Νόμος, τάξη κι ελευθερία

Μελίττα Γκουρτσογιάννη 19 Δεκ 2019

Όσοι πιστεύουν ότι οι αστυνομικοί είναι εξ ορισμού όργανα εχθρικά προς την ελευθερία, και όχι φρουροί της νομιμότητας, όσοι πιστεύουν ότι έχουμε χούντα ή έστω ψευδεπίγραφη δημοκρατία και αστυνομικό κράτος, απέναντι στο οποίο βρίσκεται το «κίνημα», αυτοί έχουν την πεποίθηση πως ό,τι υποστηρίζει η αστυνομία είναι ψέματα και είναι ικανή για τα χειρότερα. Και ότι όσα καταγγέλλουν οι “αγωνιστές”, οι “αλληλέγγυοι”, οι “συλλογικότητες” είναι η αλήθεια. Σήμερα, από τεχνική άποψη, η αστυνομία έχει τα μέσα να κάνει οτιδήποτε: Να προσκομίσει ψεύτικα αποτυπώματα, να πλαστογραφήσει DNA, να «φυτέψει» όπλα, ναρκωτικά, ενοχοποιητικά έγγραφα και σκληρούς δίσκους. Και φυσικά να προσπαθήσει να κουκουλώσει δικές της παρανομίες. Πολιτικά όμως μπορεί να τα κάνει όλα αυτά; Με άλλα λόγια υπάρχει κράτος δικαίου; Οι πολίτες με δημοκρατικό φρόνημα, ή έστω με κοινή λογική, μπροστά σε κάθε περιστατικό δεν συντάσσονται αβασάνιστα με την μία ή την άλλη εκδοχή. Ενδιαφέρονται να ξεχωρίσουν την αλήθεια από τις ψευδείς ειδήσεις, γιατί η αλήθεια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ποιότητας της κοινής μας ζωής, του κοινωνικού συμβολαίου.

Η εξακρίβωση της αλήθειας και συνακόλουθα ο καταμερισμός ευθυνών, στις σύγχρονες δημοκρατίες εξασφαλίζεται με τον παραδοσιακό διαχωρισμό των εξουσιών και με εργαλείο το κράτος δικαίου. Ωστόσο  επειδή η δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που αναγνωρίζει ότι δεν είναι αλάνθαστο, έχει θεσπίσει και άλλους τρόπους για να εξακριβώνεται η αλήθεια (checks and balances). Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν δημιουργηθεί Ανεξάρτητες Αρχές, δηλαδή σώματα που δεν δεσμεύονται από κυβερνήσεις, κόμματα, επιχειρηματικά συμφέροντα. Βέβαια και τα μέλη αυτών των θεσμών είναι άνθρωποι που ενδέχεται να μην είναι ούτε αλάνθαστοι ούτε αδιάφθοροι. (Ως γνωστόν αλάθητος μόνον ο Πάπας και αδιάφθορος μόνον ο Ροβεσπιέρος!!). Αποτελούν πάντως έναν ακόμα εχέγγυο για την ανεύρεση της αλήθειας και μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας κατά της αδικίας.

Οι πρόσφατες επιχειρήσεις της αστυνομίας εναντίον καταπατημένων χώρων, δημόσιων και ιδιωτικών, και ιδίως ορμητηρίων για βίαιες ενέργειες, έχουν καταγγελθεί ως  αστυνομικό κράτος. Η αντιπολίτευση συνέκρινε τη Αθήνα με τη Βαγδάτη! Με τη Βαγδάτη, όπου η αστυνομία ανοίγει πυρ σε ειρηνική διαδήλωση και έχουμε 400 νεκρούς! Να ποιο είναι το αστυνομικό κράτος. Όπως αστυνομικό κράτος είναι και στο Ιράν και στο Χονγκ-Κονγκ με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες από την αστυνομική βία στις διαδηλώσεις. Αστυνομικό κράτος είναι η αστυνομία να δρα ανεξέλεγκτα χωρίς άδεια εισαγγελέα. Αστυνομικό κράτος ήταν η προσπάθεια συγκάλυψης των δολοφόνων του Γρηγόρη Λαμπράκη. Και θα είχαμε αστυνομικό κράτος αν ο Μελίστας ή ο Κορκονέας δεν είχαν συλληφθεί και οι δολοφονίες που διέπραξαν είχαν συγκαλυφθεί.

Με τις πρόσφατες καταγγελίες εναντίον αστυνομικών για υπέρμετρη βία και πράξεις εξευτελισμού, νομίζω πως κάθε δημοκρατικός πολίτης θεωρεί απαραίτητη την έρευνα αυτών των καταγγελιών, για να μάθουμε την αλήθεια και να καταμετρηθούν οι ευθύνες. Και είναι ελπιδοφόρο που στη χτεσινή ομιλία του στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός Μ. Χρυσοχοϊδης είπε: “(…) δεν δίνουν απάντηση στην κοινή γνώμη οι διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου και αυτορρύθμισης της αστυνομίας. Αυτοί οι μηχανισμοί υπάρχουν, λειτουργούν αλλά δεν αρκούν. Δεν δίνουν απάντηση γιατί υπάρχει κάτι άλλο πολύ πιο αποτελεσματικό: αυτό είναι ο Συνήγορος του πολίτη. Ο Σ. τ. Π. είναι το κλειδί. Δηλαδή η εμπλοκή μιας Ανεξάρτητης Αρχής στα περιστατικά εκτροπής των αστυνομικών οργάνων είναι απαραίτητη όχι σήμερα, όχι για λίγο, προσωρινά, αλλά για πάντα. Αποτελεί πρόσθετο εχέγγυο όχι μόνο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και επικουρικό μηχανισμό εγρήγορσης της αστυνομίας για τον έλεγχο των υπερβάσεων. Γι’ αυτό για πρώτη φορά δημιουργήσαμε στο υπουργείο επιτροπή χωρίς πλειοψηφία υπηρεσιακών παραγόντων που θα ελέγχει κατά πόσον η αστυνομία συμμορφώνεται με τα πορίσματα του μηχανισμού διερεύνησης των περιστατικών αστυνομικής βίας του Συνηγόρου. (…) Και στα πλαίσια αυτά οριοθετεί την αστυνομία σε λογοδοσία για το πώς περιφρουρεί το δικαίωμα της έκφρασης. (…)”

Δεν μένει παρά αυτά να τα δούμε στην πράξη.