—Εισαγωγή: Γιώργος Ζεβελάκης—
Ελάχιστα κριτικά κείμενα, απ’ όσο γνωρίζουμε, άφησε στη σύντομη ζωή του ο Κωνσταντίνος Μαλέας, ο ζωγράφος που, μαζί με τον Κωνσταντίνο Παρθένη, θεωρείται εισηγητής της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα. Η κριτική του, λοιπόν, για τον Γιαννούλη Χαλεπά είναι ένα μοναδικό κείμενο που μέσα από τις απόψεις για τον ομότεχνό του αποκαλύπτεται η γενικότερη αντίληψη του μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου για τις πλαστικές τέχνες.
Το σπάνιο γραπτό φιλοξενήθηκε στην πρώτη σελίδα του Ελευθέρου Βήματοςτης 9ης Απριλίου 1925, με αφορμή τη διάλεξη του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου για την έκθεση των έργων του ερημίτη της Τήνου στην Ακαδημία. Διάλεξη που «πολύς κόσμος ενδιαφέρθηκε ν’ ακούση και είνε ένας ακόμη λόγος αυτός που μας εμπνέει να γράψωμεν τι φρονούμε για το έργον του άμοιρου καλλιτέχνη», αναφέρει ο Κ. Μαλέας. Μπορεί βέβαια ο αρθρογράφος να μη διαθέτει ιδιαίτερη άνεση λόγου και να χρησιμοποιεί αδέξια κάποιες λέξεις, όμως η κριτική του σκέψη εμβαθύνει στο καλλιτεχνικό φαινόμενο, το διαχωρίζει από τη ρητορεία και τη μεγαλορρημοσύνη και διατυπώνει εύστοχες προβλέψεις για το μέλλον των εικαστικών τεχνών. Παρενθετικά, δίνει μια αίσθηση μελαγχολίας η επείγουσα έκκλησή του όσο «θ?ναι ακόμα καιρός», λόγω ηλικίας και επισφαλούς υγείας, «να μαζευτούν τα έργα του Χαλεπά». Από μια ειρωνεία της τύχης όμως, ο Κ. Μαλέας πέθανε μόλις τρία χρόνια μετά, το 1928, στα σαράντα εννέα του χρόνια, ενώ ο Χαλεπάς μακροημέρευσε μέχρι το 1938.
Κρίνω απαραίτητο να προσθέσω εδώ δυο λόγια από τη νεκρολογία του Ζαχαρία Παπαντωνίου για τον συντάκτη του άρθρου: «Ο θάνατος ενός ζωγράφου της παραγωγικότητος και της αξίας του Κ. Μαλέα δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως ενέδρα του πεπρωμένου κατά της μικράς μας τέχνης… Φύσις οψίκαρπος. Τα έργα του έχουν την μεγαλοφυΐα των βιβλικών ψαλμών με τον αρμονικό και πλατύ τρόπο που έχουν συσταθεί»…
Διαβάστε τη συνέχεια στο dim/art