Χρειάζεται ένας προοδευτικός, διαφανής, κατανοητός, φόρος ακίνητης περιουσίας, με λογικούς συντελεστές, επί πραγματικών αξιών; Ασφαλώς! Αλλά το νέο σύστημα φορολογίας ακινήτων είναι τόσο περίπλοκο, ώστε σε παραπέμπει στον σαρκασμό του Αϊνστάιν για τον υπολογισμό του φόρου: Είναι -έλεγε- μια πάρα πολύ σύνθετη δουλειά για έναν μαθηματικό, μπορεί να την κάνει μόνο ένας φιλόσοφος. Γιατί είναι τόσο περίπλοκο; Για να κρυφτεί η ουσία: (α) Στη δεκαετία 2000-2010, τα έσοδα από την πάγια φορολογία της ακίνητης περιουσίας αναλογούσαν στο 0,2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Το 2011, αυξήθηκαν στο 1,1% του ΑΕΠ (2,2 δισ. ευρώ), ήτοι η επιβάρυνση αυξήθηκε 5 φορές. Το 2014 τα έσοδα επιδιώκεται να φτάσουν τα 3,5 δισ. ευρώ. Με το ΑΕΠ στα 185 δισ. ευρώ περίπου, θα αντιστοιχούν στο 1,9% του ΑΕΠ. Ητοι, μέσα στην 3ετία η επιβάρυνση των ακινήτων αυξάνεται 60%, ενώ συγκριτικά με τον μέσο όρο της 10ετίας 2000-2010 θα έχει αυξηθεί περισσότερο από εννιά φορές.
(β) Ετσι, η χώρα μας αναδεικνύεται πρωταθλητής στη φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων πανευρωπαϊκά – και, μάλιστα, χωρίς να συνυπολογίζονται δημοτικά και άλλα τέλη. Το 2011, όταν η πάγια φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων στην Ελλάδα ήταν 1,1% του ΑΕΠ, στην Ενωση των 27 ήταν 0,8% του ΑΕΠ και στους 17 της Ευρωζώνης ήταν 0,7% του ΑΕΠ, σε μέσο όρο. Το 2011, η Ελλάδα ήταν 6η στους 27 με κριτήριο το ύψος της πάγιας φορολογικής επιβάρυνσης των ακινήτων. Το 2014, διεκδικεί να εκτοξευτεί στη 2η θέση, πάνω από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες πλην Βρετανίας. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι ακόμη επαχθέστερη.
Την καθολική περίσκεψη για τη νέα φορολογία, διασκέδασαν οι οικονομολόγοι μιας τράπεζας. Αποφάνθηκαν ότι συνιστά «μια από τις σπουδαιότερες μεταρρυθμίσεις» στη χώρα. Πώς κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό; Αφενός, δεν συνυπολόγισαν τον υψηλό φόρο μεταβίβασης (πολύ βαρύτερο από την υπόλοιπη Ευρώπη…) και τις πολλαπλές επιπλέον επιβαρύνσεις που η «μεταρρύθμιση» διατηρεί. Αφετέρου, υπολόγισαν την επιβάρυνση από τη νέα φορολογία, όχι επί των πραγματικών τιμών της αγοράς, αλλά επί των υψηλών αντικειμενικών (κοινώς, virtual…) αξιών. Ετσι, εύκολα τους προέκυψε μια επιβάρυνση πλασματικά μειωμένη, αφού οι αγοραίες τιμές υπολείπονται κατά πολύ των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Εδώ, ακριβώς, υπάρχει ένα μείζον θέμα, το οποίο καθιστά τη φορολόγηση επαχθέστερη: Πώς υπολογίζονται οι αξίες επί των οποίων επιβάλλεται ο φόρος; Στη Βρετανία (με έκταση 84% μεγαλύτερη) μισθοδοτούνται περίπου 3.500 υπάλληλοι για να κάνουν αυτό το έργο. Στην καθ’ ημάς «μεταρρύθμιση», οι αξίες υπολογίζονται ανάλογα με πόσα λείπουν στο κράτος. Αυθαίρετα.
Προφανώς, θα υπάρξουν επιμέρους αλλαγές στο αρχικό σχέδιο φορολόγησης των ακινήτων που, όμως, δεν θα θίγουν τον πυρήνα του. Το αρχικό σχέδιο (τον Φεβρουάριο, φέτος) είχε προβλέψει να φορολογείται το σύνολο της ακίνητης περιουσίας που κατείχε κάποιος (όχι μεμονωμένα κάθε ακίνητο…) στη βάση προοδευτικής κλίμακας, με μηδενικούς συντελεστές για πολλούς που επλήγησαν βαρύτατα από την κρίση. Η αρμόδια διακομματική επιτροπή, τότε, είχε ομοφωνήσει. Επειτα από 9 μήνες, η κυβέρνηση απεφάνθη ότι ούτε προοδευτικότητα θα υπάρξει ούτε περίσσευμα κοινωνικής αλληλεγγύης.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει ήδη αποφανθεί επί της ουσίας για την αντισυνταγματικότητα αυτής της βαριάς φορολόγησης. Με αφορμή το «χαράτσι της ΔΕΗ», το 2012 έκρινε αντισυνταγματική τη μονιμοποίηση εκείνης, της μη ανταποδοτικής επιβάρυνσης – αυτής, δηλαδή, που επιχειρείται να επιβληθεί από το 2014.
Αλλά, η κυβέρνηση (εξόχως ασκημένη με τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου…) δεν φαίνεται να διστάζει. Αφού φορολόγησε τον εργαζόμενο ως «εισοδηματία» (με τακτικούς φόρους και έκτακτες εισφορές αλληλεγγύης που δεν καταλήγουν στους ανέργους…), του αφαιρεί ένα μισθό ως «καταναλωτή» (μέσω του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης) και, καθώς εξαντλήθηκαν τα προηγούμενα, τώρα τον φορολογεί ως «έχοντα και κατέχοντα», εκμεταλλευόμενη τη μεγάλη διασπορά της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας. Αν αρθεί και η απαγόρευση των πλειστηριασμών, το ενδεχόμενο μαζικής απαλλοτρίωσης της μικρής και της μεσαίας ιδιοκτησίας, θα γίνει περισσότερο ευδιάκριτο. Η γη και τα ακίνητα θα συγκεντρωθούν σε λιγότερες και μεγαλύτερες ιδιοκτησίες.
Γι’ αυτές, τις μεγάλες ιδιοκτησίες, ήδη υπάρχει πρόνοια: Θυμίζω ότι το 40% των εισοδημάτων από ενοίκια το καρπώθηκε το 10% των πλουσιότερων Ελλήνων -όπως δείχνουν οι φορολογικές δηλώσεις. Τα εισοδήματα από ενοίκια φορολογούνται με 10% έως 33%. Ενα εισόδημα 100.000 ευρώ από ενοίκια φορολογείται αυτοτελώς, με 10% έως 33% – δεν προστίθεται στο συνολικό εισόδημα. Το ίδιο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες φορολογείται με συντελεστή έως 42%. Οποιος έχει ακίνητο χωρίς εισόδημα, είτε πληρώνει είτε το «σκοτώνει». Οποιος έχει ακίνητο χωρίς εισόδημα και δεν έχει δουλειά, είναι άνεργος, το «σκοτώνει» ή πάει φυλακή. Ετσι, η «μεταρρύθμιση» προελαύνει.