Ανάπτυξη παντού, ανάπτυξη για όλους*

Η ανάγκη για ένα νέο βιώσιμο, εξωστρεφές και ανταγωνιστικό αναπτυξιακό μοντέλο για τη χώρα είναι επείγουσα.

Η Ελλάδα βιώνει μια από τις μεγαλύτερες στην παγκόσμια ιστορία υφέσεις, έχοντας χάσει στα χρόνια της κρίσης το 25% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα την πτώση του βιοτικού επιπέδου και τα πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας.

Παράλληλα, έχασε 50 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας των χωρών, και το κυριώτερο, έχασε την εμπιστοσύνη των χρηματοδοτών και των επενδυτών, ελλήνων και ξένων,  που βλέπουν μεν τις ευκαιρίες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, αλλά θεωρούν ακόμη μεγάλους τους κινδύνους για να δραστηριοποιηθούν.

Η σταθεροποίηση και η αλλαγή κλίματος που σημειώθηκε στο τέλος του 2014, εξανεμίστηκαν μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που προκάλεσαν μεγάλη οπισθοδρόμηση και καθυστερήσεις στη  χώρα. Προκάλεσαν δε αντίθετα αποτελέσματα με τη φυγή επιχειρήσεων, κεφαλαίων και επιστημόνων στο εξωτερικό.

Χρειαζόμαστε λοιπόν μια νέα δυναμική αναπτυξιακή πολιτική που θα λαμβάνει υπόψη τα ακόλουθα:

Οι δύο όψεις της κρίσης

Η οικονομική κρίση έχει δίδυμες αιτίες. Επομένως, όψεις του ίδιου νομίσματος είναι, αφενός η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και αφετέρου η ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να ξεπεραστεί η ύφεση, χωρίς σταθεροποίηση του δημοσιονομικού περιβάλλοντος. Και το αντίθετο δεν θα διορθωθούν τα δημόσια οικονομικά σε συνθήκες ύφεσης, χωρίς ανάπτυξη που θα παράγει εισόδημα, απασχόληση και έσοδα για το κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ποιό αναπτυξιακό μοντέλο δεν θέλουμε;

Ο τύπος της ανάπτυξης που επικεντρώνεται στην «οικονομία των δανεικών», στο χαμηλό κόστος εργασίας, στην εκτεταμένη και διάχυτη φοροδιαφυγή, στην περιφρόνηση των οικολογικών περιορισμών, στην κρατικοδίαιτη λογική, στο μικρό βαθμό αξιοποίησης της νέας γνώσης και της τεχνολογίας αποδείχτηκε οικονομικά μη αποτελεσματικός, περιβαλλοντικά μη φιλικός και κοινωνικά μη αποδεκτός. Προσκρούει δηλαδή και στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης, αντίκειται στις πολιτικές της σοσιαλδημοκρατίας.

Νέες σχέσεις πολιτείας-πολιτών-παραγωγών

Χρειαζόμαστε την αποκατάσταση ενός κλίματος αξιοπιστίας, σταθερότητας και αποτελεσματικότητας, ένα νέο συμβόλαιο εμπιστοσύνης στις σχέσεις κράτους-πολίτη και πολιτείας-επιχειρήσεων που θα λειτουργεί στη βάση αρχών, σταθερών κανόνων μακράς διάρκειας και μηχανισμών εποπτείας και ελέγχων για να τεθεί τέρμα στην καχυποψία, στην αντιπαλότητα και στη συναλλαγή.

Είναι αναγκαία η συγκρότηση μιας συμμαχίας των δημιουργικών δυνάμεων της επιστήμης, της οικονομίας και της κοινωνίας ώστε να απλωθεί σε όλη τη χώρα ένα θετικό κλίμα προόδου, μια νέα κουλτούρα καινοτομίας και συνεργασίας, απαλλαγμένης από τη δαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας, έτσι ώστε να ενθαρρύνεται η παραγωγική εργασία και η δημιουργία πλούτου.

Ο νέος ρόλος του κράτους

Προτεραιότητα αποτελεί η αναβάθμιση του επιτελικού του ρόλου του κράτους για να δημιουργηθεί το κατάλληλο αναπτυξιακό και επενδυτικό περιβάλλον, να αντιμετωπιστούν το χρηματοδοτικό πρόβλημα, η γραφειοκρατία, η φορο- και εισφορο-διαφυγή, τα χρόνια προβλήματα χωροθέτησης και αδειοδότησης, η βελτίωση της ποιότητας του νομοθετικού έργου, η επιτάχυνση απονομής της Δικαιοσύνης, καθώς και η επέκταση των παραγωγικών υποδομών και των μεταφορικών, ενεργειακών και ευρυζωνικών δικτύων.

Το ίδιο το κράτος θα πρέπει να διαχειριστεί τα δικά του οικονομικά (Υπουργείων, ΟΤΑ, ΑΕΙ, Νοσοκομείων, λοιπών ΝΠΔΔ καθώς και των κρατικών προμηθειών, των αμυντικών δαπανών κλπ) με αναπτυξιακή λογική, αλλά κυρίως με διαφάνεια, αξιολόγηση, μείωση δαπανών, κατάρτιση ισολογισμών /απολογισμών και λογοδοσία. Και στη βάση αυτή να δημιουργηθεί ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα που θα είναι ταυτόχρονα αναπτυξιακό εργαλείο.

Στοχευμένες αναπτυξιακές επιλογές

Η ενίσχυση στοχευμένων αναπτυξιακών δράσεων μέσω πολιτικών κινήτρων, διαρθρωτικών αλλαγών και άλλων δημόσιων παρεμβάσεων σε δύο κατευθύνσεις:

Οριζόντια, με την πριμοδότηση νέων στοιχείων στήριξης μιας ανταγωνιστικής παραγωγής όπως είναι η καινοτομία, η ποιότητα, η εξωστρέφεια, οι συνεργασίες, οι κάθε είδους συνεργατικοί σχηματισμοί και δικτυώσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Κάθετα, με τη ενδυνάμωση ευρύτερων αλυσίδων παραγωγής αξίας και αντίστοιχων «τομεακών παραγωγικών οικοσυστημάτων», μέσω της συστηματικής συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων της διοίκησης, των επιχειρήσεων, των φορέων παραγωγής γνώσης, της κοινωνίας των πολιτών. Τέτοια παραγωγικά υποσυστήματα και συζεύξεις τομέων είναι η αλυσίδα της αγροδιατροφής σε συνδυασμό και με τις ανάγκες και απαιτήσεις της τουριστικής δραστηριότητας, οι κατασκευές σε συνδυασμό με την αποδοτική  χρήση της ενέργειας και τα αντίστοιχα δομικά υλικά (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας, ενεργειακά κτήρια), η πράσινη επιχειρηματικότητα, η θαλάσσια οικονομία, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, η πολιτιστική και δημιουργική βιομηχανία με δραστηριότητες που συνδέονται με την τέχνη, τον πολιτισμό και η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών.

Η τριπλή έλικα

Ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας με συγκεκριμένες προτεραιότητες σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση της διασύνδεσης των εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων με τη βιομηχανία. Το τρίπτυχο παιδεία-έρευνα-καινοτομία συνδέεται με τις νέες δεξιότητες στο ανθρώπινο δυναμικό που έχει ανάγκη η οικονομία και η κοινωνία.

Η τριπλή έλικα ως συνεργασία δημόσιου τομέα-οργανισμών που παράγουν ερευνητικά αποτελέσματα και ιδιωτικού τομέα αποτελεί μια προωθητική αναπτυξιακή δύναμη.

Οι νέοι «μπαίνουν» όλο και περισσότερο στην νέα, καινοτόμο επιχειρηματικότητα σε νέους και παραδοσιακούς τομείς, και το κράτος θα πρέπει να τους διευκολύνει με δομές συμβουλευτικής για τη μετάδοση της νέας γνώσης και τη σύνδεση με τα ερευνητικά αποτελέσματα, μέσω εφαρμοσμένων προγραμμάτων και δομών ενημέρωσης και υποστήριξης.

Χρηματοδότηση και επενδύσεις

Οι διαθέσιμοι δημόσιοι πόροι για την ανάπτυξη θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν έξυπνα και αποδοτικά για να προσελκύσουν πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια για επενδύσεις, με στόχο βιώσιμα πολλαπλασιαστικά αναπτυξιακά αποτελέσματα σε επιλογές που θα απαντούν στις αναπτυξιακές ανάγκες και προκλήσεις κάθε περιφέρειας, αξιοποιώντας τη νέα γνωση και την καινοτομία σε τοπικό επιπεδο και δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στις τοπικές κοινωνίες. Αυτό σημαίνει

-άμεση, με γρήγορους ρυθμούς και με απλούς κανόνες και διαφανείς διαδικασίες υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020

-κατάθεση έργων προς  χρηματοδότηση στο «πακέτο Junker»,

-άμεση ψήφιση και ενεργοποίηση του επενδυτικού νόμου,

-σταθερή προώθηση των αποκρατικοποιήσεων με αναπτυξιακό προσανατολισμό, μέσω αξιόπιστων και διαφανών διαδικασιών και με μετρήσιμα αναπτυξιακά αποτελέσματα,

-συστηματική και επίμονη προσπάθεια προσέλκυσης ξένων επενδύσεων,

-επαναλειτουργία του τραπεζικού συστήματος με κανόνες και διαδικασίες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη, την μικρή επιχείρηση και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα.

Για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την απασχόληση

Βασικοί πυλώνες της Συμφωνίας πρέπει να είναι ο νέος ρόλος του κράτους, η συμμετοχή και η συνεχής διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τις τοπικές κοινωνίες, η προώθηση διασυνοριακών και διεθνών συνεργασιών και δικτυώσεων και η προώθηση νέων μορφών συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Χρειαζόμαστε ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο που θα μας βγάλει από την ύφεση και τη στασιμότητα, θα επαναφέρει την ελληνική οικονομία σε μια ποιοτική τροχιά ανάπτυξης, θα ενδυναμώσει την παραγωγή, θα δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης και θα διασφαλίζει την ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή.

*Ομιλία στη Συνδιάσκεψη της Δημοκρ. Συμπαράταξης, 15/5