Σαν σήμερα το 1971 ο Γιώργος Σεφέρης άφησε την τελευταία του πνοή
Ο Γιώργος Σεφέρης γεννήθηκε στη Σμύρνη της Μ. Ασίας το 1900. Το πραγματικό του όνομα είναι Γιώργος Σεφεριάδης. Σε ηλικία 14 ετών έφυγε με την οικογένειά του για την Αθήνα. `Οταν τέλειωσε το γυμνάσιο πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει νομικά (1918-24). Στο διάστημα αυτό, παράλληλα με τις νομικές σπουδές του, θα ασχοληθεί με τη μελέτη της ελληνικής και της παγκόσμιας ποίησης.
Μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε στην Αθήνα και έγινε διπλωματικός ακόλουθος της Ελλάδας στο εξωτερικό. Εξαιτίας αυτής της ιδιότητάς του ο Σεφέρης έζησε σε διάφορες χώρες του κόσμου (Αγγλία, Τουρκία, Αλβανία κ.α.). Το 1941 ακολουθεί την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο, τη Ν. Αφρική και την Ιταλία. Μετά την απελευθέρωση επιστρέφει στην Αθήνα, όπου μένει ως το 1948. Η διπλωματική του καριέρα έλαβε τέλος το 1962 και έτσι ο Σεφέρης μπόρεσε να μείνει μόνιμα στην Αθήνα.
Το 1931 εκδίδει την πρώτη ποιητική συλλογή του, με τον τίτλο «Στροφή». Η στροφή για τον ποιητή έχει αρχίσει. Τα ποιήματα της συλλογής του, απλά στην έκφραση αλλά με πυκνά νοήματα, μας φέρνουν σ’ ένα εντελώς διαφορετικό κλίμα από αυτό της παρακμής και της διάλυσης που χαρακτήριζε τη γενιά του 1920. Αξιοσημείωτο είναι το ότι πρώτος θα χαιρετίσει τη «Στροφή» ο Παλαμάς. Το 1932 εκδίδεται η «Στέρνα» εκτός εμπορίου, ενώ σημαντικό σταθμό αποτελεί το «Μυθιστόρημα», μια ποιητική συλλογή που εκδίδεται το 1935. Ο ποιητής εγκαταλείπει πια οριστικά το μέτρο και την ομοιοκαταληξία και δημιουργεί με τον ελεύθερο στίχο το δικό του προσωπικό ύφος.
Το 1940 ο Σεφέρης εκδίδει το «Τετράδιο γυμνασμάτων», ενώ την ίδια χρονιά εκδίδεται και το«Ημερολόγιο καταστρώματος». Συνέχεια αυτής της συλλογής αποτελεί το «Ημερολόγιο καταστρώματος Β΄», που εκδίδεται στην Αλεξάνδρεια το 1944. Τα ποιήματα που περιέχει η συλλογή είναι επηρεασμένα από τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1947 έχουμε τη συλλογή «Κίχλη», ενώ το 1955 μια ποιητική συλλογή εμπνευσμένη από τα ταξίδια του Σεφέρη στην Κύπρο, που έχει τον τίτλο «Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν…» ή «Ημερολόγιο καταστρώματος Γ΄». Το 1966 κυκλοφορούν τα «Τρία κρυφά ποιήματα», ενώ ένα χρόνο μετά το θάνατο του ποιητή, το 1972, συγκεντρώθηκαν με την επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη όλα του τα ποιήματα με τον τίτλο «Ποιήματα».
Ο Γιώργος Σεφέρης τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας το 1963. Πέθανε το Σεπτέμβριο του 1971 στην Αθήνα, πριν προλάβει να δει την πτώση της δικτατορίας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα το 1967 και τον είχε πικράνει τόσο πολύ.
***
Διαβάστε ένα απόσπασμα από το λόγο που εκφώνησε ο Γιώργος Σεφέρης μετά την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (1963)
«Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. Ο ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: ‘‘Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα’’, λέει ο Ηράκλειτος, ‘‘ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν’’.
»Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: ‘‘θα χαθούμε γιατί αδικήσαμε…’’. Αυτός ο άνθρωπος [ο Μακρυγιάννης] ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει ανάμεσα σ’ ένα λαό περιορισμένο. Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε; Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης – κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης. […]
***
Ο Γιώργος Σεφέρης απαγγέλλει το ποίημά του «Επιφάνια, 1937»