Eπειδή η βελτίωση του συντονισμού των ενεργειών των φορέων που έχουν την ευθύνη της αντιμετώπισης των κρίσεων και των καταστροφών είναι μόνιμο ζητούμενο των ειδικών, ανέτρεξα στην εγκεκριμένη κι ακολουθούμενη δημόσια πολιτική που αφορά τις πλημμύρες και εκπορεύεται από την μετονομασθείσα σε Υπουργείο, Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Ήξερα τον «Δάρδανο», το κωδικό όνομα για το επιχειρησιακό σχέδιο για την αντιμετώπιση των πλημμυρών που (δεν) εφαρμόστηκε στις πλημμύρες του θεσσαλικού κάμπου το 2020. Μάλιστα, πριν από δύο χρόνια είχα επιχειρήσει μια ακριβή ακτινογραφία των διαλαμβανόμενων σ’ αυτό (ΤΑ ΝΕΑ, 30-8-2021). Τότε, είχα εντοπίσει δύο εξώφθαλμα προβλήματα:Το πρώτο ήταν ο όγκος του σχεδίου με πολλές ανούσιες λεπτομέρειες και αναφορές σ’ ενα περίλοκο ρυθμιστικό πλαίσιο ενώ το δεύτερο ήταν η απουσία κατανομής ρόλων και ευθυνών. Ενώ αναφέρονταν οι φορείς που εμπλέκονται, δεν αναφερόταν καθόλου ποιος κάνει τι με ποιον και πως. Δεν είναι επιχειρησιακός σχεδιασμός η επανάληψη όσων αναφέρονται στους νόμους και τις κανονιστικές πράξεις ως αρμοδιότητες των φορέων αλλά ο τρόπος εφαρμογής τους. Εν ολίγοις, από το επιχειρησιακό σχέδιο έλειπε ο επιχειρησιακός σχεδιασμός.
Αντί, όμως, του Δάρδανου συνάντησα τον Δάρδανο-2, προφανώς, τον κλώνο του Δάρδανου-1. Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι επειδή ο Δάρδανος-2 έχει εκδοθεί το 2022 θα έχει τροποιήσει η προσθέσει νέα στοιχεία στον πρόγονό του.
Δεν πρόκειται, όμως, περί αυτού. Σ’ ενα μακροσκελες κείμενο, άνω των 2000 λέξεων, ο υπεύθυνος για την παραγωγή πολιτικής κατά των πλημμυρών, ζητάει από τους φορείς που είναι οι αποδέκτες του να «επικαιροποιήσουν» και «αναθεωρήσουν» τον Δάρδανο-1.
Τι σημαίνει αυτό; Να μπουν στο παλιό κείμενο του Δάρδανου-1 και να αλλάξουν όχι τα ουσιώδη αλλά τα ονόματα των Υπουργείων και τις υπαγωγές των εμπλεκόμενων φορέων!
Παρ’ όλον ότι σύμφωνα με το έγγραφο, «ο σκοπός της παρούσας 2ης έκδοσης Γενικού Σχεδίου είναι η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο για την υλοποίηση προπαρασκευαστικών μέτρων και δράσεων πολιτικής προστασίας που συμβάλλουν στην ετοιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού και των μέσων για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση/βραχεία διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων», ο Δάρδανος 2 δεν τροποποιεί ούτε ρόλους ούτε αρμοδιότητες ούτε τις κύριες δράσεις των Περιφερειών για την αντιμετώπιση των κινδύνων από τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Ο Δάρδανος-2 αφορά αποκλειστικά την ενσωμάτωση των νέων ονομάτων των Υπουργείων στα επιχειρησιακά σχέδια των Περιφερειών. Τέτοια ονόματα είναι πχ. το «Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας» ο «Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων» που αναφέρεται στον νόμο 4662/2022 η η κατάργηση του Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (ΚΕΠΠ/ΕΣΚΕ) και η αντικατάστασή του με την Μονάδα Εμπλεκομένων Φορέων (Unit-3-ΜΕΦ/ΕΣΚΕΔΙΚ του Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος).
Θα μου πείτε, χρειάζεται εγκύλιος 2000 λέξεων για να γίνει αυτό; Γιατί δεν μπορεί να σταλεί ένα μέηλ σε όλους που να τους λεει να αντικαταστήσουν τα παλιά ονόματα με τα καινούργια;
Αλλά, ας υποθέσουμε ότι οι αποδέκτες της εγκυκλίου προχώρησαν στις αλλαγές. Εάν η ιστορία τελείωνε εδώ, δεν θα ήταν παρά μια από τις πολλές ιστορίες γραφειοκρατικής αβελτηρίας που αφθονούν στο Δημόσιο. Δεν τελειώνει, όμως. Ο συντάκτης του Δάρδανος-2 επισημαίνει ότι «Καθώς οι ανωτέρω αλλαγές δεν τροποποιούν τους ρόλους, τις αρμοδιότητες και τις κύριες δράσεις των Περιφερειών της χώρας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων, η επικαιροποίηση των υφιστάμενων σχεδίων των Περιφερειών βάσει των ανωτέρω, δεν χρήζουν υποβολής στην Εκτελεστική Επιτροπή της Περιφέρειας και έγκριση του Περιφερειακού Συμβουλίου, αλλά απλή έγκριση των αλλαγών από τον Περιφερειάρχη». Αυτό κι αν είναι απλούστευση διαδικασιών!
Αν, όμως, παρ’ ελπίδα, μια Περιφέρεια εντοπίσει κάτι που θέλει να αλλάξει, τότε «η έγκριση της επικαιροποιημένης έκδοσης του σχεδίου της Περιφέρειας θα πρέπει να ακολουθήσει την διαδικασία της υποβολής του σχεδίου από την Αυτοτελή Δ/νση Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας στην Εκτελεστική Επιτροπή της Περιφέρειας, η οποία εισηγείται το ανωτέρω σχέδιο στο Περιφερειακό Συμβούλιο, το οποίο και το εγκρίνει σύμφωνα με τα άρθρα 174 και 163 του Ν.3852/2010 όπως ισχύει».
Ο «παραγωγός πολιτικής» επαναλαμβάνει, λέξη προς λέξη όσα ανέφερε για τις Περιφέρειες και για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Εδώ, όμως, προκύπτει μια παραδοξότητα. Ενώ οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας, δεν εμπλέκονται άμεσα στην αντιμετώπιση των εκτάκτων αναγκών, παρ’ όλα αυτά, πρέπει κι αυτές να συντάξουνένα μνημόνιο ενεργειών στο οποίο θα προσδιορίζεται το ανθρώπινο δυναμικό και οι πόροι που θα χρησιμοποιήσουν για την υλοποίηση των δράσεων Πολιτικής Προστασίας.
Τα ίδια προβλέπονται και για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Ούτε κι αυτό έχει υποχρέωση να συμμορφωθεί με τον Δάρδανο-2. Παρ’ όλα αυτά, οφείλει «να συμβάλει στην υλοποίηση των δράσεωνμε την έκδοση σχετικών κατευθυντηρίων οδηγιών, σχεδίων δράσης, ή/και μνημονίων ενεργειών κατά την κρίση του». Εγώ, πάντως, δεν κατάφερα να εντοπίσω κάτι σχετικό στην ιστοσελίδα του.
Τα ίδια αναφέρονται και για τα Υπουργεία Υποδομών & Μεταφορών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αυτά αν και ασκούν, πλέον, «κατά κύριο λόγο επιτελικές/υποστηρικτικές δράσεις στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την διαχείριση συνεπειών από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων», οφείλουν«να συμβάλουν»στην εφαρμογή του Δάρδανος-2 μ’ όποιον τρόπο καταλαβαίνουν.
Οι λοιποί φορείς της κεντρικής διοίκησης που εμπλέκονται, δηλαδή, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (Ελληνική Αστυνομία), το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (Πυροσβεστική) και το Λιμενικό Σώμα προβαίνουν, επίσης,κατά την κρίση τουςστις «ενέργειες που χρειάζονται για να διασφαλιστεί η συμβατότητα των επιχειρησιακών τους σχεδίων».
Ακόμη μια ντουζίνα Υπουργείων και φορέων, όπως το Υγείας, το Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων, το Πολιτισμού & Αθλητισμού, το Εσωτερικών, το Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και η Προεδρία της Κυβέρνησης«οφείλουν να συμβάλουν στην υλοποίηση της παρούσας 2ης αναθεωρημένης έκδοσης του Γενικού Σχεδίου με την ενημέρωση του εμπλεκομένου προσωπικού τους και την έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών, σχεδίων δράσης, ή/και μνημονίων ενεργειών κατά την κρίση τους για τη δρομολόγηση των δράσεων κατά το μέρος που τους αφορά και εμπλέκονται».
Τέλος, οι διοικήσεις των ακόλουθων φορέων, εταιριών και οργανισμών ΕΑΓΜΕ, ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε., ΟΣΕ Α.Ε., ΑΔΜΗΕ Α.Ε., ΔΕΗ Α.Ε., Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ), Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε.), Προαστιακός Α.Ε., ΕΥΔΑΠ Α.Ε., ΕΛ.Γ.Α., ΕΥΑΘ Α.Ε, Ο.Α.Σ.Α., Ο.Α.Σ.Θ., Αττικό Μετρό Α.Ε., ΣΤΑ.ΣΥ Α.Ε., Ο.ΣΥ. Α.Ε., Εγνατία Οδός Α.Ε, Αττικές Διαδρομές Α.Ε., Ολυμπία Οδός Α.Ε., Μορέας Α.Ε., Νέα Οδός Α.Ε., Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Α.Ε., Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Α.Ε., Ιονία Οδός Α.Ε., FRAPORT Greece, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος», «παρακαλούνται να διαβιβάσουν αντίγραφό του σε όλες τις αρμόδιες οργανικές τους μονάδες που δρομολογούν δράσεις σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο παρόν και να προβούν στην έκδοση, κατά την κρίση τους, σχετικών οδηγιών, κατά το μέρος που τις αφορά και εμπλέκονται, εφόσον συντρέχουν λόγοι».
Όλοι οι προηγούμενοι πρέπει να μην παρακάμψουν τους 13 νόμους, τα 10 Προεδρικά Διατάγματα και τις 2 Υπουργικές Αποφάσεις που τους λένε «επακριβώς» τι πρέπει να κάνουν.
Μετά ταύτα, έχει κανείς καμια απορία γιατί οι φυσικές καταστροφές βλάπτουν υπέρμετρα την Ελλάδα;