Ναζισμός-Ιδεοληψίες-Λαϊκισμός

Μάγδα Καραγκιόζογλου 02 Απρ 2015

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τον Λαϊκισμό. Ένα μέσο που χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως από πολιτικάντες και δημαγωγούς σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής και της κοινωνίας από την άκρα αριστερά έως την άκρα δεξιά. Αν κοιτάξει κανείς γύρω του θα διαπιστώσει ότι είναι βαθιά ριζωμένος σε όλες τις δομές της λειτουργίας του κράτους και πιο ισχυρός από ποτέ στις μέρες μας.

Είναι όμως ο λαϊκισμός ένα είδος πολιτικής τέχνης; Θα πρέπει να κοιτάξουμε πως έχει αξιοποιηθεί το χάρισμα αυτό των ηγετών να παραπλανούν τα πλήθη κατά εκεί που θέλουν. Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Χίτλερ δημιουργώντας το Γ΄ Ράιχ στήριξε όλο το οικοδόμημα της Ναζιστικής Γερμανίας στην προπαγάνδα. Κλείνοντας συμφωνίες με τους πιο επιφανείς εκπροσώπους της επιχειρηματικής ελίτ έδωσε στον λαό αυτό που ζητούσε ·ευκαιρία για εργασία. Δεν σταμάτησε εκεί φυσικά. Η ιδεολογία του Ναζισμού μπήκε σε όλα τα κλιμάκια της κοινωνίας. Ξεκινώντας από τα σχολεία που το έδαφος ήταν πρόσφορο, οι μαθητές διδάσκονταν ακόμα και τα μαθηματικά και την φυσική με ασκήσεις που αναφέρονταν σε πυρομαχικά, αεροπλάνα κ.λ.π. Το θέατρο, το ραδιόφωνο, ο τύπος ήταν τα λαϊκά εκείνα μέσα που έγιναν οι φορείς των ιδεοληψιών του ναζισμού και περνούσαν σιγά σιγά στην συνείδηση του λαού.

Όλη βέβαια η βρώμικη προπαγάνδα που στήθηκε είναι συνυφασμένη με το όνομα του Γιόσεφ Γκαίμπελς. Ο υπουργός προπαγάνδας  του Γ’ Ράιχ ήταν εκείνος που ανέλαβε την οργάνωση για την παραπλάνηση και την τρομοκρατία  του λαού. Ο ίδιος όντας ανάπηρος στο ένα πόδι εξαιτίας της πολιομυελίτιδας από την οποία νόσησε σε ηλικία τριών ετών, δεν κατάφερε να καταταγεί στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σπούδασε Ιστορία και Λογοτεχνία αλλά δεν κατάφερε ποτέ να γίνει επιτυχημένος συγγραφέας. Κατατάχθηκε στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα και ανέλαβε να διακινήσει την προπαγάνδα του Γ΄ Ράιχ. Ήταν από τους ανθρώπους που κρύβονταν πίσω από τις κτηνωδίες εναντίων των Εβραίων. Με χαρακτήρα σκληρό, άκαμπτο, ένας άνθρωπος αδίστακτος που έχει χαρακτηριστεί ψυχικά ασθενής και μισάνθρωπος, καιροσκόπος που είχε πάθος για την εξουσία, μισούσε τους Εβραίους και τους ομοφυλόφιλους και δεν δίσταζε να στείλει στο εκτελεστικό απόσπασμα όποιον θεωρούσε εχθρό του. Μάγευε τα πλήθη με τον ναζιστικό λόγο του και τον τρόπο που περνούσε στην μάζα τις ιδέες του. Ο ίδιος αυτοκτόνησε όταν είδε το τέλος αντί να παραδοθεί στον κόκκινο στρατό .

Ο λαϊκισμός όμως δεν συναντάται μόνο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ακόμα και σε χώρες όπου υπάρχει η Δημοκρατία όπως η δική μας, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής καθημερινότητας. Ο λαός συνεχώς επιζητεί χαρισματικούς ηγέτες που μαγεύουν με τους λόγους τους, που προτείνουν λύσεις εύκολες, που δεν επιλέγουν τους δύσκολους δρόμους της αλήθειας. Το μόνο που αποσκοπούν είναι η εξουσία με ωραία λόγια που κάνουν τις λαοσυνάξεις να παραληρούν με συνθήματα που πιο πολύ θυμίζουν γήπεδο, πάρα σκηνικό από την πολιτική ζωή του τόπου. Στις μέρες μας τέτοιο παράδειγμα είναι ο  αριστερίστικος λαϊκισμός που επιθυμεί μαγικές λύσεις για την διέξοδο από την οικονομική κρίση, προτείνοντας ρήξη με το διεθνές οικονομικό σκηνικό και εν τέλει απομόνωση της χώρας. Από την άλλη πλευρά υπάρχει και μια ανησυχητική τάση προς τον εθνικιστικό λόγο και τον ευρωσκεπτικισμό και στην αύξηση του ποσοστού των ανθρώπων  που θεωρούν ότι θα βρουν απαντήσεις και λύσεις μέσα από ακροδεξιές λογικές. Τρανό παράδειγμα η ακραία αντιγερμανική προπαγάνδα που στήνεται στην χώρα μας, παρομοιάζοντας τις γερμανικές πιέσεις για λήψη αποφάσεων με τα εγκλήματα των ναζί.  Η Ιστορία έχει δείξει ότι οι λαοί τείνουν προς τα άκρα σε περιόδους οικονομικής αστάθειας επιζητώντας δραστικές αλλά ανώδυνες λύσεις στα προβλήματα τους.

Το πως όμως ο λαϊκισμός είναι  βαθιά  παγιωμένος , σε όλες τις διαβαθμίσεις της κοινωνίας και την πολιτική διαστρωμάτωση ,είναι ένα γεγονός αξιοσημείωτο. Που οφείλεται όμως η τάση προς την δημαγωγία; Η έλλειψη ‘’πολιτικής ενηλικίωσης’’ του λαού, η αποχή από τα κοινά, η πολιτική εσωστρέφεια, ο φόβος προς κάθε τι καινούριο, η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας, η ατομοκεντρική κοινωνία είναι κάποιοι από τους λόγους. Πολλές φορές γίνεται λόγος για έλλειψη πολιτικού οράματος. Οράματος όμως ποιου; Ενός λαού που από τις απαρχές του Ελληνικού κράτους έχει γαλουχηθεί με την νοοτροπία του πελάτη ή ενός πολιτικού συστήματος που λειτουργεί με τα κατάλοιπα του φεουδαρχικού καθεστώτος; Ζώντας σε ένα οικονομικό περιβάλλον όπου το κράτος είναι ο εργοδότης, το αλισβερίσι μεταξύ πολιτικού προσωπικού και υπαλλήλων φαντάζει λογικό. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή, συγκρούσεις, μεταρρυθμίσεις και παιδεία για να νικηθεί η αρρώστια που διακατέχει το σύστημα. Ο λαϊκισμός εκεί ακριβώς βρίσκει τόπο. Δεν υπάρχουν λύσεις μαγικές. Αποφασιστικότητα, δικαιοσύνη,πολιτισμός και διάθεση για σύγκρουση.