Την τελευταία πενταετία, αποτέλεσμα της οικονομικής/δημοσιονομικής κρίσης ήταν και η εμφάνιση του πολιτισμικού ελλείμματος στη σχέση μας με τους θεσμούς,  την υπεράσπιση της ελευθερίας, των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

.

Οι περιπέτειες του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου και του συμφώνου συμβίωσης φτάνουν για να το επιβεβαιώσουν.

.

Το πρόβλημα δεν γεννήθηκε από και με την κρίση.

.

Είναι παλιό, λειτούργησε ως παράγοντας έλευσής της και στη συνέχεια εμποδίζει το ξεπέρασμά της. Εμποδίζει την αλλαγή πολιτικής ατζέντας, διοικητικού μοντέλου, αποπαρασιτοποίησης των δημοκρατικών θεσμών, δημιουργίας ανοικτής οικονομίας ικανής να προσαρμόζεται στις γρήγορες αλλαγές συνθηκών παραγωγής πλούτου.

.

Συνεχίζουμε να βαδίζουμε σκοντάφτοντας  στα προνεωτερικά κατσάβραχα υπεράσπισης μιας «εθνικόφρονος ανεξαρτησίας», μέσα σ’ έναν κόσμο ραγδαίας ανατροπής των παραδοσιακών εθνικών συνόρων και των αντίστοιχων εθνικών φαντασιακών κατασκευών.

.

Συνεχίζουμε την αντιφατική πορεία μας στα μονοπάτια μιας ανατολικής δεσποτικής παράδοσης, προσπαθώντας να «ανήκουμε» στον δυτικό φιλελεύθερο κόσμο!

.

Είναι παλιά και ριζωμένη η αντίληψη ότι ο εκ δυσμών φιλελεύθερος  εκσυγχρονισμός αποτέλεσε και αποτελεί παράγοντα αφαίρεσης της ανεξαρτησίας της υπόστασης και της…. ψυχής μας.

.

Όπως παρατηρεί ο Κωστής Μοσκώφ, μαρξιστής ιστορικός και διανοητής, «… οι λαϊκές μάζες θα αμύνονται σε τούτη τη δυτικοποίηση, που επιτάσσει η οικονομική λειτουργία του συστήματος και που τους αφαιρεί την ανεξαρτησία της υπόστασής τους, ενώ η συντήρηση, το ελλαδικό κατεστημένο, θα αφεθεί να δεθεί σε ένα ιδεολογικό σύστημα φιλελεύθερο, που είναι ουσιαστικά όργανο στην κυριάρχηση από το σύστημα της εξελιγμένης Ευρώπης»! (1)

.

Καθορίζοντας τη μορφή και το περιεχόμενο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο μεταπρατικός Φαναριώτικος κοσμοπολιτισμός και κατά μείζονα λόγο ο συντηρητικός κοινοτισμός των Προεστών, των Κοτζαμπάσηδων και των Οπλαρχηγών του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, όσα και αν πρόσφεραν, στάθηκαν τελικά εμπόδιο στον αστικό εκσυγχρονισμό (που κατά τα άλλα επέλεξαν ως μοναδική λύση για τη βιωσιμότητα του μετεπαναστατικού κράτους).

.

Το αποτέλεσμα ήταν ένας ατελής αστικός εκσυγχρονισμός ανίκανος να δημιουργήσει φαντασιακές κατασκευές ικανές να υποστηρίξουν και να αρμολογήσουν την εθνική μας ολοκλήρωση με τις Ευρωπαϊκές γενέθλιες στιγμές της νεωτερικότητας.

.

Οι αξίες του ελληνοκεντρισμού και της εθνικής εξαιρετικότητας,  αποδείχτηκαν μη συμβατά συστήματα με τον δυτικότροπο εκσυγχρονισμό, αφασικά ιδεολογήματα, ανίκανα να στηρίξουν το συντονισμό του πολιτισμικού μας βήματος με τις φιλελεύθερες κοινωνίες.

.

Τα αίτια αυτού του πολιτισμικού συντηρητισμού βρίσκονται μεταξύ άλλων και στην κυριαρχική επικράτηση της ορθοδοξίας ως εθνικής ιδεολογίας ως «μικρής λαϊκής καταφυγής» που μέσα στις τεράστιες πολιτισμικές Οθωμανικές μυλόπετρες έλαβε επιβιωτικά φαντασιωτικά χαρακτηριστικά.

.

Στο πλαίσιο της ορθοδοξίας ως αυθεντικού τρόπου ζωής, ο δυτικός Λόγος παρέμεινε πάντοτε ο φτωχός συγγενής της ανατολικής Φωνής περιορίζοντας τα όρια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στην αυθεντία του ορθόδοξου ιερατικού προσηλυτισμού.

.

Ο ασφυκτικός για την εκπαίδευση εναγκαλισμός με την  εκκλησία είναι πολύ παλιός.

.

Η επιλογή του Κου Τσίπρα να αρχίσει τον προεκλογικό του αγώνα από το Άγιον Όρος, δείχνει μεταξύ άλλων ότι αυτός ο εναγκαλισμός θα συνεχιστεί.

.

Ενώ ο δυτικός Λόγος είναι η θεμελιωτική προϋπόθεση της νεωτερικής σκέψης, η ορθόδοξη ανατολική Φωνή κατανοώντας το άτομο ως δυϊσμό πνεύματος και ύλης, προτρέπει ως σωτηριολογική αυθεντία, στον επί γης διαχωρισμό της φυσικής «ακάθαρτης» υπόστασης, ως υποχρεωτική διαδικασία θέωσης-καθαρισμού του πνεύματος και προετοιμασία του για την ουράνια αιωνιότητα, λειτουργώντας τελικά ως τείχος  όπου συντρίφτηκε κάθε προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεών μας με τον σύγχρονο φιλελεύθερο, ατομικισμό.

.

Όπως παρατηρεί ο Στέλιος Ράμφος, «οι πιεστικοί αναγκασμοί του κοινωνικού και πνευματικού εκσυγχρονισμού μιας κοινωνίας η οποία εγκατέλειψε τη μοίρα της Ανατολής για να στραφεί στη Δύσι, αλλά άφησε πίσω την ψυχή της, διαμόρφωσαν τις συνθήκες ενός διχασμού, όπου το αίσθημα υπονομεύει την λογική και η λογική εκδικείται το αίσθημα, με αποτέλεσμα ένα ρητορικό και εύθραυστο συμβιβασμό των δύο. Το πράγμα θα διέφερε, αν το εκσυγχρονιστικό αίτημα συνοδευόταν από δημιουργική πρόσληψι του παρελθόντος, όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη, οπότε η νεοελληνική κοινωνία κατήντησε να παραπαίει μεταξύ νοσταλγίας και μιμήσεως παράγοντας και αναπαράγοντας ένα τεράστιο κενό ιστορικού παρόντος, που ενεργεί στους κόλπους της διαλυτικά έως αποσυνθετικά». (2)

.

Ο Ελληνικός πολιτισμός όπως και πολλοί άλλοι  ανατολικοί πολιτισμοί, φαίνεται ότι ως σύνολο απέκτησε πολύ γρήγορα μεν έναν υψηλό βαθμό ωριμότητας, μία μεγάλη δηλαδή εσωτερική ενότητα και συνοχή, αλλά με μια αναπόδραστη υστέρηση ως προς την αναπαραγωγή του εαυτού του.

.

Υστέρηση που εκδηλώνεται μέχρι και σήμερα:

.

.
1. Ως απροθυμία μετακίνησης (ακινησία) που μας καταδικάζει σε μία άχρονη σχέση με την εξέλιξη, σε μία στάσιμη αποφθεγματική πρόσληψη της Δύσης  σε δαιμονοποίηση του φιλελευθερισμού και ασυνείδητη τελικά απόρριψη της Καντιανής κατηγορικής προσταγής «πράξε έτσι ώστε ο κανόνας για την πράξη σου να μπορεί να αποτελέσει οικουμενικό νόμο». Το ασαφές για τον νεοέλληνα σύνορο ανάμεσα στη νομιμότητα και την ανομία εκτείνεται σε ιστορικό βάθος.

.

.

.

.
1. Ως ευκολία υιοθέτησης των σύγχρονων αντιδιαφωτιστικών δυτικών   θεωριών που επαναθεμελιώνονται στον ανορθολογισμό. Η προσπάθεια αποδόμησης της Βεμπεριανής «πίστης στην νομιμοποίηση» ως της σημαντικότερης άυλης πηγής της ελευθερίας, από τους Γάλλους ακαδημαϊκούς ανορθολογιστές, υιοθετήθηκε άνετα από την ελληνική αριστερή διανόηση, αφού της πρόσφερε τη διττή παραμυθία διαφοροποίησης και από τον φιλελεύθερο «αστικό ακαδημαϊσμό» και διατήρησης της γενέθλιας Λενινιστικής (στην ουσία θεοκρατικής), εγγενώς αντιφιλελεύθερης μήτρας ιδεών. Ο Πάππας ως επόμενος σταθμός στον θρησκευτικό τουρισμό του Κου Τσίπρα δείχνει μεταξύ άλλων και την αγεφύρωτη πια απόσταση της ελληνικής αριστεράς από τον κοσμικό δυτικό Νεωτερικό Λόγο.

.

.

.

.
1. Ως αδυναμία της ελληνικής διανοητικής ελίτ να διακρίνει και να κατανοήσει ότι το πνεύμα του Ευρωπαϊκού Αντιδιαφωτισμού πήγασε από τον φόβο του φιλελεύθερου πνεύματος που ανέτειλε στο Νέο Κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αντιαμερικανισμός εξελίχθηκε σε αυτοτελή ιδεολογία εντός της ελληνικής κοινωνίας. Όπως γράφει ο Richard Wolin:  «Ιδιαίτερα στις τάξεις των Αντιδιαφωτιστών, η απόρριψη κάθε τι αμερικανικού ήταν μια πολύ συνηθισμένη στάση. Διότι όπως συνειδητοποίησε ο φιλελεύθερος αριστοκράτης Αλέξης ντε Τοκβίλ η επιτυχία της πολιτικής δημοκρατίας στο Νέο Κόσμο σήμανε το τέλος του ancient regime». (3)*

.

.

Αυτές όμως οι υστερήσεις αποτέλεσαν ταυτόχρονα το πλέγμα σχέσεων όπου το «θέλω» αντικατάστησε το «πρέπει». Αλλά έτσι άνοιξε και ο δρόμος ώστε η πραγμάτωση της ελευθερίας να σχετίζεται, όχι με το δημόσιο συμφέρον αλλά με τη διαπάλη ιδιωτικών/ατομικών συμφερόντων που πια εκτείνονται σε βάθος ιστορικού χρόνου.  Σε τέτοιες και σε παρόμοιες συνθήκες η ιστορία  μας έχει διδάξει ότι η δημοκρατία και η ελευθερία δεν έχουν ευδοκιμήσει. Όπως παρατηρεί ο Heinrich Winkler, η κυριότερη αδυναμία την περίοδο της Βαϊμάρης,  βρίσκεται «στην ιστορική καθυστέρηση της πραγμάτωσης της ελευθερίας τον 19^ο αιώνα, ή-για να το θέσουμε αλλιώς-στον ασύμμετρο πολιτικό εκσυγχρονισμό της Γερμανίας, δηλαδή τον πρώιμο εκδημοκρατισμό του εκλογικού δικαιώματος και τον καθυστερημένο εκδημοκρατισμό του συστήματος διακυβέρνησης». (4).

.

Η δική μας αδυναμία κίνησης και  προσαρμογής, η αδυναμία πολιτικού εκδημοκρατισμού, η καθ ημάς υστέρηση πραγμάτωσης της ελευθερίας, έχουν παρ’ όλη τη χρονική απόσταση από το μακρινό ’33 και τις διαφορετικές συνθήκες, κοινή ιδεολογική απέχθεια προς τον φιλελευθερισμό.

.

Εκφραζόμενη αυτή η απέχθεια με την έλευση της κρίσης στη χώρα μας ως  αντιδυτικισμός και εξελισσόμενη από αντιαμερικανισμό σε αντιευρωπαϊσμό,  αναδείχθηκε στην ισχυρότερη εμμένουσα αντιφιλελεύθερη λαϊκή ιδεολογία, ιδεολογία που υιοθετούν καταγωγικά οι συντηρητικοί πολιτικοί σχηματισμοί  και φυσικά ο παλαιοκομμουνιστικός και νεοκομμουνιστικός χώρος με την ιδεοληπτική εμμονή τους στην φενάκη του διεθνισμού του προλεταριάτου, ως αντίπαλου δέους στον κοσμοπολιτισμό του (δυτικού) κεφαλαίου. (5)

.

Στον σοσιαλδημοκρατικό χώρο υπάρχει αμφισημία που κατά τη μεταπολίτευση γίνεται έντονη. Κατά την πρώτη απόπειρας ώριμης(;) σοσιαλδημοκρατικής διακυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ, η αμφισημία αυτή των μηνυμάτων, των ιδεών και των πολιτικών που εφαρμόστηκαν μετάτρεψε την ιστορική εχθρότητα προς τις φιλελεύθερες ιδέες σε «επίσημη» κρατική ιδεολογία, προσδίδοντας στον αντιδυτικισμό  κωμικοτραγική μορφή και περιεχόμενο, αφού ανήκαμε μεν  στη Δύση αλλά ξέραμε(!) ότι αυτή δεν είναι παρά ένα αντιλαϊκό σύστημα που αποτελούνταν από τα δύο αντιδραστικά συνδικάτα, την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, γι αυτό και στα πλαίσια μιας περήφανης και ευφυούς εξωτερικής πολιτικής χρησιμοποιούσαμε ως αντικαπιταλιστικά-αντιμονωπολιακά αντίβαρα, ιδεολογικές και πολιτικές συγκλίσεις με τον Τίτο, τον Αραφάτ και  τον Καντάφι που ήταν…. αδέσμευτοι!

.

Ίσως και αντιαυταρχικοί, συγκρινόμενοι με τους ολοκληρωτιστές των ΕυρωΑμερικανικών μονοπωλίων!

.

Κάθε ομοιότητα με τον έξαφνα ΑντιΝατοϊκό προεκλογικό κουρνιαχτό που σήκωσε ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να θεωρηθεί απλή σύμπτωση.

.

Τα χρόνια της κρίσης όμως, έχουν κινητοποιήσει μέρος της διανόησης προς την κατεύθυνση σοβαρής μελέτης του φαινομένου, για να υποστηρίξει  την άποψη ότι πυλώνας του εκσυγχρονισμού μπορεί και πρέπει να είναι η φιλελευθεροποίηση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

.

Παράλληλα εκδηλώθηκε μία πρωτοφανής αμυντική ιδεολογική και πολιτική κινητοποίηση όσων έχουν συμφέρον να διατηρηθεί το αναχρονιστικό και αχρονικό αντιφιλελεύθερο νεοελληνικό ancient regime  στη διακυβέρνηση, στη νομοθέτηση, στη δικαιοσύνη και κατά λογική συνέπεια στην κρατική διοίκηση και στη συνολική σφαίρα της οικονομίας, δημόσιας και ιδιωτικής.

.

Η λυσσώδης αυτή αντίσταση αποκάλυψε, σε συνθήκες ελεγχόμενης οικονομικής χρεοκοπίας, το μέγεθος της πολιτισμικής παθογένειας, αναδεικνύοντας νέους παίκτες στο πολιτικό προσκήνιο, με κοινό σημείο αναφοράς τους τον λαϊκισμό και την ανερμάτιστη ή/και κυνική χρήση των αντιφιλελεύθερων αντανακλαστικών της Ελληνικής κοινωνίας.

.

Στο πλάι τους ο απροκάλυπτος θηριώδης φασισμός εγκληματικών στοιχείων καταγόμενων πολιτικά από το ελληνικό παρακράτος και ιδεολογικά εμπνεόμενος από την υπεροχή της φυλής και του αίματος, συμπλήρωσε το θηριωδώς αντιφιλελεύθερο σκηνικό.

.

Η παράλληλη εκτόξευση των ποσοστών ΣΥΡΙΖΑ και ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ μπορεί να έχει αφορμή τα πραγματικά εκρηκτικά προβλήματα που βιώνει το μεγαλύτερο μέρος των ελλήνων πολιτών, αλλά αιτία τους παραμένει αναμφίβολα η εγγενής εχθρότητά μας προς τον φιλελευθερισμό, την Καστοριαδική αυτονομία και την Ποπεριανή «ανοικτή κοινωνία», προϋποθέσεις όλες του αναγκαίου επαναθεμελιωτικού εκσυγχρονισμού.

.

Ο ευρύτερος προοδευτικός πολιτικός χώρος που τάσσεται υπέρ του εκσυγχρονισμού δεν δείχνει ικανός να ομογενοποιηθεί ώστε να αντέξει την πολιτική και ταυτόχρονα υποχρεωτική ιδεολογική αναμέτρηση  με τις αντιφιλελεύθερες δυνάμεις του ενιαίου μετώπου δεξιού συντηρητισμού, νεοκομμουνιστικού ριζοσπαστισμού και νεοφασιστικής εθνικοφροσύνης.

.

Την ίδια στιγμή το μικρό τμήμα της αριστεράς που δηλώνει εκσυγχρονιστικό δεν μπορεί να υπερβεί ούτε καν τις συμπληγάδες του κρατισμού και της λάγνας «μιμικής της αναδιανομής» υπό την επίκληση ενός μεσσιανικού Κεϋνσιανισμού, εντελώς άγνωστου στον ίδιο τον Κέυνς.

.

Όμως η άμμος στην κλεψύδρα, δυστυχώς για τα πιο αδύναμα οικονομικά και πολιτισμικά στρώματα του πληθυσμού, τρέχει σε ανθρώπινο και όχι σε ιστορικό χρόνο.

.

Όπως έδειξε και η εξαγγελία του πολιτικού «προγράμματος» του ΣΥΡΙΖΑ, ενδεχόμενη έλευσή του στην κυβερνητική εξουσία δεν θα είναι παρά η οριστική θραύση της κλεψύδρας. (6)

.

.

.

(1) «Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα» Σύγχρονη Εποχή 1978, σελ.28

.

(2) «ΤΟ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ ΤΙΠΟΤΑ. Φιλοκαλικά ριζώματα του νεοελληνικού μηδενισμού» Αρμός 2010, σελ 25. (η ορθογραφία όπως στο πρωτότυπο κείμενο)

.

(3) «Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ: Το ειδύλλιο της διανόησης με τον φασισμό. Από τον Νίτσε στον μεταμοντερνισμό». ΠΟΛΙΣ 2007 σελ 447.

.

* Ο Wolin αναφέρεται στο βιβλίο του ντε Τοκβίλ (1840) «Η Δημοκρατία στην Αμερική» ελληνική έκδοση ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ.

.

(4) «Βαϊμάρη: Η ανάπηρη δημοκρατία 1918-1933» ΠΟΛΙΣ 2011 σελ 339-340

.

(5) «Ο κοσμοπολιτισμός του κεφαλαίου και ο διεθνισμός του προλεταριάτου» ήταν το αλήστου μνήμης βιβλίο του Έρικ Πλετνιοφ, 1976 εκδόσεις «ΜΝΗΜΗ» στις σελίδες του οποίου βρίσκουμε όλον τον αντιφιλελεύθερο πυρήνα της ιδέας του προλεταριακού διεθνισμού.

.

(6) Ετυμολογικά η λέξη κατάγεται από το κλέπτω+ύδωρ. Η πιο παλιά κλεψύδρα της γραπτής ιστορίας βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του βράχου της Ακρόπολης. Όταν κατά την ύστερη Μυκηναϊκή εποχή έγιναν οχυρωματικά έργα στην Ακρόπολη η κλεψύδρα διαμορφώθηκε ώστε να μπορεί να παρέχει νερό στους εντός των τειχών.

.

Αυτό το απαραίτητο για την επιβίωσή μας «πολιτικό ύδωρ» χρειάζεται να το φροντίσουμε εμείς οι ίδιοι γιατί η Ευρώπη δεν είναι υδροφόρα/αντίδοτο στη διαρκή ξηρασία στην οποία οδηγεί τη χώρα μας ο αντιεκσυγχρονισμός ως έκφραση του αντιφιλελευθερισμού.

.