετώπιση του λειτουργικού αναλφαβητισμού και του λαϊκισμού είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που απαιτεί τη συνεργασία όλων των κοινωνικών φορέων. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πιο ενημερωμένη, κριτική και δημοκρατική κοινωνία.

https://www.facebook.com/groups/socialnetiquette/posts/10156909584208234/