Η προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας στην προοπτική του χρόνου δείχνει με μεγάλη ευκρίνεια, ότι οι συνθήκες, που θα διαμορφωθούν, δεν θα είναι βιώσιμες με ποιότητα στην ζωή των ανθρώπων. Και αυτή η πορεία άρχισε ήδη να γίνεται αισθητή, μόνο που στο μέλλον θα χειροτερεύει  και θα πλήττει με μεγαλύτερη ένταση την σημερινή νέα γενιά.

Τα εμπειρικά δεδομένα είναι αποκαλυπτικά. Όμως τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο δυστυχώς δεν συνειδητοποιείται, ότι η ακολουθούμενη πορεία είναι επιβαρυντική για τις συνθήκες ζωής σε βάθος χρόνου και πρέπει χωρίς χρονοτριβή να αλλάξει κατεύθυνση.

Για παράδειγμα σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών οι ξηροθερμικές εκτάσεις καλύπτουν το 40% του συνόλου της γης (εξαιρείται μόνο η Ανταρκτική). Η Αφρική  έχασε περίπου το 12% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) λόγω της ανοδικής πορείας της ξηρασίας από το 1990 μέχρι το 2015. Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ακόμη χειρότερες. Την επόμενη 10ετία η Αφρική θα χάσει το 16% του ΑΕΠ της και η Ασία το 7% περίπου, επειδή στις διαρκώς αυξανόμενες ξηροθερμικές εκτάσεις γης η καλλιέργεια δεν θα είναι εφικτή.

Ο Ibrahim Thiaw, γραμματέας του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της ερημοποίησης (United Nations Convention to Combat Desertification, UNCCD) δήλωσε «Όταν το κλίμα μιας περιοχής γίνεται ξηρότερο, χάνεται η δυνατότητα επιστροφής σε προηγούμενες συνθήκες. Τα ξηρότερα κλίματα, που επηρεάζουν τεράστιες εκτάσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη, δεν θα γίνουν, όπως ήταν και αυτή η αλλαγή επαναπροσδιορίζει την ζωή στη γη».

Σύμφωνα με την μελέτη του ΟΗΕ από το 2020 περίπου το 30% (2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι) του πληθυσμού ζει σε ξηροθερμικές περιοχές, ενώ το 1990 το ποσοστό ήταν 22,5%. Μέχρι το 2100 το ποσοστό προβλέπεται, ότι θα διπλασιασθεί, αν δεν ληφθούν μέτρα για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Στην Αφρική ήδη το 50% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες ξηρασίας.

Ο Mark Maslim, καθηγητής στο University College στο Λονδίνο, επισημαίνει, ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα. «Πρώτον μπορούμε να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, το οποίο θα μειώσει την κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια ξηρασία. Δεύτερον μπορούμε να αναγνωρίσουμε, ότι η γη ξηραίνεται και να λάβουμε μέτρα για την επιβράδυνση του φαινομένου».

Επίσης «Έχουμε πολλές λύσεις: βιώσιμη γεωργία, διαχείριση υδάτων, αναδάσωση και αναδημιουργία, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Τελικά απαιτείται καλή διακυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης του πολύτιμου πλανήτη μας, που δίνει ζωή».

Πέρα όμως από τα προτεινόμενα μέτρα είτε αντιμετώπισης των γενεσιουργών αιτίων είτε διαχείρισης των επιπτώσεων του φαινομένου στις περιοχές, που εμφανίζεται με μεγαλύτερη ένταση, πρέπει να τονισθεί, ότι οι παρενέργειες εκτείνονται στο σύνολο του πληθυσμού της γης, όπως είναι το πρόβλημα ως προς την επαρκή παραγωγή ειδών διατροφής για τους ανθρώπους ή η μαζική μετακίνηση πληθυσμών από περιοχές, που πλήττονται με σφοδρότητα από την ξηρασία (π.χ. Αφρική, Ασία) προς άλλες ηπείρους (π.χ. Ευρώπη, Βόρεια Αμερική). Οι σύγχρονες ανισορροπίες είναι πλανητικών διαστάσεων.

Ο άνθρωπος βέβαια δεν αντιμετωπίζει κινδύνους, που προκαλούνται μόνο από την κλιματική αλλαγή. Επικίνδυνες ανισορροπίες παράγει και το σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών στα σύγχρονα μαζοποιημένα μεγάλα αστικά κέντρα. Για παράδειγμα σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) τα αιωρούμενα μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα προκάλεσαν 239.000 θανάτους στην Ευρώπη μέσα σε ένα χρόνο. Στην Ελλάδα ήταν 10.700.

Επίσης το κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι πολύ υψηλό γενικότερα για την ανθρώπινη υγεία, την γεωργική παραγωγή και τα οικοσυστήματα. Και όμως οι πολιτικές ηγεσίες των κοινωνιών δεν λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την άρση των γενεσιουργών αιτίων της διαμόρφωσης αυτών των συνθηκών, ενώ παράλληλα δεν ενεργοποιούνται και οι πολίτες, αν και απειλείται η ζωή τους, ώστε να προληφθούν ακόμη χειρότερες καταστάσεις στην προοπτική του χρόνου. Η νέα γενιά βέβαια θα πληγεί περισσότερο από όλους.

Ο πιο ορατός κίνδυνος για τον απλό πολίτη είναι η γεωπολιτική δυναμική, που αναπτύσσεται με μεγάλη ταχύτητα, ενώ προβάλλεται επίσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Mark Rutte απευθυνόμενος στις πολιτικές ηγεσίες των κρατών μελών αυτής της συμμαχίας είπε, ότι «Δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό, που έρχεται στον δρόμο μας σε τέσσερα ή πέντε χρόνια» και συνέχισε «Ήλθε η ώρα να στραφούμε προς μια νοοτροπία εν καιρώ πολέμου και να αυξήσουμε την αμυντική μας παραγωγή και τις αμυντικές μας δαπάνες».

Δικαιολογώντας δε την θέση του για αύξηση των αμυντικών δαπανών είπε «Αν δεν ξοδέψουμε περισσότερα από κοινού τώρα για να αποτρέψουμε τον πόλεμο, θα πληρώσουμε πολύ πολύ υψηλότερο τίμημα αργότερα κάνοντας πόλεμο».

Αυτή η οπτική από το ένα μέρος συμβάλλει στην αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, διότι θα αφαιρεθούν τεράστια ποσά από τον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και από το άλλο μέρος δεν προωθεί συνθήκες ειρήνης, που στηρίζονται στον διάλογο μεταξύ των κοινωνιών και την οικοδόμηση συνεργασίας, η οποία είναι βασική προϋπόθεση για την βιωσιμότητα της παγκοσμιοποίησης και κυρίως για την πραγμάτωση του δικαιώματος στην ζωή των σημερινών νέων και των γενεών, που έρχονται. Και αυτό επιβάλλει την ανάληψη της διαγενεακής ευθύνης από όλους, πολιτικό σύστημα και πολίτες.

Επίσης η οπτική διαχείρισης της εξέλιξης δεν έχει μακροπρόθεσμο προσανατολισμό, ο οποίος υπερβαίνει τα όρια του βιολογικού χρόνου, με αποτέλεσμα να παράγονται επικίνδυνες ανισορροπίες για την βιωσιμότητα του ανθρώπου και τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά.

Αποκαλυπτικό παράδειγμα είναι ο τρόπος αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Η χρησιμοποίηση τους στον επικοινωνιακό τομέα στο πλαίσιο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλει στην εικονική προσέγγιση και βίωση της πραγματικότητας και στην οικοδόμηση επιφανειακού επιπέδου κοινωνικών σχέσεων. Διευκολύνεται μεν η επαφή με πολλούς ανθρώπους, όμως δεν καλλιεργούνται κοινωνικές αξίες, όπως η ενσυναίσθηση και η κοινωνική ευθύνη, στο πλαίσιο της συμβίωσης στις τοπικές κοινωνίες.

Η κοινωνική ζωή και δραστηριοποίηση βιώνονται στην εικονική τους εκδοχή και δεν συμβάλλουν στην κάλυψη ατομικών συναισθηματικών αναγκών, όπως είναι η οικοδόμηση φιλικών σχέσεων με αναφορά στην βιωνόμενη καθημερινότητα. Για αυτό δεν καταπολεμάται η μοναξιά.

Έχει δε ιδιαίτερο ενδιαφέρον αντιπροσωπευτική έρευνα σε δείγμα 1.400 ατόμων, που πραγματοποιήθηκε στην Γερμανία από τον ασφαλιστικό φορέα Techniker Krankenkasse (TK) σε ενήλικες 18 έως 39 ετών, σύμφωνα με την οποία το 68% αισθάνεται συχνά ή κατά περίπτωση μοναξιά.

Πολύ δυνατή μοναξιά αισθάνεται το 36%, δηλαδή περισσότερα άτομα από το ένα τρίτο. Το 4% των ερωτηθέντων ονομάτισαν την μοναξιά μόνιμο συνοδό τους. Το 13% απάντησε μερικές φορές και το 41% όχι τόσο συχνά. Επισημαίνεται δε, ότι η χρόνια μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε σωματική ή ψυχική ασθένεια.

Με αυτά τα δεδομένα η πορεία προς το μέλλον δεν θα κινείται σε συνθήκες ισορροπίας των παραμέτρων της εξέλιξης με τις ανθρώπινες ανάγκες, εάν δεν αλλάξει ο σχεδιασμός της με την απόκτηση μακροπρόθεσμης οπτικής, ώστε να προλαμβάνονται επικίνδυνες ανισορροπίες και να διασφαλίζεται το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.

Επειδή δε η ροή του χρόνου έχει πολύ μεγάλη ταχύτητα στην σύγχρονη εποχή και η πολυπλοκότητα της πραγματικότητας είναι υψηλή, πρέπει η αναγκαία πολιτική και κοινωνική επανεκκίνηση να γίνουν χωρίς καθυστερήσεις σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς εξιδανικεύσεις και επικοινωνιακού τύπου φαντασιώσεις για το μέλλον.

Η νέα γενιά δικαιούται να ζει σε βιώσιμες και με ποιότητα ζωής συνθήκες. Ειδάλλως θα ευδοκιμεί η ανασφάλεια σε σχέση με το μέλλον. Οι αιτίες για αυτό συνεχώς διευρύνονται. Αρκεί να ληφθούν υπόψη οι πανδημίες, που θα προκαλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα όπως ο Covid 19, η απειλή κλιματικής καταστροφής, οι πόλεμοι όπως στην Ουκρανία σε συνδυασμό με απειλές για κλιμάκωση και χρήση πυρηνικών όπλων, η διαχείριση κυβερνητικής εξουσίας σε ισχυρές χώρες από πολιτικό προσωπικό, που διαπερνάται από εθνικιστικό προσανατολισμό στον οικονομικό τομέα (π.χ. Donald Trump), η κοινωνικοποίηση χωρίς αξίες με ηθικό φορτίο, αλλά με την αξιοποίηση καταναλωτικών προτύπων με οπτική κοινωνίας του θεάματος και θα συνειδητοποιηθεί το εύρος της ανασφάλειας των νέων.

Και αυτή η προοπτική δεν υπηρετεί το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην μετάλλαξη των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου και ιδιαιτέρως των νέων.