Δημοκρατία:

Στην Αρχαία Ελλάδα, δικαίωμα ψήφου είχαν όσοι α) κατείχαν γη β) ήταν Αθηναίοι γέννημα-θρέμμα και γ) ήταν άνδρες. Αυτές οι προϋποθέσεις έχουν εξηγηθεί ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων νοοτροπιών εκείνης της εποχής, και ως τέτοιες «καλύφθηκαν».

Ετυμολογικά η λέξη δημοκρατία σημαίνει «το κράτος του δήμου». Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, ο «δήμος» δεν είναι ο «λαός». Ο δήμος είναι συγκεκριμένη χωροταξική επικράτεια, και έχουν δικαίωμα σε αυτή έχουν όποιοι α) κατέχουν γη και β) είναι πάππου προς πάππου Αθηναίοι και γ) οι ελεύθεροι πολίτες, δηλ. όχι οι δούλοι.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι με όρους σημερινούς, θα χαρακτηρίζαμε τους αρχαίους ημών προγόνους «καπιταλιστές» και «ρατσιστές». Είναι όμως πράγματι έτσι;

Το να κατέχεις γη, σημαίνει ότι κατέχεις κεφάλαιο, άρα σημαίνει ότι επηρεάζεις και επηρεάζεσαι από τις εξελίξεις. Οι δούλοι που απαγορευόταν να έχουν δικαίωμα ψήφου δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Οι δούλοι ακολουθούσαν απλώς τις εξελίξεις και ζούσαν ανεξάρτητα από τον πλούτο ή τις αποφάσεις των αρχόντων τους.

Το να έχεις κλήρο αλλά να μην είσαι Αθηναίος, επίσης εντασσόσουν στην ίδια κατηγορία με τους δούλους. Δεν είχες δικαίωμα ψήφου. Διότι τα συμφέροντά σου δεν συνδέονταν αποκλειστικά με την Αθήνα.

Ποιο ήταν λοιπόν το κοινωνικό συμβόλαιο των Αθηναίων; Το να είσαι Αθηναίος και το να είσαι ελεύθερος, δηλ.να είσαι άντρας, να έχεις γη και να είσαι «βέρος» Αθηναίος, γιατί μόνο ως βέρος Αθηναίος «πονάς» την χώρα σου. Οι γυναίκες και οι δούλοι εξυπηρετούσαν την λειτουργία της ανατροφής των παιδιών και της καλλιέργειας της γης, αποτελούσαν δηλ. συμπληρωματικά μέσα στην συντήρηση και αύξηση του πληθυσμού της Αθήνας και της γαιοκτησίας των Αθηναίων. Με σημερινούς όρους, εξυπηρετούσαν το παραγωγικό κεφάλαιο του τόπου.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι υπήρχε αυστηρός διαχωρισμός στο τι κάποιος μπορεί να προσφέρει στην δημοκρατική διακυβέρνηση, ποια η προστιθέμενη αξία του στην κοινωνία και ποιοι ασχολούνται με τα κοινά.

Σίγουρα, οι κοινωνίες από τότε έχουν κάνει άλματα και διανύουμε ίσως την πιο ισότιμη εποχή της ανθρωπότητας. Ετυμολογικά, η λέξη «ισότιμος» σημαίνει αυτός που έχει ίση τιμή. Είναι δηλαδή ίσος με κάποιον άλλο στο ζύγι. Κοινώς, το ότι εγώ είμαι ένας άνθρωπος και εσύ είσαι ένας άνθρωπος σημαίνει ότι έχουμε την ίδια τιμή. Επιφανειακά, αυτό το ζύγι είναι σωστό και σε αυτή την βάση δομήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, η σημερινή δημοκρατία, αλλά και στρεβλωμένα κεκτημένα, όπως είναι η συγκρουσιακή λογική και η διεκδικητική πίεση.

Ένα πορτοκάλι και ένα μανταρίνι κάνουν δύο φρούτα, αλλά δεν κάνουν την ίδια τιμή, κι ούτε εξυπηρετούν την ίδια χρησιμότητα, ούτε έχουν την ίδια ομορφιά ούτε απευθύνονται στο ίδιο κοινό.

Η τιμαριθμική ισοπέδωση φαίνεται σε όλους τους τομείς πολιτικής. Οριζόντιες όλες οι ρυθμίσεις, οριζόντια η φορολογία, οριζόντιες οι αξιολογήσεις. Η προστιθέμενη αξία του κάθε φρούτο στο κενό. Είναι φρούτο.

Η πρόοδος των κοινωνιών είναι γεωμετρική και όχι τιμαριθμική. Το μανταρίνι δίνει άλλα χρώματα και γεύσεις, κι άλλες το πορτοκάλι και η χρησιμότητα τους στη ζαχαροπλαστική είναι διαφορετική. Ένας κουβάς που αδειάζει τα πάντα θα οδηγήσει σε φούσκωμα της κοιλιάς και σε εξαφάνιση της γεύσης. Και η ζωή θα γίνει άχθος.

Το νέο κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να αποδώσει τα καίσαρος τω καίσαρι και χωρίς να αποκλείσει κανέναν, να δώσει στον καθένα την θέση που του ανήκει.

Επειδή εγώ έχω ένα κεφάλι κι εσύ ένα κεφάλι, κι επειδή όλοι έχουμε δικαίωμα ψήφου και όλοι είμαστε ελεύθεροι πολίτες, δεν σημαίνει ότι είμαστε για όλα, ότι έχουμε άποψη για όλα και ότι μπορούμε να ονειρευόμαστε την θέση του υπουργού-πρωθυπουργού, απλώς επειδή το Σύνταγμα μας δίνει το δικαίωμα.

«Καθείς εφ’ο ετάχθη». Η δημοκρατία θέλει ενεργή συμμετοχή, όμως δεν είναι μία διαδικασία όπου ο καθένας μπορεί να βγάλει τις συναισθηματικές εξάρσεις του ή να έχει μόνο δικαιώματα. Κι ούτε όλοι μπορούν να γίνουν πολιτικοί.

Απαξιώνοντας τους πολιτικούς απαξιώσαμε και την δημοκρατία και η δημοκρατία έγινε οχλοκρατία, όπως πολύ σωστά κηρύττει ο Αριστοτέλης: «σε καιρό πολέμου ή σε οικονομική κρίση, οι δημαγωγοί αναλαμβάνουν την εξουσία και ο λαός δεν είναι δήμος, είναι όχλος».

Εύγε στον Αριστοτέλη.

Η σημερινή κατάσταση του όχλου και όχι του δήμου είναι εμφανής και στις διαδικασίες και στην ουσία της πολιτικής πράξης.

Είναι δυνατόν ο λαός να αποφασίσει ένα ναι ή ένα όχι σε ένα δημοψήφισμα, χωρίς να υπάρξει μία προ ενημέρωση, προεργασία και προ διάλογος στη Βουλή των Ελλήνων; Είναι δημοκρατία να απεργούμε για να επανακτήσουμε κεκτημένα που χάνουμε; Είναι δημοκρατικό να λειτουργούμε ως οπαδοί ποδοσφαίρου, όταν το κοινό όφελος διακυβεύεται; Και τέλος, είναι δημοκρατικό να απαξιώνουμε τους ίδιους τους νόμους που ψηφίζουμε, με τη λογική ότι οι κυβερνήσεις έκαναν λάθος επιλογές, άρα εμείς δεν θα τους εφαρμόσουμε;

«Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία» είπε ο αείμνηστος Α. Κάλβος.

Πριν σηκώσουμε την εθνικιστική παντιέρα-που παγκόσμια ανεβαίνει ως στεγνός φασισμός-ας αναλογιστούμε όλους τους πατέρες της ιστορίας μας και για ποια πράγματα μίλησαν.

«Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Να δώσουμε ξανά έμφαση στην αρετή. Διότι η τόλμη στην οχλοκρατία είναι θράσος-ενίοτε και θρασυδειλία.

Να ξαναβρούμε την αρετή.

Αυτό είναι το «new deal».