Στην σύγχρονη εποχή της υψηλού βαθμού ρευστότητας και αβεβαιότητας οι ανισορροπίες και τα αρνητικά φαινόμενα σε σχέση με την κοινωνική συνοχή και την διαχείριση της πραγματικότητας στην δυναμική προβολή της στο μέλλον πληθαίνουν. Διαμορφώνεται ένα μίγμα αρνητικών παραμέτρων, οι οποίες δεν συμβάλλουν στην δημιουργία των προϋποθέσεων, οι οποίες διασφαλίζουν την ομαλή και με προσανατολισμό σε συνεκτικές κοινωνικές αξίες διαμόρφωση των κοινωνικών συνθηκών.
Ιδιαιτέρως εμφανής είναι αυτή η κατεύθυνση της κοινωνικής δυναμικής στην νέα γενιά και στις σχέσεις, που οικοδομούνται μεταξύ των μελών της και την στάση της απέναντι στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο σχολικός εκφοβισμός και η βία, τα οποία συνθέτουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα στα σχολεία.
Ο 14χρονος μαθητής Μάκης σε γυμνάσιο της Αθήνας έβαλε τέλος στη ζωή του (Μάιος 2022) λόγω των συνθηκών εκφοβισμού και βίας, οι οποίες σίγουρα δεν συμβάλλουν στην κοινωνική ενσωμάτωση. Γονείς και μαθητές μάλιστα καταγγέλλουν την ύπαρξη άντρου παρανομίας και ναρκωτικών μέσα σε αυτό το σχολείο. Σύμφωνα δε με πληροφορίες από αστυνομικές πηγές μαθητές δυο σχολείων συνεπλάκησαν στις 17 Μαϊου 2022 στο άλσος Βεϊκου. Η αστυνομία συνέλαβε πέντε άτομα.
Επίσης μητέρα 9χρονου ΑμΕΑ στη Λάρισα κατήγγειλε, ότι έβλεπε σημάδια και μώλωπες στο σώμα του παιδιού της, όταν γυρνούσε σπίτι από το σχολείο. Το εκπαιδευτικό προσωπικό και ο διευθυντής του σχολείου δεν έδιναν πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα της, με αποτέλεσμα να καταθέσει μήνυση κατά παντός υπευθύνου.
Παράλληλα σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό της διαΝΕΟσις (2022) οι νέοι από 17 ετών και άνω αποφεύγουν την ενεργό συμμετοχή στα κοινά και είναι δύσπιστοι απέναντι στο πολιτικό σύστημα.
Τα σημαντικότερα προβλήματα, που καταγράφονται από τους νέους στην Ελλάδα ανάλογα με την ηλικία σήμερα, είναι:
17-24 ετών 25-39 ετών
Ανεργία 47,4% 59,8%
Αβέβαιο επαγγελματικό
και ασφαλιστικό μέλλον 41,1% 46%
Έλλειψη ευκαιριών 38,9% 25,7%
Χαμηλές αποδοχές 35,9% 48,2%
Κακή ψυχική υγεία 38,9% 25%
Ανεπαρκές εκπαιδευτικό σύστημα 34,5% 20,7%
Στο ερώτημα, πόσο ενδιαφέρει η πολιτική, απαντούν:
17-24 ετών 25-39 ετών
Πολύ 9% 11,2%
Αρκετά 33,4% 38,9%
Λίγο 39,5% 33,4%
Καθόλου 18,1% 16,5%
Σε παγκόσμιο επίπεδο και κυρίως στις φτωχές χώρες του Νότου, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations High Commissioner for Refugees, UNHCR) «ο αριθμός των ανθρώπων (στην συντριπτική πλειοψηφία τους νέοι), οι οποίοι αναγκάσθηκαν να φύγουν για να σωθούν από τις ένοπλες συρράξεις, την βία, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους διωγμούς, ξεπέρασε το όριο των 100 εκατομμυρίων για πρώτη φορά εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και άλλων φονικών ένοπλων συρράξεων».
Τα 100 εκατομμύρια προσφύγων αντιπροσωπεύουν πάνω από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι κοινωνικές συνθήκες σε συνδυασμό με την κατανομή του πλούτου διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής αποσταθεροποίησης και μη οικοδόμησης συνεκτικών κοινωνικών αξιών, με αποτέλεσμα την αναζήτηση διεξόδου στην μαζική μετακίνηση πληθυσμών.
Ιδιαιτέρως σε χώρες, όπως είναι η Ελλάδα, με υψηλό δείκτη γήρανσης η μη διαμόρφωση λειτουργικών συνθηκών για τους νέους αποτελεί αρνητική και με υψηλό φορτίο διακινδύνευσης παράμετρο της πορείας προς το μέλλον, η οποία θα δεχθεί μεγάλες πιέσεις και από τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών με κυρίαρχη ηλικιακή ομάδα τους νέους.
Για αυτό είναι σημαντικό να αναζητηθούν οι αιτίες των ανισορροπιών, που πλήττουν τους νέους, ώστε να είναι εφικτή η αντιμετώπιση τους στο επίπεδο της πρόληψης. Ειδάλλως η λογική της διαχείρισης των επιπτώσεων δεν επιλύει τα προβλήματα, διότι δεν αναιρούνται τα γενεσιουργά αίτια. Επίσης είναι αναγκαία η ενεργοποίηση ενδιαφέροντος για την συμμετοχή τους, μετά την εφηβική ηλικία, στις διάφορες μορφές έκφρασης του κοινωνικού και του ανθρώπινου συμφέροντος στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών.
Στην σύγχρονη πραγματικότητα των μαζοποιημένων κοινωνιών και της μη παραγωγής κοινωνικών αξιών, οι οποίες αποτυπώνουν τις ανάγκες, που προκύπτουν στο πλαίσιο της συμβίωσης των πολιτών, είναι δύσκολο να οικοδομηθεί κοινωνική συνείδηση και ενσυναίσθηση, ώστε να μπορούν οι άνθρωποι και ιδιαιτέρως οι νέοι σε μικρή ηλικία να καταλαβαίνουν τις ανάγκες των συνανθρώπων τους και να μπαίνουν στη θέση τους, ώστε να αποκαθιστώνται λειτουργικές και συνεκτικές σχέσεις.
Αν συνυπολογισθεί επίσης ο ατομικισμός, η ανταγωνιστική λογική και ο καταναλωτισμός ως βασικά σημεία προσανατολισμού με στόχο την επίτευξη κοινωνικής αποδοχής, με την έννοια της επιβολής απόψεων και στάσεων σε πολλές περιπτώσεις, τότε είναι ερμηνεύσιμα τα φαινόμενα του σχολικού εκφοβισμού και της βίας, που ασκείται σε μαθητές, όπως και η ανεπαρκής ενασχόληση με τα κοινά, η ανασφάλεια για το επαγγελματικό και ασφαλιστικό μέλλον, η κακή ψυχική υγεία, ο φόβος για χαμηλές αποδοχές, η ανεργία και η έλλειψη ευκαιριών.
Ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο για την πορεία της νέας γενιάς σε πλανητικό επίπεδο παίζει επίσης η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την διαχείριση του χρόνου με λογική βιολογικών ορίων τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο, τις οδυνηρές επιπτώσεις των οποίων θα «εισπράξουν» οι γενιές των νέων. Αυτή την αδιέξοδη οπτική επιβεβαιώνουν ο μη μακροπρόθεσμος σε λειτουργικό βαθμό προγραμματισμός στο πολιτικό επίπεδο, με ανάλογη πρακτική και στα υπόλοιπα κοινωνικά συστήματα, καθώς και η λογική του ευδαιμονισμού με σημείο αναφοράς την υλική ευημερία στο πλαίσιο της μονοδιάστατα καταναλωτικής κοινωνίας του θεάματος, που οριοθετεί σε μεγάλο βαθμό την στάση των πολιτών.
Επείγει η αλλαγή πλεύσης και η αναίρεση των αιτίων για τις μη λειτουργικές κοινωνικές συνθήκες. Δεν αρκεί η «εκκωφαντική» έκφραση λύπης για τα φαινόμενα του σχολικού εκφοβισμού και της βίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Άμεσα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες τομές και αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και στον τρόπο ζωής, που παράγουν τις επικίνδυνες ανισορροπίες, οι οποίες εκτείνονται και σε άλλα επίπεδα, από την αποστασιοποίηση από την πολιτική μέχρι την ανασφάλεια για το επαγγελματικό και ασφαλιστικό μέλλον, τον φόβο για χαμηλές αποδοχές, την ανεργία, την έλλειψη ευκαιριών και την κακή ψυχική υγεία.