Πριν ακόμη ξεκινήσει η πολιτική διαδικασία συγκρότησης του νέου φορέα της Κεντροαριστεράς, ο κ. Τσίπρας έσπευσε από τη ΔΕΘ να θέσει στο «χώρο» τα διλήμματα, που τον συμφέρουν. Στη συνέντευξή του δήλωσε πως αυτό που έχει σημασία είναι να ξεκαθαριστούν οι όροι «της στρατηγικής και πολιτικής σύγκλισης της επόμενης μέρας. Αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη παρά “είτε με τη Δεξιά είτε με την Αριστερά”. Εάν δεν απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα το κρίσιμο, δεν μπορεί να έχει στρατηγική».[1] Πράγματι, αν και είναι πολιτικά άκομψο να προσπαθεί κανείς να διαμορφώσει την «ατζέντα» ενός κομματικού χώρου με βάση τον ετεροπροσδιορισμό, το σκηνικό του «μικρού δικομματισμού» δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για την «επόμενη μέρα», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την κυβερνητική σταθερότητά της χώρας. Οι συγκλίσεις, οι συναινέσεις και οι συνεργασίες είναι απαραίτητες. Η ίδια άλλωστε η ΔΗΣΥ έχει από νωρίς διακηρύξει πως στόχος της είναι η στήριξη μιας «εθνικής γραμμής» για την έξοδο της χώρας από την κρίση. Επειδή όμως δεν ξέρω αν ο πρωθυπουργός ενδιαφέρεται για την ιδεολογική ταυτότητα του νέου φορέα ή για ένα απλό «μπαλαντέρ» μιας πιθανής μελλοντικής συγκυβέρνησης, καλό είναι ξεκαθαριστούν οι όροι και τα χαρακτηριστικά αυτής της τοποθέτησης στο δίπολο «Αριστερά/ Δεξιά».
Ας θυμηθούμε συνοπτικά τα χαρακτηριστικά της δικής του ριζοσπαστικής Αριστεράς, στο διάστημα, τουλάχιστον, που αυτή κυβερνά. Είναι λοιπόν η Αριστερά που επέλεξε δύο φορές ως στρατηγικό κυβερνητικό εταίρο το ακροδεξιό κόμμα των ΑΝΕΛ, η Αριστερά που έπλεξε το εγκώμιο του δικτάτορα Μαδούρο, η Αριστερά που χειροκρότησε τις εθνικολαϊστικές κορώνες του Μελανσόν, η Αριστερά που έκλεισε τις τράπεζες και επέβαλε κεφαλαιακούς ελέγχους σε ατομικές περιουσίες, η Αριστερά που αρνήθηκε την ευρωπαϊκή ημέρα μνήμης των θυμάτων των ολοκληρωτικών καθεστώτων, η Αριστερά που κουβαλάει ακόμα την παλαιοημερολογίτικη ταυτότητα της: αριστερίστικες καταγγελίες του καπιταλισμού,[2]θεωρητικές εμπλοκές με τον «ορίζοντα του κομμουνισμού»,[3] γλαφυρές περιγραφές για έναν «αριστερό ευρωπαϊσμό» μέσω…Μακρόν![4] Ο πρωθυπουργός θα έπρεπε να γνωρίζει πως οι διαγωνισμοί αριστεροσύνης και τα πιστοποιητικά ιδεολογικής νομιμοφροσύνης δεν ταιριάζουν σε ένα σοβαρό πολιτικό διάλογο. Καλό είναι λοιπόν τα αφελή και τα ιδιοτελή διλήμματα να δώσουν τη θέση τους σε πιο γόνιμα ερωτήματα.
Με άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι αν η ευρωπαϊκή και ελληνική Σοσιαλδημοκρατία εξακολουθεί να ανήκει στην Αριστερά, αλλά ποια Αριστερά μπορεί σήμερα να συνδυάσει τα ιστορικά κεκτημένα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας (ελευθερία, ισότητα, μεικτή οικονομία, κοινωνικό κράτος, δημόσιο συμφέρον) με τις προκλήσεις της οικονομικής κρίσης, της ελλειπτικής δημοκρατικής αντιπροσώπευσης αλλά και της σύνθετης παγκοσμιοποίησης. Από αυτή την άποψη, το καταστατικό δίπολο Αριστερά / Δεξιά εξακολουθεί μεν να είναι υπαρκτό αλλά δεν επαρκεί για να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες που αφορούν τα ευρύτερα εθνικά και ευρωπαϊκά μέτωπα[5]: το μέτωπο για την υπεράσπιση της δημοκρατίας, το μέτωπο για την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, και βέβαια το μέτωπο της καταπολέμησης της φτώχειας και της ανεργίας. Αυτά όμως τα μέτωπα όχι μόνο θα καθορίζουν στο εξής ολοένα και περισσότερο τις κοινωνικές συμμαχίες και τις πολιτικές συγκλίσεις αλλά θα δώσουν την ευκαιρία να αποκρυσταλλωθούν ιδεολογικά οι όροι και οι προϋποθέσεις της προοδευτικής διακυβέρνησης. Μέσα σε αυτά τα μέτωπα, θα αναδεικνύονται διαρκώς οι συναινέσεις αλλά και οι αντιθέσεις μεταξύ Αριστεράς / Δεξιάς. Και μέσα από αυτά τα μέτωπα θα αναδειχθούν και οι διαφορετικές εκδοχές της Αριστεράς που διεκδικούν την ηγεμονία αλλά και την κυβερνητική προοπτική στην ελληνική κοινωνία.
Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, ο παραμορφωτικός φακός των Μνημονίων στέρησε από την Κεντροαριστερά τη δυνατότητα ενός σοβαρού ιδεολογικού αναστοχασμού γύρω από το παρελθόν και το παρόν της. Τώρα που ο δρόμος για την ανασυγκρότησή της έχει ανοίξει, είναι καλό να συνειδητοποιήσει πως δεν μπορεί απλώς να είναι το άθροισμα ενός ασπόνδυλου «μεσαίου χώρου» αλλά η σύγχρονη έκφραση μιας μεταρρυθμιστικής, ευρωπαϊκής και δημοκρατικής Αριστεράς? αυτής ακριβώς της Αριστεράς που όχι μόνο δεν θα να είναι το «μπαλαντέρ» του κ. Τσίπρα αλλά θα χαλάσει και την εκλογική τράπουλα του «μικρού δικομματισμού».
[1] http://www.enikos.gr/politics/535218/o-tsipras-gia-tin-kentroaristera-tha-ithela-na-efxitho-kali-epity
[2] http://www.iefimerida.gr/news/362454/tsironis-ftaiei-i-koinonia-kai-diethnes-lompi-petrelaioy-gia-ton-saroniko
[3] http://www.avgi.gr/article/10811/8363862/e-idea-tou-kommounismou
[4] http://primeminister.gr/2017/09/11/16332
[5] Βλ. σχετικά Γ. Χ. Σωτηρέλης, Ποια Αριστερά ; Ανιχνεύοντας την προοδευτική ταυτότητα στην Ευρώπη της κρίσης, Πόλις, Αθήνα, 2017.
—για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—