Η «υπόθεση» Φίλη συνιστά μια ήττα της Δημοκρατίας. Ο υπουργός Νίκος Φίλης δεν καταγγέλλεται για όσα πράττει στον τομέα του. Καταγγέλλεται και αμφισβητείται ο πατριωτισμός του για την απάντησή του σχετικά με τη γενοκτονία ή την εθνοκάθαρση των Ποντίων. Ο κ. Φίλης, βέβαια, όχι μόνο δεν αμφισβήτησε και πολύ περισσότερο δεν αρνήθηκε τον εξοντωτικό διωγμό των Ποντίων από τα πατρογονικά τους εδάφη, αλλά αντίθετα επέμεινε στις σφαγές και στις αιματηρές εκκαθαρίσεις τους. Βάσιμα όμως, νομικά και ιστορικά, θεωρεί ότι τα τραγικά αυτά συμβάντα δεν εμπίπτουν στα τυπολογικά χαρακτηριστικά της γενοκτονίας αλλά της εθνοκάθαρσης. Η απάντησή του ήταν προσεκτική. Αλλά κάθε φορά που διατυπώνεται μια άποψη για «εθνικά» ή θρησκευτικά θέματα, διαφορετική απ’ αυτή που η κυρίαρχη ιδεολογία αλλά και η εθνολαϊκή πρόσληψη έχουν καταστήσει πλειοψηφική, εκδηλώνεται ένας, συχνά επαναλαμβανόμενος, εθνικιστικός παροξυσμός. Κόμματα της πάσης φύσεως Δεξιάς και όχι μόνο δυστυχώς, μέσα ενημέρωσης και διάφοροι δημοσιολογούντες δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα άλλων εποχών.
Εγκαλούν για εθνική προδοσία όποιον εκφέρει μια τέτοια άποψη, υβρίζουν, απειλούν και αρνούνται εν τέλει την ελευθερία της επιστημονικής και πολιτικής έκφρασης. Ετσι γίνεται και τώρα με τις απαντήσεις Φίλη. Αντί δε να διατυπωθούν με νηφαλιότητα τα επιχειρήματα της όποιας διαφωνίας, κυριαρχούν οι άναρθρες κραυγές. Αλήθεια, όμως, τι θα υποστεί η μνήμη των θυμάτων των αιματηρών διωγμών εάν αυτοί χαρακτηριστούν εθνοκάθαρση και όχι γενοκτονία; Θα ελαττωθεί η μνήμη τους ή θα πάψει η Μικρασιατική Καταστροφή να είναι ένα τραύμα στη συλλογική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας; Κερδίζει κάτι η εθνική κρατική πολιτική με τον χαρακτηρισμό των τραγικών εκείνων γεγονότων ως γενοκτονία; Γιατί ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι ακόμα ανασφαλές με το ιστορικό παρελθόν της χώρας;
Τέτοια ερωτήματα, βέβαια, δεν συζητιούνται διότι τους συγκεκριμένους αγρίως φωνασκούντες ενδιαφέρει μόνο η εκμετάλλευση των λαϊκών συναισθημάτων, η εθνική θυματοποίηση, ο σοβινιστικός αντιτουρκισμός. Τα συγκροτητικά στοιχεία δηλαδή του ακραίου ακροδεξιού λόγου. Δυστυχώς, σ’ αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι παρασύρθηκαν και η κυβέρνηση και η δημοκρατική αντιπολίτευση. Για λόγους ψηφοθηρικούς και πολιτικού κόστους άφησαν τον κ. Φίλη μόνο απέναντι στην ακραία εθνικιστική δημαγωγία. Μάλιστα, η Νέα Δημοκρατία, αλλά και το ΠΑΣΟΚ, σε ελαφρότερους τόνους αλλά εξίσου ανεπίτρεπτα, κατήγγειλαν, πέρα από κάθε λογική, τον κ. Φίλη ως ηθικό αυτουργό των φασιστικών βιαιοπραγιών κατά του κ. Κουμουτσάκου στο Σύνταγμα. Ετσι όμως, από ‘δώ και πέρα, μέτρο της ελευθερίας της έκφρασης θα είναι οι αντιδράσεις της ακροδεξιάς και της Χρυσής Αυγής. Οντως η «υπόθεση» Φίλη είναι μια ήττα της Δημοκρατίας.