Ο προβληματισμός μου στη τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, (που στηρίζεται στις αρχές των συστημάτων αυτόματου ελέγχου), ήταν ένα θέμα που με απασχολούσε ανέκαθεν ,σε συνδυασμό με την αναχαίτιση της Τουρκικής προκλητικότητας με τον οικονομικότερο  και παράλληλα αποτελεσματικότερο τρόπο.

Άλλωστε ο Πρωθυπουργός η Πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής και τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα επικροτούν επιχειρηματικές ενέργειες, που έχουν στόχο την προώθηση της νέας τεχνολογίας. Τους αναφέρω, γιατί όπως θα δείτε παρακάτω, πρέπει να επέμβουν άμεσα  για να διορθώσουν τα κακώς κείμενα, που δεν επιτρέπουν ουσιαστικά την προώθηση νέων καινοτόμων λύσεων , οικονομικά συμφέρουσες, για την ανάπτυξη μέσω της τεχνολογίας της οικονομίας μας.

Τελευταία , βλέπουμε με εξαιρετικό  ενδιαφέρον  την ανατέλλουσα  επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα αυτό από Ελληνικές εταιρίες. Χαιρετίζω, κάθε τέτοια επιχειρηματική  προσπάθεια , όπως  αυτής της SAS-Technology του Spirit World Group (SWG). Μια δραστηριότητα που ήλθε σαν συνέχεια  μιας πολύχρονης  προσπάθειας εφαρμοσμένης τεχνολογικής έρευνας στο τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών,που πραγματοποιείται από μια ομάδα καταξιωμένων μηχανικών υπό την καθοδήγηση ενός  πρώην συναδέλφου.  Στην Ελλάδα της βαθιάς κρίσης για αρκετά χρόνια, ο τομέας αυτός δεν έτυχε κάποιας προσοχής ή βοήθειας από την Πολιτεία ,ώστε οι προσπάθειες κάποιων αξιόλογων μηχανικών να εξελιχθούν σε δυναμικά επιχειρηματικά προγράμματα.Αυτή η δυναμική προσπάθεια  βρήκε στέγη στον όμιλο SWG. Ο Ιδρυτής και Πρόεδρος του SWG Μιχάλης Σπυριδάκος συμμερίστηκε  το όραμα, αναγνώρισε την δυναμική  που έχει ο χώρος  και, αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια σημαντική επένδυση για υποστηρίξει το έργο της ομάδας.

Επισκέφθηκα  την SAS, μίλησα  με τα μέλη της τεχνικής ομάδας μεταξύ των οποίων και με παλιούς μου συναδέλφους μηχανικούς της ΣΜΑ και του ΕΜΠ, για να ενημερωθώ τεχνικά για το συνολικό έργο της. Είδα ένα ζωντανό χώρο σε πλήρη δραστηριότητα.  Εκτός των άλλων αεροσκαφών τύπου MALE που έχουν κατασκευάσει, είδα την πιο πρόσφατη κατασκευή τους. Είναι ένα πολυκόπτερο που σχεδίασαν από την αρχή , μέγιστου βάρους 10 κιλών με διάμετρο 1,6 μέτρα. Είναι μία σχεδίαση που έχει τη δυνατότητα να φέρει μία διπλή κάμερα που  αναπτύσσει μία άλλη Ελληνική εταιρία με εξειδίκευση στα ηλεκτροπτικά και άλλους αισθητήρες και απορριπτόμενα φορτία.Μέσα στη φιλοσοφία τους, είναι η ανάπτυξη ενός εκτεταμένου δικτύου  συνεργασίας με Ελληνικές εταιρίες, στη προσπάθεια αύξησης του τεχνολογικού αποτυπώματος του τελικού συστήματος. Επίσης θεμελιώδης παράμετρος στο σκεπτικό τους είναι να δημιουργηθούν στη χώρα οι προϋποθέσεις, ώστε να αναχαιτιστεί η ανεξέλεγκτη σήμερα ροή των νέων τεχνικών και επιστημόνων στο εξωτερικό.Για να κατασκευαστεί το νέο πρωτοποριακό εξακόπτερο  EMP-X6 της ομάδας, όπως και το τετρακόπτερο EMP-X4 που είναι αυτή την στιγμή στην φάση ολοκλήρωσης του πρωτοτύπου,  χρειάστηκαν: Σχεδίαση νέων εξαρτημάτων σε CAD, επίλυση τεχνικών προβλημάτων που παρουσιάζονται  και επανασχεδίαση κάποιων από αυτά. Για να αντιληφθούμε την έκταση του έργου, το EMP-X6  αποτελείται από σχεδόν 250 διακριτά  εξαρτήματα που πρέπει να συνεργάζονται απολύτως μεταξύ τους. Αυτό απαιτεί σχεδιαστήρια, εργαστήριο ηλεκτρονικών, μηχανουργείο, εργαστήριο συνθέτων υλικών, τρισδιάστατους εκτυπωτές (κάποιοι εκ των οποίων κατασκευάστηκαν από τους ίδιους αφού οι ειδικές προδιαγραφές μεγάλου μεγέθους που απαιτούντο,  δεν καλύπτονταν από έτοιμα μοντέλα της αγοράς). Επίσης, εκπονήθηκαν εγχειρίδια τεχνικών οδηγιών, οδηγίες συντήρησης καθώς και αναλυτικοί εικονογραφημένοι κατάλογοι υλικών. Σημαντικό ρόλο όμως έχει και η  τυποποίηση που ακολουθείται για να εξασφαλίζεται η  κατασκευαστική ιχνηλασιμότητα (Configuration Control). Κάθε εξάρτημα που κατασκευάζεται, αντιστοιχίζεται με συγκεκριμένο κωδικό εξαρτήματος (Part Number). Κάθε  αλλαγή/τροποποίηση/βελτίωση  σε ένα εξάρτημα, είναι καταχωρημένη και συνδεδεμένη με τον σειριακό αριθμό (Serial Number) του κάθε πολυκοπτέρου που βγαίνει από την γραμμή παραγωγής,  όπως και με  όλα τα υπόλοιπα εξαρτήματα που αυτό επηρεάζει ή συνεργάζεται. Άλλη παράμετρος είναι ότι η όλη σχεδίαση των συστημάτων βασίζεται σε  Open Source Software και αντίστοιχο Hardware  που επέλεξαν να χρησιμοποιούν.Τα οποία πλεονεκτούν  στην ηλεκτρονική ασφάλεια και την λειτουργικότητα/προσαρμοστικότητα των ειδικών απαιτήσεων που έχουν, σε συνάρτηση με τα κλειστά συστήματα που επιβάλλεται να επικοινωνούν διαδικτυακά με την κατασκευάστρια εταιρία.

Ωστόσο, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα! Ποιες είναι οι προϋποθέσεις, ώστε παρόμοιες τεχνολογικές Ελληνικές εταιρίες όπως η SAS, να έχουν τις δυνατότητες να προωθήσουν  τα προϊόντα τους σε πρώτη φάση στην Ελληνική αγορά και  στη συνέχεια του εξωτερικού; Προβληματισμένος ως συνήθως, αποφάσισα να προβώ σε  έρευνα  να δω την  κατάσταση που  επικρατεί στους διαγωνισμούς των επισήμων φορέων του δημόσιου. Είδα  αρκετούς διαγωνισμούς. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν η  χαρακτηριστική πολυφωνία των προδιαγραφών. Διαπίστωσα ότι υπάρχουν στους διαγωνισμούς κριτήρια και ειδικές πιστοποιήσεις που αντλούνται από αυτά  που  διαφημίζουν οι πολύ μεγάλες ξένες εταιρίες. Κριτήρια που δυστυχώς αντιγράφονται  μάλλον αβασάνιστα από τους εκάστοτε κρατικούς λειτουργούς, χωρίς να συνειδητοποιούν την επίπτωση που αυτό μπορεί να έχει στην ανταγωνιστικότητα των Ελληνικής προέλευσης προϊόντων . Ειλικρινά προβληματίστηκα ως μηχανικός για την αναγκαιότητα όλων αυτών των κριτηρίων. Είναι γνωστό ότι οι  βιομηχανικοί κολοσσοί του χώρου που παράγουν εκατοντάδες  χιλιάδες αντίτυπα των προϊόντων τους, επιθυμούν  να ανεβάζουν τον πήχη φορτώνοντας τα προϊόντα τους με δεκάδες πιστοποιήσεις σε διάφορα προαιρετικά πρότυπα.Αφού το κόστος επιμερίζεται στις δεκάδες χιλιάδες των προϊόντων του  κάθε μοντέλου. Ο σημερινός Έλληνας κατασκευαστής, όμως θα κατασκευάσει μόνο κάποιες δεκάδες μοντέλα ειδικών απαιτήσεων. Κάθε παρτίδα  μπορεί να χρειάζεται διαφορετική πιστοποίηση. Στην περίπτωση αυτή το σημαντικό αυτό κόστος επιμερίζεται σε λίγα τεμάχια και η ανταγωνιστικότητα εξαφανίζεται. Μήπως λοιπόν παίζουμε το παιχνίδι των   ανταγωνιστών της Ελληνικής οικονομίας, υιοθετώντας αβασάνιστα όποια απαίτηση πιστοποίησης σε συγκεκριμένη  προδιαγραφή μας φαίνεται απλά ελκυστική;  Μήπως αντί των απαιτήσεων πανάκριβων πιστοποιητικών ξένων συνήθως εργαστηρίων, θα μπορούσαμε απλώς να θέτουμε κριτήρια τεχνικής αξιολόγησης της συμμόρφωσης, αντί της πιστοποίησης;  (Compliance to Standards vs Certification), ώστε να δίνουμε  σημασία στην ουσία και όχι τον τύπο;

Άλλη μια ενδιαφέρουσα πτυχή που είδα σε διαγωνισμούς,είναι η δεσμευτική απαίτηση σε κάποιους από αυτούς,  το προϊόν να είναι σε χρήση από κρατικό φορέα χώρας της Ευρωπαϊκής ένωσης για ένα χρόνο. Πως θα ανταγωνιστεί  μια νέα Ελληνική εταιρεία όσο καλή και αν είναι τέτοιους όρους;  Άλλο παράξενο που είδα  είναι η προϋπόθεση πιστοποίησης των εταιριών που θα συμμετέχουν στους διαγωνισμούς σε πρότυπα εκτός του αναμενόμενου προτύπου πιστοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας  (π χ ISO 9001).  Να ζητούνται δηλαδή  με ποινή αποκλεισμού, πιστοποιήσεις της εταιρίας που παράγει πολυκόπτερα, σε περιβαλλοντολογικά πρότυπα, σε πρότυπα ασφάλειας επικοινωνιών, κλπ.Ιδιότητες που είτε  δεν αφορούν το προϊόν, είτε αφορούν μόνο στον ειδικό εξοπλισμό που έχει τοποθετηθεί επ΄ αυτών και, άρα τον κατασκευαστή του υποσυστήματος. Σε κάθε περίπτωση αν αυτά είναι σημαντικά για το δεν τα ζητούν όλοι;

Από την συνέχεια της διερεύνησης στο διαδίκτυο, στην προσπάθεια μου να απαντήσω στα κατωτέρω ερωτήματα ,παραθέτω  κάποιους ενδιαφέροντες σχετικούς συνδέσμους:

Γιατί τα μη επανδρωμένα συστήματα γίνονται όλο και πιο σημαντικά ως ένας διεθνής αναπτυξιακός οικονομικός παράγοντας;  Τα αποτελέσματα (που μπορείτε να αναζητήσετε παρακάτω) ήταν πέραν κάθε προσδοκίας μου και, αναρωτήθηκα: Είναι αυτά σε γνώση της Ελληνικής Κυβέρνησης και των άλλων κοινοβουλευτικών κομμάτων; Των υπουργείων Ανάπτυξης; Εθνικής Άμυνας;  Προστασίας του Πολίτη; Ναυτιλίας;  Αν έχουν συνειδητοποιήσει το πρόβλημα, γιατί δεν έχουν φροντίσει να δομήσουν σωστά  και να υλοποιήσουν τις απαιτήσεις για συστήματα που είναι  ομοειδή; Γιατί δεν έχουν δει την ανάγκη να στηρίξουν και να καθοδηγήσουν τις εγχώριες προσπάθειες ,ώστε να καταλάβουν τον χώρο της αγοράς  που τους αναλογεί; Γιατί επιτρέπουν στον κάθε φορέα να ζητά τις δικές του φωτογραφικές σχεδόν απαιτήσεις, που στην ουσία δυσχεραίνουν κάθε  Ελληνική προσπάθεια; Πως είναι δυνατόν τελικά να προχωρήσει αναπτυξιακά αυτός ο τόσο σημαντικός για την οικονομία τομέας; Τόσα χρόνια, με την στρεβλή λογική μας, έχουμε αποβιομηχανοποιήσει τη χώρα και την καταντήσαμε να έχει μόνο τουριστικές υπηρεσίες και  κέντρα διασκέδασης.

Το δεύτερο ερώτημα: Υπάρχουν πράγματι λόγοι προτίμησης συστημάτων  ανοικτού κώδικα σε σχέση με τον κλειστό ελεγχόμενο από τον κατασκευαστή; Εδώ βρέθηκαν πολύτιμα στοιχεία, όπως τα παρακάτω που συνηγορούν υπέρ της επιλογής της  ομάδας.

1.       https://droneanalyst.com/2014/05/23/which-is-better-open-source-or-proprietary-drone-software

2.       https://globaluavtech.com/news-media/blog/open-source-ardupilot-software-vs-dji-software/

Το τρίτο θέμα αφορά τα πιθανά προβλήματα ασφαλείας των κλειδωμένων διαδικτυακά ελεγχόμενων συστημάτων. Εδώ η έκπληξη μου ήταν πολύ μεγάλη. Αναρωτιέμαι, ήταν όλα αυτά σε γνώση των αρχών δημοσίων φορέων και του Υπουργείου της Εθνικής Άμυνας,  όταν επιλέγουν συστήματα μεγάλων εταιρειών, δημιουργώντας με την υιοθέτηση μη αναγκαίων κριτηρίων συνθήκες σχεδόν αποκλεισμού των εγχώριων συστημάτων;

Όλο αυτό το οδοιπορικό στο τομέα των μη επανδρωμένων συστημάτων γενικότερα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, αν πράγματι επιθυμούμε ως χώρα να βγούμε μπροστά στη τεχνολογική εξέλιξη σαυτό το τομέα. Εύχομαι όσα αναφέρθηκαν,να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της Πολιτείας και να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια επίλυση των προβλημάτων που αναλύθηκαν. Το έχω πει πολλάκις, τα μυαλά τα έχουμε, όπως και τις  ιδέες που είναι δυνατόν να γίνουν πράξη, αν αποβάλλουμε τα γραφειοκρατικά σύνδρομα και τις αναχρονιστικές λογικές.

Αν κάποιος αμφισβητεί την ακρίβεια των αναφερομένων, ας αναζητήσει πόσα συστήματα εγχώριας σχεδίασης και κατασκευής έχουν προμηθευτεί κρατικοί φορείς και πόσα διεθνείς κατασκευαστικοί οίκοι.

Κλείνω την μικρή μου έρευνα με μια τεχνική έκθεση της F&S για λογαριασμό της ΕΕ  που εκδόθηκε το 2007. Τότε ελάχιστοι είχαν καταλάβει τις προοπτικές των μη επανδρωμένων συστημάτων. Αξίζει όμως να την μελετήσετε  και θα καταλάβετε την ρίζα πολλών κακών που βιώνουμε σήμερα.

Study Analysing the Current Activities in the Field of UAV:

https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/e-library/documents/policies/security/pdf/uav_study_element_2_en.pdf

Δείτε στην σελίδα 16 την εκτίμηση για την Ελλάδα και να την συγκρίνετε  με αυτή άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, ακόμη των μικρών αναπτυσσόμενων. Να δείτε πως μας κατατάσσει απλά σε πιθανούς πελάτες της τεχνολογίας στο μέλλον. Σε  αντίθεση με άλλες χώρες που αναφέρει ότι θα εστιάσουν σε συστήματα δικής τους τεχνολογίας. Δείτε την σελίδα 77, την παρακάτω φωτογραφία με το επίπεδο συνειδητοποίησης και δραστηριοποίησης των Ευρωπαϊκών κρατών στην νέα αυτή τεχνολογία το έτος 2007.

Αν οι επίσημοι φορείς της Πολιτείας κατάλαβαν αυτά που αναφέρω σ αυτό το άρθρο,  ας σκεφτούν  λογικά και Ελληνικά.