Η επίσκεψη Μπάιντεν στην Κύπρο υπήρξε μια εντυπωσιακή άσκηση εξωτερικής πολιτικής με κύρια κατεύθυνση την παρότρυνση της πολιτικής ηγεσίας και των πολιτών να καταβάλουν πιο ενεργητική προσπάθεια προς την κατεύθυνση της επίλυσης του κυπριακού. Με όλους τους τρόπους ο Τ. Μπάιντεν φωτογράφισε την κατάσταση πραγμάτων που θα υπάρχει μετά την επίλυση.
Η ώθηση άρχισε από το αεροδρόμιο Λάρνακας στις 21 Μαίου όπου έκανε αναφορά στα «λόγια του φίλου και πρώην συναδέλφου μου των ΗΠΑ, του George Mitchell του απεσταλμένου των ΗΠΑ στη Βόρειο Ιρλανδία, ο οποίος, αναφερόμενος στην αποστολή του στη Βόρειο Ιρλανδία είπε πως «έχουμε 700 μέρες αποτυχίας και μία μέρα επιτυχίας. Η ειρήνη είναι πάντοτε δυνατή». Θέλοντας να δώσει κάποια σαφέστερη κατεύθυνση, θεώρησε ως «ενθαρρυντικά» τα όσα άκουσε σχετικά με «την κοινή πρωτοβουλία από τους Κύπριους πολιτικούς, τους πολίτες και τους επιχειρηματίες για ιστορικές θρησκευτικές τελετές και διάλογο καθώς και την αποκατάσταση ιερών χώρων σε ολόκληρο το νησί».
Ενδιαφέρουσα υπήρξε η κίνηση Μπάιντεν να χαμηλώσει τον πήχυ σχετικά με κάποιες υψηλότερου επιπέδου προσδοκίες. Δήλωσε ότι «ο τοπικός τύπος υποθέτει πως έρχομαι με ένα σχέδιο για ειρήνη στην τσέπη μου, για επίλυση του Κυπριακού προβλήματος. Η φήμη δεν ισχύει. Ήρθα εδώ εξ ονόματος των ΗΠΑ για να σας βοηθήσω να βρείτε μια λύση, όχι για να παρουσιάσω ή να επιβάλω μια λύση». Στον ίδιο τόνο σημείωσε ότι «στην Κύπρο το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει πολλά καλά πράγματα και θετικές χειρονομίες και αυτός είναι ένας από τους λόγους που τον κάνει να έχει ελπίδες και αποφάσισε να επισκεφθεί το νησί. Η ειρήνη είναι εφικτή. Το να επιτευχθεί εναπόκειται σε εσάς. Η ειρήνη θα πρέπει να είναι η κληρονομιά σας στα παιδιά σας. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να είναι ωφέλιμες προς τις δύο πλευρές για την επίτευξη λύσης. Στο τέλος τα απαραίτητα βήματα για την επίτευξη μιας λύσης μπορούν να κάνουν μόνο οι κύπριοι». Στο βιβλίο επισκεπτών στο Προεδρικό Μέγαρο επαίνεσε την πολιτική Αναστασιάδη γράφοντας ότι «ότι οι προσπάθειές σας για εξεύρεση διευθέτησης, μιας διζωνικής δικοινοτικής διευθέτησης, εκτιμώνται πάρα πολύ. Εκτιμώνται, επίσης, πάρα πολύ οι προσπάθειές σας για ενίσχυση των στρατηγικών μας συμφερόντων, που μόνο θα ενισχύονται μετά την εξεύρεση διευθέτησης».
Από το σύνολο της επίσκεψης θεωρώ ότι μπορούμε να ξεχωρίσουμε πέντε ενότητες:
1. Η συζήτηση παρέμεινε στο επίπεδο της «παρότρυνσης» για επίλυση με «μετρήσιμο» αποτέλεσμα τη δήλωση Μπάιντεν ότι επήλθε συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να συναντώνται δυο φορές το μήνα, αντί μίας. Το ζήτημα που ήταν για αρκετές ημέρες στην ατζέντα σχετικά με ένα «πρώτο βήμα» στην Αμμόχωστο δεν προχώρησε. Η αντίθεση σχεδόν της ολότητας της τ/κ ηγεσίας σχετικά με κίνηση καλής θέλησης στην Αμμόχωστο, η αμφίσημη στάση Νταβούτογλου και οι προϋποθέσεις που έθεσε ο Έρογλου σχετικά με τους εμπειρογνώμονες που θα εισέρχονταν στηα Βαρώσια, εμπόδισαν την ταύτιση Μπάιντεν με το ένα βήμα μπροστά. Είναι εντυπωσιακό ότι τα στελέχη της νεότερης γενιάς στην τ/κ ηγεσία όπως οι Ναμί και Όζερσάυ τήρησαν εξαρχής ιδιαιτέρως αντιπαραγωγική στάση στο ζήτημα, παραπέμποντας σε συνολική λύση.
2. Ο Μπάιντεν θεώρησε ως σημαντική την ευκαιρία να αναδείξει τα πλεονεκτήματα μιας λύσης, παραθέτοντας μια φωτογραφία των πλεονεκτημάτων μιας Κύπρου με λυμένο το κυπριακό. Τα επιχειρήματά του συνδέονταν με κάτι πιο συγκεκριμένο, αυτό που αποτελεί μια κεντρική συνιστώσα στις αγωνίες πολλών κυπρίων -ποια θα είναι η κατάσταση στην παράμετρο ασφαλείας σε περίπτωση λύσης. Η θέση του ότι τα «στρατηγικά μας συμφερόντα, θα ενισχύονται μόνο μετά την εξεύρεση διευθέτησης», αποτελεί ένα «συμβολικό» βήμα αναγνώρισης της ανάγκης για μια νέα φόρμουλα ασφαλείας στην περιοχή βασισμένη σε ρυθμίσεις που αναπτύσσονται στο σύγχρονο κόσμο. Ίσως να φωτογραφίζουν κάποιο ανανεωμένο ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για να συμβάλει στην επίλυση του ζητήματος στο οποίο οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ουσιαστικό προβάδισμα στην ΕΕ.
3. Η επίσκεψη Μπάιντεν ανέδειξε τα ισχυρά αντανακλαστικά δυνάμεων που ενδιαφέρονται με πάθος να μην αλλάξει τίποτα. Έτσι στην ε/κ κοινωνία πήρε μεγάλες διαστάσεις η παραείδηση ότι ο Μπάιντεν έρχεται για «να μας επιβάλει λύση». Την ίδια περίοδο η αντιπολίτευση του ΡΛΚ στην Τουρκία ανακάλυψε σχέδιο λύσης που έχουν ετοιμάσει οι ΗΠΑ και θα επιβάλει ο Νταβούτογλου στην τ/κ κοινότητα μέσω της επίσκεψής του στα κατεχόμενα στις 17 Μαίου. Η αντίληψη είναι εντυπωσιακά ταυτόσημη. Οι κατασκευασμένες ειδήσεις μοιάζουν μονόχρωμες: «κάποια συνωμοσία, παρασκήνιο, επιβολή, αγωνιστείτε, λοιπόν, να μείνουμε όπως είμαστε!».
4. Η προσπάθεια του προέδρου Αναστασιάδη να αναδείξει την Κύπρο σε θέση στρατηγικού εταίρου και παράγοντα ασφαλείας σε σχέση με τα γενικότερα δυτικά συμφέρονται στην Α. Μεσόγειο ενδυναμώνεται. Ομιλώνας για το θέμα των υδρογονανθράκων στο δείπνο προς τιμήν Μπάιντεν ο πρόεδρος Αναστασιάδης εξέφρασε την πεποίθηση ότι «εκτός από το γεγονός ότι δημιουργεί νέες προοπτικές για την οικονομία, μπορεί ενδεχόμενα «να μεταμορφώσει το περιφερειακό γεωπολιτικό τοπίο και να καταστεί δύναμη σταθερότητας, ευημερίας και ειρήνης». Η γενικότερη διπλωματική δραστηριότηρα του τελευταίου διαστήματος πιστοποιεί αυτή την προοπτική όπως δείχνουν οι συναντήσεις του Μαίου με Γιούγκερ, Μέρκελ και Μπάιντεν.
5. Η επίσκεψη Μπάιντεν άνοιξε το δρόμο για τον Τ. Κέρι. Αυτό φαίνεται από τους τωρινούς υπολογισμούς. Αν μια επίσκεψη Κέρι αποδειχθεί πιο παραγωγική σε σχέση με αυτήν του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, ή αν το κλίμα που έχει δημιουργήσει ο Μπάιντεν βοηθήσει για κάτι πιο σημαντικό στο εγγύς μέλλον, αυτό θα αποδειχθεί στην πράξη. Το κυπριακό παραμένει μια υπόθεση με πολλούς γρίφους και απρόβλεπτες εξισώσεις.