Μα είναι απλό. Τον κλειδώνεις στα αποδυτήρια και καθαρίζεις»
είπε ο Ολλανδός Ρούουντ Χαρεβάιν (Ντεν Μπος)
“Ο Γκάλης είναι ο λόγος που παίζουμε μπάσκετ και ο λόγος που εγώ αγάπησα το άθλημα»
Βασίλης Σπανούλης
Ο Νίκος Γκάλης με μια τρισένδοξη πορεία από το Αλεξάνδρειο στο Τάφο του Ινδού (γήπεδο ΠΑΟ στη λεωφόρο Αλεξάνδρας) και με τελευταίο ματς εναντίον των Αμπελοκήπων στο Μετς, αποτελεί τη μεγάλη τομή στον κορμό του ελληνικού μπάσκετ και το καινούργιο μπόλι .
Φερμένο απέξω, μπολιάζει την παλιά συνείδηση του αθλήματος, «from without”, σε μια νέα πειθαρχημένη, επιστημονική, και τελικά επαναστατική μορφή και αισθητική. Αλλάζει την δομή της συγκίνησης για το άθλημα. Το κλίμα. Την πολιτική του οικονομία. Την σχέση του με τα ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών.
Χάρις στoν «πολύ καλό άνθρωπο» Γιώργο Τσιλιγκαρίδη, ένας Ελληνοαμερικάνος του κολλεγιακού μπάσκετ, αγκαλιάστηκε από τη μπασκετομάνα θεσσαλονίκη ως πολεμιστής του Αρη. Ως Αρειανός και εξωγήϊνος , αντικατέστησε στις μπασκετικές καρδιές του 60 με τις τριαντάρες του και σαραντάρες του έναν άλλο «αμερικάνο» .Τον Γιώργο Αμερικάνο τον τροπαιούχο της μεγάλης ΑΕΚ του 68 .
Άλλο βέβαια οι 75.000 κόσμος στο καλλιμάρμαρο (ήμουν κι εγώ εκεί) κι άλλης ποιοτικής και ποσοτικής τάξεως οι ζητωκραυγές μπροστά σε μια οθόνη της οποίας όμως για να είμαστε δίκαιοι ο «ανοδικός σωλήνας» πολλαπλασίασε την ύδρευση του αθλήματος και συνέβαλλε τα μέγιστα κυρίως από το μπιγκ –μπανγκ του 87 και μετά στην περαιτέρω καλλιέργεια του σπορ . Το μαζικοποίησε , το ξανάφερε στον κόσμο, το αναγέννησε (Θυμάμαι μια θεία μου, κάπου εκεί στα τέλη του 80, αρχές 90 πριν από κάθε ευρωπαικό παιχνίδι του ΑΡΗ έπαιρνε τον γιό μου τηλέφωνο μου και τον ρωτούσε: Κωνσταντίνε, πότε παίζει ο ΑΡΗΣ).
Το έκανε εθνικό, πλήρους απασχόλησης, μια νέα ελκυστική βιομηχανία (sport events) θεάματος, βιοπορισμού και απόλαυσης με δυνατότητες μέσα σ’ αυτή επαγγελματικής εξέλιξης και θέσεων εργασίας. Μαζί με τον Γιαννάκη απετέλεσαν τους πυρήνες κρυσταλλώσεως μιας νέας μπασκετικής κουλτούρας , οριζοντίως και καθέτως. Ο Γκάλης ήταν ο καταλύτης της εύχυμης χημικής αντίδρασης, διάρκειας 40 λεπτών: 10 παίκτες , δυο καλάθια, δύο διαιτητές και μια μπάλα σε διαρκές πάνω κάτω μπροστά σε δύο προπονητές και πλήθος θεατών που χειρονομούν, αλαλάζουν και γοητεύονται
Ο Γκάλης έφερε τα πάνω κάτω στο άθλημα. Το έβαλε στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης του Στανκοβιτς, την εποχή που υπήρχε η μεγάλη Γιουγκοσλαβία και η Σοβιετική Ρωσία. Είναι η περιτομή του ερασιτεχνικού μπάσκετ . Η επιτομή του επαγγελματικού, η συμπύκνωση σε ένα παίκτη του επαγγελματισμού. Το πρότυπο (No pay no play). Υπήρχε βέβαια ο Βασιλακόπουλος και οι πρόεδροι των συλλόγων αλλά στο παρκέ αυτός ήταν ο βασιλιάς που έστρεψε το φως και στους προπονητές.
Η νέα δομή στηρίχθηκε στο άστρο του, στην σοβαρότητα, την συνέπεια και την διάρκεια απόδοσης. Έδωσε το οριστικό τέλος των οδοιπορικών, των αμοιβών σε είδος, των φορακίων, των συμβολαίων του αέρα, της υποκρισίας, των εράνων και υποσχέσεων για μέρισμα από μια καλή μεταγραφή. Έδωσε τέλος στην δυναστεία των ατάκτων αλλα καταπληκτικών αγύμναστων ταλέντων τύπου Κολοκυθά και Γκούμα που βγάζαν τα γυμνασιακά πρωταθλήματα, οι χωματένιες παιδικές χαρές, ο Φωκιανός, η ΧΑΝΘ, οι φωνές του Ματθαίου, η φινέτσα του Πανταζόπουλου και η εποχή χωρίς all stars παπούτσια του μπάσκετ.
ENTER σκηνή Α. Διείσδυση –αποκορύφωση-έκσταση
Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, 14 Ιουνίου 1987, τελικός Ευρωμπάσκετ, Ελλάδα-Σοβιετική Ένωση: Διείσδυση, τριπλό σπάσιμο της μέσης ανάμεσα και στους πέντε Σοβιετικούς και ένα καλάθι βγαλμένο από το ρεπερτόριο του Νουρέγιεφ και του Μπαρίσνικοφ!
Ο Γκάλης ήταν το νέο παράδειγμα. Εγκαταλείπονται στο μπάσιμο οι νόμοι της βαρύτητας του Νεύτωνα και το Ευκλείδιο γεωμετρικό παράδειγμα. Στο χειρισμό και πέταγμα της μπάλας επικρατεί η στατική αιώρηση και η σφαιρική γεωμετρία και το υπερβολικό παραβολοειδές με αναβάτη τον Γκάλη . Το τριπλό σπάσιμο της μέσης με δύο περιστροφές της μπάλας που τις είχα χωρίς σπάσιμο δει μια φορά από τον Ζούπα όταν το 13ο Γυμνάσιο μας κέρδισε εμας του 10ου Αμπελοκήπων στο Φωκιανό και μας πήρε το πρωτάθλημα όλων των γυμνασίων της Αθήνας.
Με τον Γκάλη και τις περιγραφές του Συρίγου έγινε και η αλλαγή του βλέμματος του θεατή, χρειαζόταν πια το αργό replay για να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Χρειαζόταν συμπληρωματική αφήγηση. Νέα γλώσσα. Η μετάδοση μέρος της σαγήνης. Από το Λουκά Παπαϊωάννου στον Συρίγο τον βασίλη Σκουντή και τα άλλα παιδιά.
Με το Γκάλη, αυτόν τον άσπρο σωσία του Τζόρνταν παρακολουθούμε μέσα στο ζωγραφιστό να εξελίσσεται κάτι που μας μεταφέρει τη μαγεία των πολεμικών τεχνών αλά Ζανγκ Γιμού(ιπτάμενα στιλέτα ).
Το καλάθι του αντιπάλου, γίνεται η μαύρη τρύπα που απορροφάει ότι ο ίδιος (ο μεγαλύτερος ευρωπαίος σκόρερ όλων των εποχών, 30,4 κατά μέσο όρο) θέτει σε τροχιά.
Τον Γκάλη δεν τον είχα δει στα πρώτα του χρόνια στην Ελλάδα. Μέχρι κάποια στιγμή όπου συζητώντας με τον Μιχ.Κυρίτση (τον πρώτο έλληνα προπονητή μπάσκετ που δούλεψε στο εξωτερικό) μου λέει αν δεν έχεις δει τον Γκάλη δεν έχεις δει τίποτα . Βάλε λίγο από όλους τους «μπασιματάκηδες» διεισδυτικούς και κωλόφαρδους γκάρντ –play maker ή σουτέρ που έχουμε γνωρίσει από το 60 και μετά: Κουκόπουλο, Μουρούζη, Κοντοβουνήσιο, Αλιμπράντη, Αμερικάνο, Ζούπα, Μόσχο, Παπαγεωργίου, Μπουσβάρο, και φτιάξε ένα χαρμάνι. Ο επελαύνων Γκάλης είναι το χάρμα ιδέσθαι .
Ένας κίλλερ –χορευτής και χορογράφος απ’ το New Jersey, καινοτόμος στο παρκέ όσο και η Martha Graham. Βρίσκει τα κενά, χαράσσει τη διαδρομή με αποφάσεις σε κλάσματα του δευτερόλεπτου ανάμεσα σε δυό, τρεις τέσσερις, αντιπάλους , προσποιείται με ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης, τριπλάρει, πατάει γερά,
σηκώνεται, αιωρείται, σπάζει μέση, κρύβει τη μπάλλα κατεβάζοντας την, την περνάει ανάμεσα στα υψωμένα αλλά κατεβαίνοντα σώματα και χέρια και την προσφέρει πάλι αναδυόμενος στο καλάθι με ταμπλό ή και όχι.
Η κορύφωση του οργασμικού, οργιαστικού μπάσκετ .
Όλα μέσα !