Αν και ο στόχος για αύξηση του κινέζικου ΑΕΠ κατά 7,5% το 2014 παραμένει, το τελευταίο διάστημα έχουμε τη δημοσίευση μίας σειράς στοιχείων, τα οποία δείχνουν επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Νο 2 οικονομίας στον κόσμο.
Για να σας προετοιμάσω, πολλά από τα παρακάτω στοιχεία θα τα ζήλευαν όλες οι δυτικές χώρες. Αυτό όμως δικαιολογείται από τη μεγάλη πορεία ανάπτυξης από πολύ χαμηλά επίπεδα που έχει προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια και από το τεράστιο μέγεθος της κινεζικής οικονομίας, το οποίο διευκολύνει τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας.
Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι ένα από τα σημαντικότερα διαρθρωτικά προβλήματα της κινέζικης οικονομίας αποτελεί η έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία παραγωγής στατιστικών στοιχείων. Πιο συγκεκριμένα:
• Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 8,6% κατά το πρώτο δίμηνο του 2014 σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό, κι αυτό αποτελεί την πιο αδύναμη καταγραφή ανάπτυξης βιομηχανικής παραγωγής από το 2009. Επίσης είναι χαμηλότερη σε σχέση με την ανάπτυξη του 9,7% που είχαμε το Δεκέμβριο του 2013.
• Οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 11,8% κατά το πρώτο δίμηνο του 2014, το οποίο αποτελεί τη χαμηλότερη αύξηση από το αντίστοιχο δίμηνο του 2004. Ως μέτρο σύγκρισης, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 13,6% το Δεκέμβριο του 2013.
• Οι επενδύσεις (fixed assets investments) αυξήθηκαν κατά 17,9% κατά το πρώτο δίμηνο του 2014, κι αυτό αποτελεί τη χαμηλότερη αύξηση από το 2001!!
• Οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 18,1% το Φεβρουάριο του 2014 μετά από αύξηση 10,6% τον Ιανουάριο. Αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με αύξηση των εισαγωγών κατά 10,6% προκάλεσε έλλειμμα το εμπορικού ισοζυγίου ύψους $23 δις τον Φεβρουάριο!!!, ενώ είχαμε πλεόνασμα $32 δις τον Ιανουάριο.
• Ο δείκτης τιμών παραγωγού μειώθηκε κατά 1,6% το Φεβρουάριο. Αυτός ο δείκτης μειώνεται για 23 συνεχόμενους μήνες.
Στο πλαίσιο αυτό, εκτιμώ ότι οποιαδήποτε μεταβολή της οικονομίας προς το χειρότερο θα πραγματοποιηθεί απότομα και με μεγαλύτερη ταχύτητα. Είναι χαρακτηριστική η απότομη μείωση των εξαγωγών από διψήφια ποσοστιαία αύξηση τον Ιανουάριο σε διψήφια ποσοστιαία μείωση το Φεβρουάριο, η οποία προκάλεσε εμπορικό έλλειμμα στην κινεζική οικονομία.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η πρόσφατη επιδείνωση των στοιχείων είναι αποτέλεσμα των διακοπών του Lunar New Year κατά τη διάρκεια των οποίων πολλά εργοστάσια παρέμειναν κλειστά. Αλλά πάλι, εάν προσθέσουμε τις εξαγωγές Ιανουαρίου Φεβρουαρίου και πάλι οι εξαγωγές του διμήνου μειώθηκαν κατά 1,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή χρονιά. Αντιθέτως, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 10% κατά το πρώτο δίμηνο ενώ την αντίστοιχη περσινή περίοδο αυξήθηκαν κατά 7,3%.
Για να εκτιμήσουμε καλύτερα το τι συμβαίνει στην Κίνα, θα πρέπει να το δούμε υπό το πρίσμα των τελευταίων αλλαγών στην ηγεσία στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Το ποιοτικό στοιχείο το οποίο σηματοδοτεί την αλλαγή πορείας της διακυβέρνησης της Κίνας υπό τον Xi Jinping, είναι η αλλαγή των κριτηρίων μέτρησης της ανάπτυξης σε σχέση με την προηγούμενη διακυβέρνηση και η ταυτόχρονη έμφαση σε ανάπτυξη και περιβάλλον, η οποία παραπέμπει σε πιο βιώσιμη διαχείριση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Το κύριο χαρακτηριστικό της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας είναι ότι κατά την προηγούμενη δεκαετία δόθηκε απόλυτη προτεραιότητα στη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών αγνοώντας το περιβάλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση πάνω από τις κινέζικες πόλεις ενός πυκνού νέφους ρύπανσης, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του οποίου δεν έχουν ακόμα αποτιμηθεί. Η αλλαγή πορείας όμως έχει πολιτικά χαρακτηριστικά γιατί η ραγδαία οικονομική αύξηση των τελευταίων χρόνων σταδιακά δημιουργεί κινέζικη μεσαία τάξη, η οποία εκτός των άλλων απαιτεί και ποιοτικές συνθήκες διαβίωσης, Είναι χαρακτηριστικό ότι σε δύο επαρχίες, στην ανατολική Shandong και στη βορειοδυτική Gansu έχουμε την προσθήκη της προστασίας του περιβάλλοντος στη δέσμη κριτηρίων για την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό πρακτικά σημαίνει μείωση της εξάρτησης της οικονομίας από ρυπογόνος πηγές ενέργειας όπως το κάρβουνο. Είναι όμως κατανοητό ότι είτε μείωση είτε η κατάργηση κάθε τύπου παραγωγής ενέργειας προϋποθέτει την ύπαρξη αξιόπιστης εναλλακτικής λύσης η οποία θα στηρίξει την αναπτυξιακή πορεία της κινεζικής οικονομίας.
Άρα, όλα τα παραπάνω ενδεχομένως να αποτελούν τα επιμέρους θέματα της αλλαγής πορείας του τρόπου διακυβέρνησης της κινέζικης οικονομίας. Κι όλα να επικαλύπτονται από την προσπάθεια της κινεζικής ηγεσίας να επιβραδύνει το ρυθμό ανάπτυξης με στόχο:
α) τις διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία και
β) την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων.
Κατά τη γνώμη μου, το πιο ανησυχητικό από όλα είναι η πιστωτική επέκταση, η οποία συνεχίζεται παρά την επιβράδυνση της αναπτυξιακής πορείας. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι το πιστωτικό σύστημα έχει ξεφύγει από το επίσημο τραπεζικό σύστημα κι έχει επεκταθεί στο σκιώδες, ανεπίσημο τραπεζικό σύστημα, το οποίο υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε $ 6 τρις. Αυτή η εξέλιξη προκαλεί φούσκες σε μία σειρά από τομείς της οικονομίας με πιο σημαντική αυτή της αγοράς των ακινήτων.
Οι εξελίξεις στην κινέζικη οικονομία δεν παραπέμπουν απαραίτητα σε ύφεση. Είναι όμως κατανοητό ότι κάθε αρνητική εξέλιξη στην κινέζικη οικονομία θα επηρεάσει αρνητικά το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας. Το ζήτημα αποκτά μεγαλύτερη σημασία επειδή το κινέζικο πολιτικοοικονομικό σύστημα δεν διαθέτει προγενέστερη εμπειρία διαχείρισης οικονομικών κρίσεων, ειδικά σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Η παγκόσμια οικονομική κοινότητα παρακολουθεί με προσοχή τα τεκταινόμενα στην κινέζικη οικονομία