Εύλογα εξεγείρονται οι όποιοι λίγοι νεοφιλελεύθεροι όταν κανείς καταφέρεται κατά του νεοφιλελευθερισμού για την κατάσταση της Ελλάδας. «Μα πού είναι ο νεοφιλελευθερισμός; Δεν βλέπεις ότι αυτή εδώ η χώρα μαστίζεται από τον κρατισμό, τις πελατειακές σχέσεις και τις συντεχνίες;» Ερωτήματα εύλογα, γιατί όντως στην Ελλάδα δεν υπάρχουν νεοφιλελεύθεροι κυβερνώντες, εκτός κάποιων στην περίοδο Μητσοτάκη. Υπάρχουν όμως νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Η αντίφαση να υπάρχουν νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε μια χώρα που κανείς από τους κυβερνώντες δεν είναι νεοφιλελεύθερος λύνεται όταν κανείς κοιτάξει πίσω από την κουρτίνα. Και πίσω από την κουρτίνα βρίσκεται μια χώρα ενσωματωμένη στις διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΟΝΕ, της ΕΕ, του ΟΟΣΑ, συμμετέχει στο ΔΝΤ. Σ? αυτή την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία από τη δεκαετία του 1980 κυριαρχεί ο νεοφιλελευθερισμός. Από το 1990 ενσωματώνονται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς όλα τα αξιώματα του νεοφιλελευθερισμού.
Ο κόσμος της παγκοσμιοποίησης συμπυκνώνει τεράστιες ανισότητες, μετασχηματισμούς των διεθνών ισορροπιών, οικονομικές κρίσεις, έξαρση της βίας, αλλά ταυτοχρόνως αποτελεί πεδίο συμπύκνωσης αλλαγών, ενίσχυσης της αλληλεξάρτησης και δημιουργίας προϋποθέσεων ανάπτυξης. Αυτός ο κόσμος είναι το αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων και όχι αποτέλεσμα της ειμαρμένης τεχνολογικών εξελίξεων και οικονομικών αλλαγών. Η παγκοσμιοποίηση αποτελεί διαδικασία ολικής αναδιάρθρωσης του καπιταλιστικού συστήματος. Η δαιμονοποίηση του φαινομένου λειτουργεί ως άλλοθι «πολιτικής μοιρολατρίας». Είναι θετικό γεγονός με πολλές αρνητικές παρενέργειες, που οφείλονται στη διαχείρισή του. Αυτή μπορεί να αλλάξει με συντονισμό ενεργειών των παγκόσμιων εταίρων, όπου θα τεθούν σε συζήτηση θέματα που άπτονται του περιορισμού της ασύδοτης κίνησης των χρηματοοικονομικών ροών.
Η ανθρωπότητα σήμερα ζει μια κατάσταση όπου παρουσιάζονται ως μεταρρυθμίσεις η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, η ανταπεργία, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας ως αποτέλεσμα της μείωσης του εργατικού κόστους και όχι ως αποτέλεσμα της αύξησης των επενδύσεων και της έρευνας, η απελευθέρωση των απολύσεων, η κατάργηση του κατώτερου μισθού, η μείωση της φορολογίας για τα υψηλότερα εισοδήματα.
Η μεγαλύτερη «μεταρρύθμιση» υπήρξε η απορρύθμιση όλων των κανόνων ελέγχου της ροής των χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων. Τι κρύβεται πίσω απ? αυτά; Το υπερφορτωμένο κράτος το οποίο χρειάζεται να μικρύνει; Οχι βεβαίως. Κρύβεται ένα μεγάλο αξίωμα του νεοφιλελευθερισμού, σύμφωνα με το οποίο «οι κυβερνήσεις πρέπει να μικρύνουν ως προς την κοινωνική τους διάσταση και να μεγαλώσουν όσον αφορά την ανάληψη δράσεων που θα διευκολύνουν τον ιδιωτικό τομέα να παραμείνει επικερδής και σταθερός». Σίγουρα ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι υπέρ των ιδιωτικών κερδών επειδή δήθεν μισεί τους λαούς. Τέτοιος ισχυρισμός είναι ανοησία. Ο νεοφιλελευθερισμός απλά θεωρεί ότι μόνο η ανάπτυξη του ιδιωτικού κέρδους αυξάνει την εθνική και παγκόσμια πίτα. Κάνει όμως ένα βήμα περαιτέρω. Είναι κατά του κράτους ως προς τη λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών, αλλά υπέρ των κρατικών παρεμβάσεων, όταν το ζήτημα αφορά τη διευκόλυνση συσσώρευσης κεφαλαίου (αναχρηματοδότηση τραπεζών) – πολιτική με μεγάλα οφέλη για τα μεγαλύτερα εισοδήματα.
Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι χειρότερα. Η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να ακολουθήσει νεοφιλελεύθερες «μεταρρυθμίσεις» και πριν από το Μνημόνιο, αλλά πολύ περισσότερο μετά. Το δυστύχημα δεν ήταν μόνο αυτές καθαυτές οι πολιτικές, αλλά και το ότι σ? ένα πολιτικό σύστημα που θήτευε στον κρατισμό και τις πελατειακές σχέσεις επιβλήθηκαν νεοφιλελεύθερες πρακτικές. Ετσι δεν μπορούσε να λειτουργήσει ιδίως από το 2009 ούτε ο κρατισμός ούτε ο νεοφιλελευθερισμός.
Το πρόβλημα όμως της χώρας δεν είναι αυτή η επιβολή των νεοφιλελεύθερων πρακτικών, αλλά η άγνοια και η αδιαφορία για τις ιδέες που αντιπαρατίθενται σ? αυτού του είδους τις «μεταρρυθμίσεις» χωρίς να προσφεύγουν στα ριζοσπαστικά λιμάνια του κρατισμού. Το πρόβλημα είναι όταν ο τάδε δημοσιογράφος ρωτά τον δείνα πολιτικό «αν πρέπει να ακολουθήσουμε την κοινή λογική ή κάποιες ιδεολογίες». Οταν δηλαδή η κοινή λογική αντιδιαστέλλεται στις ιδέες ή, αλλιώς, όταν η ημιμάθεια καλύπτεται πίσω από την επίκληση της κοινής λογικής.