Το 2012 ήταν δύσκολη χρονιά για την Αυτοδιοίκηση. Η εφαρμογή του «Καλλικράτη» έφερε στους δήμους αυξημένες αρμοδιότητες, αλλά χωρίς την πρόνοια για τους αντίστοιχους πόρους. Παράλληλα η βαρύτατη οικονομική κρίση επέφερε περαιτέρω τεράστιες περικοπές στα κονδύλια των ΟΤΑ, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την ήδη ανεπαρκή και προβληματική λειτουργία των δήμων. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, άλλωστε, βρισκόταν έτσι κι αλλιώς σε δεινή οικονομική αλλά και λειτουργική κατάσταση.
Αν προχωρήσουμε επιτέλους και στον «οικονομικό Καλλικράτη», δηλαδή σε ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την οικονομική αποκέντρωση, την οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ, τα πράγματα θ’ αλλάξουν. Ρυθμίσεις που θα δώσουν τη δυνατότητα στους δήμους όχι να επιβάλλουν επιπλέον φόρους στους ήδη βεβαρυμένους πολίτες, αλλά να επιβάλλουν πρωτογενώς τους υφιστάμενους φόρους, όπως το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας, να καθορίσουν το ύψος τους και να το συλλέξουν απευθείας, προκειμένου να έχουν μια πηγή εσόδων, τώρα που η επιχορήγηση της κεντρικής διοίκησης γίνεται όλο και πιο μικρή. Μέθοδοι όπως η «δημοτική ενημερότητα» μπορούν να διασφαλίσουν την εισπραξιμότητα των τελών αυτών.
Από την άλλη, η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει επίσης να τακτοποιήσει τα του οίκου της. Είναι γνωστό πως υπήρξε προνομιακό πεδίο πελατειακής πολιτικής, με αποτέλεσμα πολλοί τομείς της να είναι υπερστελεχωμένοι και συχνά με ανεπαρκές προσωπικό, ενώ άλλες υπηρεσίες της υπολείπονται σε προσωπικό και αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τον πολίτη. Ωστόσο, πρακτικές όπως η παλιότερη «εφεδρεία» και τώρα η «διαθεσιμότητα» που έχουν οριζόντιο χαρακτήρα δεν είμαι σίγουρος πως λύνουν το πρόβλημα. Κατά τη γνώμη μου, η Αυτοδιοίκηση – οπως και η δημόσια διοίκηση γενικότερα – πρέπει να τύχουν εξορθολογισμού.
Αρχικά πρέπει να επανακαθορίσουν τη δομή και την οργάνωσή τους, έπειτα να αξιολογήσουν το διαθέσιμο προσωπικό και να προβούν σε επανεκπαίδευση και επανακατάρτισή του και τέλος να κάνουν μετακινήσεις δυναμικού εφόσον αυτές είναι απαραίτητες. Μόνο μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα περιοριστεί η γραφειοκρατία. Σε συνδυασμό με τις περιορισμένες προσλήψεις και τις συνταξιοδοτήσεις, αυτή η ορθολογική προσέγγιση θα αποδώσει σε βάθος χρόνου αποτελεσματικότερες και αποδοτικότερες δημοτικές υπηρεσίες. Η «σφαγή» δεν είναι απαραίτητη, ούτε λύνει τα προβλήματα.
Αυτό ακριβώς επιχειρούμε στον δήμο Θεσσαλονίκης, μέσα από τον νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας που τίθεται σε εφαρμογή από το νέο έτος, και τις άλλες δράσεις οργανωτικής αναδιάρθρωσης που προωθούμε. Η διαδικασία είναι δύσκολη και αργή, καθώς δεν εξαρτάται εξολοκλήρου από τον δήμο, αλλά σχετίζεται και με την κεντρική διοίκηση, ενώ επηρεάζεται και από άλλους εξωγενείς παράγοντες, αναμένεται να διαρκέσει αρκετό χρόνο και να αργήσει να αποδώσει καρπούς. Ωστόσο, πρόκειται για τη μοναδική λύση στο χρόνιο πρόβλημα της ανεπαρκούς δημόσιας διοίκησης που βασανίζει, αντί να εξυπηρετεί, τον πολίτη κοστίζοντας παράλληλα πολλά χρήματα.
Όμως, το πρόβλημα της αποτελεσματικής λειτουργίας της δημοτικής μηχανής προς όφελος του πολίτη δεν αποτελεί μόνο ζήτημα οικονομικό, αλλά και νοοτροπίας. Οι κατεστημένες αντιλήψεις των συνδικαλιστών παλαιάς κοπής, αλλά και πολλών πολιτικών παραγόντων που επιμένουν να λαϊκίζουν στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν πολιτικά σε ένα ραγδαία μεταλλασσόμενο πολιτικό περιβάλλον, μόνο καλό δεν κάνουν στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Αντιστοίχως, στην προσπάθεια που κάνουμε ως Διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης να δώσουμε αναπτυξιακή προοπτική στην πόλη, η δυσκολία έγκειται όχι μόνον στη δεινή οικονομική κατάταση -που σίγουρα δεν βοηθάει- αλλά και στη νοοτροπία που κυριαρχεί. Οι ίδιοι οι φορείς της πόλης, μολονότι υποστηρίζουν πως θέλουν μια σύγχρονη πόλη με αναπτυξιακές προοπτικές και με ευρωπαϊκό χαρακτήρα, σε πολλές περιπτώσεις παραμένουν στην πράξη προσκολλημένοι στο παρελθόν, σε ξεπερασμένες λογικές, σε πεπαλαιωμένες αντιλήψεις.
Η μικροπολιτική στάση φορέων ή τοπικών πολιτικών παραγόντων, παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες, παραμένει πάγια πρακτική. Πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περίπτωση των εορτασμών για το 2012 -κατά τη γνώμη μας μοναδικής ευκαιρίας για να αναδείξουμε τη Θεσσαλονίκη ως τουριστικό προορισμό, αντί να περιοριστούμε σε εσωτερικής κατανάλωσης παράτες- αλλά και πολεμική που αναπτύχθηκε στο θέμα του τουρισμού και της εξωστρέφειας της πόλης για τη δήθεν αεροπορική απομόνωσή της, όπως και το ζήτημα του νέου ΣΜΑ Ευκαρπίας που δήθεν προκαλεί προβλήματα περιβαλλοντικά και δημόσιας υγείας.
Ωστόσο, το ρευστό πολιτικό σκηνικό που διαρκώς μετασχηματίζεται μπροστά στα μάτια μας υποδεικνύει πως τέτοιες συμπεριφορές τελικά δεν επιβραβεύονται από τους πολίτες, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία δείχνουν αποφασιμένοι να επιβληθεί επιτέλους η ωριμότητα και η κοινή λογική στα πολιτικά πράγματα της χώρας -και της πόλης μας. Αυτήν την κοινή λογική προσπαθούμε και θέτουμε σε εφαρμογή, θεωρώντας πως αυτό είναι που έχει ανάγκη η Θεσσαλονίκη.