Ο Άνθρωπος απ’ τον Βορρά- Ο Άμλετ «τα ’σπάει», παρέα με τους Motörhead

Ελισσαίος Βγενόπουλος 14 Μαϊ 2022

«Να ζεις. Να αντέχεις σωπαίνοντας μια μοίρα που σε ταπεινώνει ή να μη ζεις; Αυτή είναι η ερώτηση». Μετά τα σκοτεινά και προσεγμένα θρίλερ «Η μάγισσα» και «Ο φάρος», ο Ρόμπερτ Εγκερς αναλαμβάνει, με στήριγμα μια μεγάλων διαστάσεων παραγωγή, να χωθεί στον σκοτεινό, μυθολογικό και ταυτόχρονα επικό κόσμο των Βίκινγκς, με σκελετό τα αιώνια ερωτήματα του πρωταγωνιστή Άμλεθ (Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ). Ο Άνθρωπος απ’ τον βορρά προσεγγίζει τα ρηχά των σαιξπηρικών ερωτημάτων, εισβάλει στα κατάβαθα των χέιβι μέταλ αισθητικών αναζητήσεων  και καταλαμβάνει με ασφάλεια τις παρυφές των κινηματογραφικών επιδιώξεων της δράσης, του μύθου και του έπους.

Ένας νεαρός πρίγκιπας που ζει μέσα στην ασφάλεια του βασιλικού περίγυρου, κάτω από την προστασία του ήρωα πατέρα και βασιλιά του (Ίθαν Χοκ) και τις προετοιμασίες ανάληψης της εξουσίας, χάνει τον κόσμο γύρω του, όταν ο πατέρας του δολοφονείται με άγριο τρόπο από τον σφετεριστή της εξουσίας, θείο του και στερείται και τη μητέρα του (Νικόλ Κίντμαν), γιατί ο ίδιος άνθρωπος την απαγάγει. Το παιδί ανοίγεται στο σκοτεινό πέλαγος με μια βάρκα, επαναλαμβάνοντας τον όρκο για εκδίκηση και απόδοση  δικαιοσύνης. Ο όρκος πνίγεται μέσα στη λήθη και τα είκοσι χρόνια που περνούν. Ένας τρομερός πολεμιστής όμως επανέρχεται, εισβάλει στα χωριά και λεηλατεί και μάχεται άσκοπα μέχρι που μια μάγισσα του θυμίζει τους όρκους και τους σκοπούς του. Σκοπός της ζωής του, του λέει, δεν μπορεί να είναι άλλος από την εκδίκηση του βάναυσου θανάτου του πατέρα του, η σωτηρία της μητέρα του και ο αφανισμός του καταχραστή, άπληστου και δολοφόνου θείου του.  Μαθαίνοντας πως ο καινούργιος  βασιλιάς με τη μητέρα του έχουν χάσει το βασίλειό τους και ζουν στην Ισλανδία, επιβιβάζεται σε ένα πλοίο με σκλάβους, για να ανταμώσει το πεπρωμένο του του.  Ο Άμλεθ με τη βοήθεια μιας γυναίκας (Άνια Τέιλορ-Τζόι) διεισδύει στο κτήμα του θείου και παράλληλα εισβάλει στον πυρήνα του όρκου και της ύπαρξής του, αφήνοντας πίσω τις αναστολές, τις αμφιβολίες και τα Σαιξπηρικά υπαρξιακά ερωτήματα. Ο σκοπός γίνεται το σπαθί του, η επιθυμία εκδίκησης, η δύναμή του και κινητήρια δύναμη, η οργή του.

Η Σκανδιναβική ιστορία, η μυθολογία, οι σκοτεινές τελετουργίες, τα πάθη των ηρώων, το αίμα, ο πόνος και οι επιθυμίες μπλέκονται σε ένα έπος που σέβεται το ντοκουμέντο και την πληροφορία, τις παραδόσεις και τα ήθη της εποχής. Ο σκηνοθέτης Ρόμπερτ Έγκερς λέει για όλα αυτά, «Με τη βοήθεια του λαμπρού Ισλανδού μυθιστοριογράφου και ποιητή Sjón αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την πιο ιστορικά, ακριβή και γειωμένη ταινία με Βίκινγκς όλων των εποχών. Συνεργαστήκαμε με αρχαιολόγους και ιστορικούς, προσπαθώντας να αναδημιουργήσουμε τις λεπτομέρειες του φυσικού κόσμου, προσπαθώντας να συλλάβουμε, δίχως να κρίνουμε, τον εσωτερικό κόσμο των Βίκινγκ: τις πεποιθήσεις τους, τη μυθολογία και την τελετουργική τους ζωή. Αυτό σημαίνει ότι το υπερφυσικό είναι ρεαλιστικό σε αυτή την ταινία – γιατί έτσι ήταν η ζωή για αυτούς».

Κάθε κάδρο, κάθε πλάνο, κάθε σεκάνς στάζει μυθολογική βεβαιότητα και ιστορική ακρίβεια. Ο  Σκάρσγκαρντ, ο οποίος μοιάζει να είναι βγαλμένος από το σκοτεινό κομμάτι του ελληνικού δωδεκάθεου ή τις μυθολογικά Σκανδιναβικά βάραθρα πλημμυρίζει την οθόνη. Η Μπιοργκ η οποία υποδύεται την ιέρεια που φωτίζει τη μοίρα του Άμλεθ, όπως σε όλες της τις καλλιτεχνικές εκφάνσεις, βρίσκει και εδώ τον τρόπο να αφηγηθεί τα πράγματα με τον μοναδικό δικό της, προσωπικό τρόπο. Η Νικόλ Κίντμαν μπορεί και στέκεται με άνεση και χάρη στην κόψη της επιθυμίας και της ανάγκης, της προδοσίας και του καθήκοντος.

Η δουλειά των ιστορικών συμβούλων, των αρχαιολόγων και των μελετητών της σκανδιναβικής ιστορίας και μυθολογίας δίνουν χώρο στον σκηνοθέτη και τους συνεργάτες τους να απλώσουν τον αρχετυπικό ιστό της δράσης και της ανέλιξης της ιστορίας με σιγουριά, αυτοπεποίθηση, στέρεα και δυνατά. Όμως τα μεγάλα διλλήματα καιροφυλακτούν και ο σκηνοθέτης αποφασίζει κάποια στιγμή πως δεν μπορούν να συμπλέουν τα διαβρωτικά Σαιξπηρικά ερωτήματα με την ανελέητη δράση, τις ανατροπές και τις φλεγόμενες σκηνές. Αφήνει αυτές τις «πολυτέλειες» κατά μέρος και βυθίζεται στις πυρωμένες σκηνές δράσης, στους λασπωμένους μύθους του μεσαίωνα, στις εκρήξεις του ιστορικού έπους της εποχής. Ο σύνθετος, δύσκολος, μεγάλος ποιητής, ο Σαίξπηρ, μπορεί να περιμένει κάποια άλλη, ελπίζουμε πιο νηφάλια στιγμή του  σκηνοθέτη Ρόμπερτ Έγκερς, η οποία δεν θα καταδιώκεται από μεγάλους προϋπολογισμούς και αδηφάγους εισπρακτικούς υπολογισμούς. Τότε το αποτέλεσμα θα είναι  πιο χαμηλότονο, περισσότερο ανθρωποκεντρικό και αληθινά ποιητικό. Αλλά μέσα στην αναβλητικότητα, για διάφορους λόγους και με πολλές δικαιολογίες χάνονται μοναδικές ευκαιρίες, γιατί όπως έγραφε ο μεγάλος ποιητής:

Το αύριο, και το αύριο και το αύριο

σέρνεται με το μικρό του βήμα

μέρα με την ημέρα, ως στη στερνή

τη συλλαβή στου χρόνου το βιβλίο.