Ο φίλος μας ο Κώστας έχει πάρει από διάφορες τράπεζες διακοποδάνειο, καταναλωτικό δάνειο, εορτοδάνειο (όλα με σχετικά ψηλά επιτόκια του 8%-10% όταν τα στεγαστικά ήταν στο 4%) και έχει φορτώσει καμιά δεκαριά πιστωτικές κάρτες διαφόρων τραπεζών (με επιτόκια 16% έως 23%). Όχι για καθαρό καταναλωτισμό – είχε τη μάνα του άρρωστη, δυο παιδιά στην Αγγλία. Σύνολο κάπου εκατό χιλιάρικα. Τα φέρνει βόλτα πολύ δύσκολα. Μια και δυο κάνει τη γύρα του στις τράπεζες και καταλήγει (συνήθως με την τράπεζα που έχει την πιο μακροχρόνια σχέση ή τη μεγαλύτερη έκθεση ή που βρίσκει επαφή με διευθυντή υποκαταστήματος) να μαζέψει όλα του τα χρέη σε ένα δάνειο, μακράς σχετικά διάρκειας και με επιτόκιο χαμηλότερο από το πιο καλό δάνειο που είχε πριν. Η τράπεζα που δίνει το νέο δάνειο πληρώνει όλες τις άλλες, εξοφλεί τις κάρτες – και τις κλείνει. Ο Κώστας δεν μπορεί πια να φορτώνει κάρτες, δεν μπορεί να παίρνει άλλα καταναλωτικά δάνεια, μέχρις ότου η οικονομική του κατάσταση βελτιωθεί. Έχει όμως συμμαζέψει τα χρέη του, έχει πολύ μικρότερη συνολική δόση να πληρώνει κάθε μήνα. Σε συνεργασία με τον μοναδικό πια δανειστή του έχει προσδιοριστεί η δόση που κατά τεκμήριο μπορεί να αντέξει χωρίς να διαλυθεί. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα, είναι όμως πολύ καλύτερα από πριν. Έχει μπει και μια υποχρεωτική πειθαρχία στη διαχείριση των οικονομικών του.
Τι έχει γίνει με τους διάφορους παίκτες σ’ αυτό το παιγνίδι; Οι παλιοί δανειστές «σώθηκαν» από επισφαλή δάνεια. Ο μοναδικός πια δανειστής, που είχε την οικονομική επάρκεια (και διάθεση!) να φορτωθεί τα δάνεια του Κώστα, κερδίζει από το νέο δάνειο και έχει σχετική ασφάλεια, μιας και η οικονομική κατάσταση του φίλου μας υποδεικνύει ότι μπορεί να το εξυπηρετεί. Κερδισμένος είναι και ο Κώστας. Κατάφερε την αναχρηματοδότηση του χρέους του: μια κατάσταση εκτός ελέγχου μετατράπηκε σε διαχειρίσιμη, αποφεύχθηκε η ατομική χρεοκοπία. Τα παιδιά στην Αγγλία θα στριμωχτούν λίγο περισσότερο, η μάνα μπορεί να έλθει στο σπίτι και να μη πληρώνεται η οικιακή βοηθός. Την ημέρα που κλείνει η συμφωνία με όλους τους παίκτες, ο Κώστας χρωστάει ακριβώς όσα χρωστούσε, τα χρέη του έχουν περάσει από δέκα τράπεζες σε μία, οι όροι δανεισμού είναι πολύ καλύτεροι.
Δεν νομίζω ότι οι φίλοι του Κώστα θα κραυγάζουν «το νέο δάνειο που φορτώθηκες δεν είναι για σένα, οι τοκογλύφοι σώζουν τις τράπεζες που σε είχαν δανείσει». Το ξανασκέφτομαι: οι φίλοι του, Αλέξης, Αλέκα, Φώτης, Πάνος, Νίκος, πέρα από κάθε λογική θα κραυγάζουν ακριβώς αυτό. Αυτό γίνεται σήμερα από τους πάσης φύσεως και πάσης αποχρώσεως λαϊκιστές αντιμνημονιακούς σε σχέση με την κατάσταση που ζούμε ως χώρα.
Όταν η απόφαση της Συνόδου 27/10/2011 λέει «το χρέος της Ελλάδας το αναλαμβάνει η Ευρωζώνη, τα ελλείμματά της η ίδια η χώρα» τι σημαίνει; Σημαίνει απλώς ότι σταδιακά το χρέος της Ελλάδας θα περάσει από τους εκατοντάδες ή χιλιάδες ομολογιούχους δανειστές (πολλοί απ’ αυτούς τράπεζες και ταμεία, κάποιοι σπεκουλαδόροι, κάποιοι μικροί ή μεγάλοι αποταμιευτές) στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους προϋπολογισμούς της Ευρωζώνης, τον EFSF/ESM, το ΔΝΤ. Με χρονικά απομακρυσμένες πληρωμές, με χαμηλότερο, πολύ χαμηλότερο, επιτόκιο.Οι κραυγές αριστερών και δεξιών αντιμνημονιακών «τα δάνεια που φορτωνόμαστε πάνε στις τράπεζες» είναι αποκάλυψη και καταγγελία της βαρύτητας του «η Γη είναι στρογγυλή». Αυτό ακριβώς σημαίνει αναχρηματοδότηση του χρέους! Το ίδιο ακριβώς χρέος μεταφέρεται ως υποχρέωση από τους χιλιάδες δανειστές στην τρόικα – με καλύτερους όρους για τον οφειλέτη – εμάς δηλαδή.
Προκύπτει βέβαια ότι η τρόικα δεν είναι ένας σκέτος τραπεζίτης που αναδιαρθρώνει χρέη. Παρέχει πρόσθετο δανεισμό μέχρις ότου καταφέρει η Ελλάδα να εξυπηρετεί μόνη το χρέος της, το οποίο βέβαια έχει απομειωθεί με το PSI. Από τα τριμηνιαία δελτία χρέους του ΥΠΟΙΚ προκύπτει ότι το συνολικό χρέος της Ελλάδας στις 31/3/2010 (ένα μήνα πριν το Μνημόνιο) ήταν €310 δισ, στις 31/12/2011 ήταν €368 δισ. Στο μεσοδιάστημα πληρώθηκαν περίπου €20 δισ σε τόκους, ενώ η τρόικα εκταμίευσε €73 δισ. Δηλαδή, από τα χρήματα της πρώτης δανειακής σύμβασης, περίπου €35 δισ πήγαν στην αναχρηματοδότηση και εξυπηρέτηση παλιού χρέους και €38 δισ σε νέα ελλείμματα ή/και «εκκαθάριση» των Greek Statistics.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων της δανειακής σύμβασης του Φεβρουαρίου 2012 είναι είτε προσωρινό δάνειο (ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών) είτε μεταφορά παλιού χρέους από τους χιλιάδες δανειστές της χώρας, στην τρόικα. Πράγματι, τα χρήματα αυτά δεν πάνε ως επί το πλείστον για να πληρώνονται μισθοί και συντάξεις (αν και ακόμη και οι κουτσουρεμένες συντάξεις δεν θα μπορεί να πληρωθούν χωρίς αυτά). Πάνε για τη σταδιακή αναδιάρθρωση του χρέους, ώστε η ελληνική κοινωνία να καταφέρει να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές και να ζει με όσα παράγει. Για όσο καιρό χρειάζεται να μην έχει πρόβλημα αναχρηματοδότησης.
Όσο οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου καμώνονται πως δεν καταλαβαίνουν αυτά που καταλαβαίνει ο κάθε Κώστας που «γυρνάει τα χρέη του όλα σε ένα», εγκλωβίζονται οι ίδιες αλλά εγκλωβίζουν και τους πολίτες σε ένα ατελέσφορο λαϊκισμό. Είναι προφανές ότι πίσω από τις κραυγές «τα δάνεια πάνε στις τράπεζές τους» κρύβεται η άρνηση του χρέους. Όσο άγριοι ή νηφάλιοι ή έτοιμοι να αναλάβουν ευθύνες και εάν παρουσιάζονται οι πολιτικοί αρχηγοί, καλούν προεκλογικά το λαό να στηρίξει τον αντικαπιταλιστικό λαϊκισμό και προσέρχονται στις ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα με δύο επιλογές: ή άμεσο αδιέξοδο με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή περιφανή κωλοτούμπα. Ο Κώστας που καταλαβαίνει τι του γίνεται, εύχεται το δεύτερο. Όσο κι αν καταλαβαίνει ότι οι επιδιδόμενοι στο σπορ θα βρουν την επομένη τον διάολό τους από τους παραμυθιασμένους οπαδούς τους.
*Ο Γιώργος Προκοπάκης είναι σύµβουλος επιχειρήσεων σε θέµατα οργάνωσης και διαχείρισης πληροφοριών, πρώην καθηγητής στο Columbia University.