Ο Κώστας Σημίτης πρέπει να ένιωθε άβολα όταν ανέβηκε, χθες, στο βήμα, στην εκδήλωση του ΙΣΤΑΜΕ. Τα περισσότερα από τα πρόσωπα τα ήξερε. Με μερικά είχε συνεργαστεί στενά. Εβλεπε πρόσωπα που τον κοίταζαν, χέρια που τον χειροκροτούσαν αλλά το διεισδυτικό βλέμμα ενός που έμαθε στην πράξη, μπορούσε να διακρίνει και ανεπάρκειες και ιδιοτέλειες… Κάποιες τις αντιμετώπισε τα χρόνια που ήταν πρωθυπουργός, πολλές τις άφησε να εκδηλωθούν, με ορισμένες ήταν υποχρεωμένος δομικά να συμπορευθεί, άλλες δεν μπόρεσε να τις αποτρέψει, κάποιες του διέφυγαν. Θα ήταν ενδιαφέρον να ξέρουμε, ας πούμε, την περίπτωση του Ακη Τσοχατζόπουλου σε ποια κατηγορία ιδιοτελούς στάσης τη συγκαταλέγει…
Γιατί από όλη την εκδήλωση να αναφερθεί κανείς μόνο στον Σημίτη; Διότι ήταν ο πιο πολιτικός από τους τρεις πρωθυπουργούς. Επειδή δεν μίλησε σαν πολιτικός, δεν σκέπασε τις πολλές ιδιοτέλειες που αναγνώριζε στο ακροατήριό του, αλλά υπήρξε κριτικός ολόκληρης της Μεταπολίτευσης. Εστω κι αν κάποια στιγμή, διεκδικώντας την ηθική διάσταση της πολιτικής, θα χρειαστεί να διαγνώσει και να παραδεχθεί πιο καθαρά τα λάθη της δικής του διακυβέρνησης.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, δεν απέφυγε να φωτογραφίσει τις ιδιοτέλειες που έβλεπε μπροστά του – εξουσιομανία, αυταρέσκεια, αυτοπροβολή, χρήση του ρόλου τους στο κράτος για προσοδοθηρία, χειρισμό των διορισμών, αδυναμία ή αδιαφορία προσέγγισης του παρόντος και του μέλλοντος. Δεν απέφυγε να ασκήσει κριτική στον πιο σπάταλο κρατισμό όλων των εποχών, τον κρατισμό του Κώστα Καραμανλή. Και δεν τη χάρισε ούτε στην τελευταία διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ – περίοδο «φαντασιώσεων», στερεοτύπων, αμφιθυμίας, ατολμίας.
Αλλά όλα αυτά λίγη σημασία έχουν, στο κάτω κάτω, εκείνος, μετά το 2004, δεν είχε ευθύνες για το παιχνίδι που παίχθηκε, άρα είναι ευκολότερη η κριτική. Εκείνο που έχει τεράστια σημασία είναι ο παραλληλισμός τού σήμερα με την εποχή της χούντας – της απόλυτης καταστροφής για τη χώρα. Τότε, είπε, οι αντιδράσεις ήταν ειλικρινείς, όντως ανιδιοτελείς – από αγνώστους στο παιχνίδι της δημοσιότητας. Ψάχνανε στα τυφλά κάτι καινούργιο, χωρίς να προσδοκούν πώς θα το εξαργυρώσουν.
Αντίστοιχα πρόσωπα, κινήσεις, ρεύματα υπάρχουν και σήμερα. Για να βγουν μπροστά, χρειάζεται, όπως είπε ο Κ. Σημίτης, «να παλέψουμε για πεποιθήσεις», να δώσουμε ιδεολογικό χρώμα στις αναζητήσεις μας – που θα περιλαμβάνουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και τις μάχες που πρέπει να τις συνοδεύσουν. Και δεν χρειάζονται ηγέτες, ηγετίσκοι, αρχηγοί και ομαδάρχες – θα αναδειχθούν στην πορεία. Μπορούν άραγε τα κόμματα, και ιδίως το ΠΑΣΟΚ, να παραιτηθούν από την ηγεμονική παρουσία που ακόμα έχουν;