Όταν πριν μερικά χρόνια τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκαναν δεύτερες σκέψεις και αδυνατούσαν να υιοθετήσουν ένα κοινό ενιαίο σύνταγμα που θα αποτελούσε και το πιο ουσιαστικό βήμα στην πορεία για την πολιτική ένωση της, ήταν το πρώτο δυνατό χαστούκι στο πρόσωπο της γηραιάς ηπείρου. Τότε φάνηκε η πολιτική γύμνια και καταδείχθηκε με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο η αδυναμία συνεννόησης για μια κοινά αποδεκτή χάρτα των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων το πολιτών.
Το χειρότερο όμως από όλα είναι ότι ενώ είχε διανυθεί τόση απόσταση από την πρώτη συνθήκη στο Παρίσι της Ευρωπαϊκής κοινότητας άνθρακα και χάλυβα το 1951, ενώ είχαν μεσολαβήσει οι συμφωνίες της Ρώμης, του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας, ενώ είχε γίνει τόσος λόγος και τόση προσπάθεια για την κατάρτιση ενός οδικού χάρτη συνεργασίας, μέσω του οποίου θα διαρθρώνονταν οι πολιτικές που θα μας οδηγούσαν εν τέλει στην ενοποίηση, ενώ όλα αυτά είχαν δρομολογηθεί, οι λαοί δεν είχαν πεισθεί.
Μπορεί να ήταν ιδιαίτερα σημαντική η στιγμή της ΟΝΕ, όπως και η επίτευξη κοινής αγροτικής και αλιευτικής πολιτικής, καθώς και η συμφωνία για την κοινωνική συνοχή του ευρωπαϊκού χώρου, είναι επίσης ουσιαστική η πρωτοβουλία για την τραπεζική ενοποίηση, όμως όλα τούτα δεν συνιστούν τίποτε άλλο από τα τεχνικά και αν θέλετε τεχνοκρατικά ζητήματα του οικοδομήματος, δεν θα έχουν καμιά αξία χωρίς την αναγκαία συνθήκη της πολιτικής ενότητας.
Αυτό το εγχείρημα όμως απ’ ότι φαίνεται υποσκάφτηκε σε μεγάλο βαθμό, αρνήθηκαν ως φαίνεται οι κυβερνώντες στα περισσότερα κράτη μέλη να αναλάβουν ουσιαστική δράση για να πείσουν λαούς και κοινωνίες πολιτών για τα πραγματικά οφέλη μιας τέτοιας έκβασης.
Έννοιες που αποτέλεσαν και συνιστούν μέχρι σήμερα εργαλεία λειτουργίας της Ευρώπης υπονομεύθηκαν όσο τίποτε άλλο, ποτέ η θεσμοθετημένη συν-απόφαση δεν λειτούργησε μέσα από τους κανόνες της πραγματικής διαβούλευσης, το έλλειμμα δημοκρατίας και συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων παρέμεινε, ίσως και να διογκώθηκε, καθώς το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο αφέθηκε να επικυρώνει προτάσεις της επιτροπής που υπαγορευόταν από το συμβούλιο και στην πραγματικότητα νομοθετούσε με ανεξαρτησία μόνο για τα δευτερεύοντα, για το 50% των ζητημάτων χαμηλής πολιτικής. Η ατζέντα της πολιτικής συνέχιζε να καθορίζεται πίσω από τις κλειστές σιδηρόφρακτες πύλες των καλαίσθητων μεσαιωνικών κάστρων, από λίγους ηγέτες των κρατών της πρώτης ταχύτητας. Χώρες που πρωτοστάτησαν πριν δεκαετίες στο όραμα της ευρωπαϊκής ιδέας, κατέστησαν σήμερα από θεματοφύλακες αξιών και ιδανικών, οικονομικοί διαχειριστές της λιτότητας.
Σήμερα όμως το διακύβευμα της επόμενης μέρας δεν αφορά μόνο την πατρίδα μας και για τις χώρες της περιφέρειας που χτυπήθηκαν από την κρίση, αλλά και τον σκληρό καλβινικό οικονομικό πυρήνα της Ευρώπης, την αγγίζει στο σύνολό της.
Η ηγεσία της συμπεριφέρθηκε με ατολμία και νωθρότητα χωρίς αντανακλαστικά και ομοψυχία μπροστά στο τσουνάμι της ύφεσης και της ανεργίας. Ποια μπορεί να είναι η πορεία και το μέλλον της Ένωσης, αν την επόμενη των ευρωεκλογών οι ευρωσκεπτικιστές έχουν καταστεί ισχυρή ρυθμιστική δύναμη μέσα στους κόλπους της;
Δεν έχει τόσο σημασία αν πρεσβεύουν εθνικά κατάλοιπα στρεβλών νοοτροπιών, επίσης λιγότερη βαρύτητα έχει αν εκπροσωπούν <<περήφανους>> και οικονομικά ισχυρούς λαούς που δεν ανέχονται να βοηθούν τους <<τεμπέληδες>> και αδύναμους , ούτε αν καπηλεύονται την αγανάκτηση και των πόνο των συνανθρώπων μας, τα στερεότυπα και οι κατασκευασμένες αξιολογικές κρίσεις σε μια τέτοια εκδοχή θα παίξουν τον πιο ασήμαντο ρόλο .
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι η πολιτική βούληση των δυνάμεων που μάχονται για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να άρουν τα προαπαιτούμενα και τις κατασκευασμένες ταμπέλες, να παραμερίσουν το τοπικό και να δουν ότι το γενικό και το όλο τελικά εξυπηρετεί και το τοπικό και το ειδικό πρόβλημα κάθε κοινότητας, σε κάθε γωνιά της Ευρώπης.
Όταν πριν πέντε χρόνια ξέσπασε στη χώρα μας η κρίση και η δυστυχία που έφερε ταπείνωση και χλεύη, όταν οι <<αλάνθαστοι>> δυτικοευρωπαίοι μιλούσαν με απαξίωση για τους νωθρούς του νότου, για Grexit και Greek statistics, θυμάμαι μια φράση του νυν πρωθυπουργού της Βρετανίας Ντέϊβιντ Κάμερον, που δείχνει πως κάποιοι ηγέτες τροφοδοτούν και προβάλουν ψευδεπίγραφα στερεότυπα που δυσχεραίνουν την προσπάθεια για την ολοκλήρωση της Ευρώπης, είχε πει χαρακτηριστικά μιλώντας στο Ουεστμίνστερ: <<Στην Ελλάδα δεν πάει κανείς για να αναζητήσει οικονομικές λύσεις και συνταγές, πάει μόνο για διακοπές>>, αν αυτή η νοοτροπία της υποτίμησης, που χωρίζει τους λαούς σε έξυπνους και ανόητους, σε πλούσιους και φτωχούς, σε εργατικούς και τεμπέληδες, δεν αλλάξει, τότε το διακύβευμα της επόμενης μέρας δεν θα είναι ποια Ευρώπη αλλά ποια συμμαχία μέσα στην Ευρώπη είναι η καλύτερη.
Μόνο που κάποια στιγμή, λαοί αγανακτισμένοι από τη λιτότητα θα αμφισβητήσουν ανοιχτά τη δυνατότητα μιας οικονομικής διπλωματίας ενδεδυμένης τον ψεύτικο μανδύα του πολιτικού σχηματισμού, να καθορίζει την πολιτική και το μέλλον των χωρών τους και τότε θα είναι απλά η πιστοποίηση μιας ακόμη αποτυχίας της πιο ιστορικής γεωγραφικής περιοχής του πλανήτη, να καταφέρει να αποτελέσει μια ισότιμη ένωση διαφορετικών λαών, με διακριτά χαρακτηριστικά και κοινή ευρωπαϊκή κουλτούρα και πεπρωμένο.
Ίσως λοιπόν πρέπει να αναζητήσουμε τη διέξοδο στις απαντήσεις που οι συνάνθρωποι μας ψάχνουν στα μικρά και μεγάλα καθημερινά τους προβλήματα για την επιβίωση και για δικαίωμα στην ποιότητα ζωής. Να αντιπαλέψουμε στη συνείδηση τους την πεποίθηση ότι η Ευρώπη αποτελεί την πηγή των δεινών τους σήμερα, κάνοντας αυτοκριτική με συνέπεια, να φέρουμε πιο κοντά σ’ αυτούς εκείνο που σήμερα φαντάζει τόσο μακρινό και ξένο, αλλά πολύ περισσότερο, αδύναμο και απληροφόρητο να μιλήσει για τις αγωνίες τους. Να παλέψουμε για ένα ευρωπαϊκό κοινοβούλιο που θα αποτελεί έκφραση δημοκρατίας και καταφύγιο του πολίτη, για δικαίωμα στην πληροφόρηση, στην ενημέρωση, στην ισότιμη μεταχείριση, στις ίδιες ευκαιρίες, για συμμετοχή όλων μας στη συν διαμόρφωση των αποφάσεων που επηρεάζουν και σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τη ζωή μας. Αυτό που έχει αξία είναι η χρησιμότητα , με προτάσεις και απόψεις, πέρα από κούφια λόγια και επικοινωνιακές κορώνες. Είναι η στιγμή να πάψει πλέον η αφήγηση της καταστροφής και να ξεκινήσει ο ειλικρινής διάλογος για κάτι δύσκολο αλλά δημιουργικό.