Όσο προχωρούμε προς το μέλλον διαπιστώνουμε, ότι βιώνουμε τη δυναμική της εξέλιξης και το αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας μέσα από τις αντιφάσεις και τις ανεπάρκειες της συλλογικής μας πορείας, είτε σε εθνικό είτε σε υπερεθνικό επίπεδο, ενώ παραμένουμε μονοδιάστατοι στον τρόπο διαχείρισης της πραγματικότητας. Είναι δε πολύ επικίνδυνη αυτή η κατάσταση, διότι η μονοδιάστατη λογική διαπερνά το εργαλείο λήψης αποφάσεων, δεσμευτικών για την πορεία των κοινωνιών προς το μέλλον. Αυτό το εργαλείο δεν είναι άλλο από την πολιτική, η οποία έχει αναγάγει την οικονομική διάσταση της πραγματικότητας σε κυρίαρχο και μοναδικό παράγοντα νομιμοποίησης και κριτήριο επιτυχίας του ρόλου της. Τα όρια της δε εξαντλούνται στις δομές του οικονομικού συστήματος ως μοντέλου οργάνωσης, το οποίο λειτουργεί ως μηχανισμός διανομής ρόλων στους ανθρώπους και αρμοδιοτήτων, ώστε να διασφαλίζεται η αναπαραγωγή του. Με αυτό τον τρόπο θεωρείται, ότι διασφαλίζεται η ποιότητα ζωής σε μια κοινωνία. Όταν η οικονομία έχει αναπτυξιακή τροχιά, διευρύνονται και οι καταναλωτικές δυνατότητες των εργαζομένων. Αυτό σημαίνει υψηλό δείκτη ποιότητας ζωής για την πολιτική και το πολιτικό προσωπικό.

.

ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

.

Σε αντιδιαστολή με αυτή τη μονοδιάστατη και χωρίς εσωτερική δυναμική πολιτική λογική υπάρχει η πραγματικότητα, η οποία έχει πολυδιάστατο χαρακτήρα, ο οποίος στο παρελθόν στις τοπικές κοινωνίες διαμορφωνόταν σύμφωνα με τις ανάγκες της. Αυτό βεβαίως έπαψε να υπάρχει από τη στιγμή, που η δυναμική της εξέλιξης υπερέβη τις δυνατότητες της τοπικής κοινωνίας να οριοθετεί στη μικροκλίμακα της λειτουργίας της την πορεία προς το μέλλον. Το κέντρο βάρους μετατοπίσθηκε σε μορφώματα, τα οποία καλύπτουν ευρύτερες κοινωνικές οντότητες σε εθνικό, ευρωπαϊκό ή πλανητικό επίπεδο. Αυτή την πορεία σηματοδότησε η παγκοσμιοποίηση στον οικονομικό τομέα και η κυριαρχία του οικονομικού συστήματος σε σχέση όχι μόνο με τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, αλλά και σε σχέση με το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Σημαντικό εργαλείο για αυτή την εξέλιξη αποτέλεσε και η δυνατότητα του οικονομικού συστήματος να αξιοποιεί σύμφωνα με τις δικές του στοχεύσεις την επιστήμη και την τεχνολογία. Στο πλαίσιο αυτό και με όχημα τις δυνατότητες του τομέα των επικοινωνιών προωθείται η μοντελοποίηση του ανθρώπου. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζονται τόσο η λογική της κατανάλωσης στο πλαίσιο της καλλιέργειας της αυτοπαρουσίασης με τη χρήση των καταναλωτικών προϊόντων, όσο και ο έλεγχος της ανθρώπινης λειτουργίας και συμπεριφοράς στο πλαίσιο των προτύπων, τα οποία διοχετεύονται στις μαζικές κοινωνίες από τα ηλεκτρονικά κυρίως Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με την εικονική παρουσίαση της πραγματικότητας.

.

Έτσι η δυνατότητα ανάπτυξης αξιών και προτύπων στο πλαίσιο του γίγνεσθαι στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών ελαχιστοποιήθηκε στο έπακρο. Μόνο μικρές απομονωμένες κοινωνίες έχουν ως ένα βαθμό την δυνατότητα αυτόνομης λειτουργίας. Σε αυτή δε την περίπτωση υφίστανται τις επιπτώσεις αυτής της απομόνωσης σε όλους τους τομείς ανάπτυξης δραστηριότητας, διότι απομονώνονται και περιθωριοποιούνται.

.

Στον εργασιακό τομέα με την κινητικότητα, η οποία επεβλήθη από την διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, ο εργαζόμενος δεν συνδέεται πλέον με την τοπική κοινωνία αναφοράς του με την έννοια της προέλευσης, αλλά λειτουργεί με βάση τις επιλογές και μετακινήσεις του κεφαλαίου σε πλανητικό επίπεδο ανάλογα με τις ευκαιρίες μεγαλύτερης κερδοφορίας. Το εργαζόμενο άτομο πλέον οριοθετείται, ως ανθρώπινη οντότητα, από τις ανάγκες του συστήματος οικονομικής οργάνωσης σε υπερεθνικό επίπεδο. Η κοινωνική του αναφορά σε τοπικό επίπεδο, όπου εκτυλίσσεται η προσωπική του ζωή και οικοδομεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις και την δραστηριοποίηση του πέρα από τον εργασιακό του ρόλο, δεν αποτελεί πλέον σταθερό πλαίσιο.

.

Στον τομέα της υγείας συμβαίνει ακριβώς το ίδιο σε σχέση με την λειτουργία της πολιτικής. Η υγεία διασφαλίζεται στο βαθμό που η οικονομική της διάσταση δεν επιβαρύνει το οικονομικό σύστημα, αλλά απεναντίας συμβάλλει στην κερδοφορία του. Ιδιαιτέρως μάλιστα σε περιόδους οικονομικής κρίσης το κοινωνικό κράτος συρρικνώνεται επίσης ραγδαία.

.

Είναι εμφανές, ότι η πολιτική, ως διαχειριστής κυβερνητικής εξουσίας, δεν έχει πολυδιάστατη λειτουργία σε σχέση με την διασφάλιση της απαραίτητης πολυεπίπεδης συστημικής ισορροπίας, ώστε να ανταποκρίνεται στο ρόλο της ως εγγυητή του κοινωνικού συμφέροντος. Η μονοδιάστατη και χωρίς εσωτερική δυναμική οπτική, η οποία την διακρίνει, ουσιαστικά περιθωριοποιεί τον θεσμικό της ρόλο και αναιρεί η ίδια την νομιμοποίηση του κοινωνικού σώματος. Δεν εκφράζει το κοινωνικό συμφέρον, αλλά υπηρετεί το οικονομικό σύστημα και τα όρια, που αυτό επιτρέπει να έχουν τα υπόλοιπα κοινωνικά συστήματα.

.

.

ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

.

Μια πιο ενδελεχής και συστηματική προσέγγιση του εκφερόμενου από το πολιτικό σύστημα συνολικά και τα επιμέρους πολιτικά πρόσωπα πολιτικού λόγου οδηγεί σε πολύ ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις.

.

Κατ’αρχήν είναι γενικευτικός και όχι συγκεκριμένος σε σχέση με το περιεχόμενο των προτάσεων και προγραμμάτων. Σε μεγάλο βαθμό έχει ιδεοληπτικά χαρακτηριστικά, ενώ δεν κατατίθεται μια ανάλυση της πραγματικότητας, πάνω στην οποία εδράζεται ο όποιος σχεδιασμός, ώστε να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την επαλήθευση του σε σχέση με τα αντικειμενικά δεδομένα. Αυτά, τα οποία βιώνει η κοινωνία και μάλιστα στη δυναμική προβολή τους στο μέλλον. Μόνο σε αυτή την περίπτωση δημιουργείται ένα θετικό πεδίο ανάπτυξης ουσιαστικού διαλόγου τόσο στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος, όσο και στην κοινωνία και ιδιαιτέρως στις δομές της κοινωνίας πολιτών. Ειδάλλως τα μέλη μιας κοινωνίας παραμένουν θεατές των δρώμενων των κομμάτων και των συνδικαλιστικών τους προεκτάσεων. Σε αυτή την περίπτωση στερούνται του δημοκρατικού τους δικαιώματος να είναι πολίτες και αναγκαστικά λειτουργούν ως καταναλωτές πολιτικής ή αποστασιοποιούνται από το χώρο της πολιτικής.

.

Στην περίπτωση του καταναλωτή το άτομο αναγκάζεται να κρίνει και να αποφασίζει με βάση την εντύπωση, που του προκαλεί το πολιτικό προσωπικό, ως προς την υποσχεσιολογία για ένα μέλλον χωρίς οδικό χάρτη. Σε αυτό συμβάλλει καθοριστικά και η εικονική πραγματικότητα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, η οποία από το ένα μέρος είναι αποσπασματική και από το άλλο δεν επιτρέπει στον καταναλωτή του θεάματος να αναλύσει και να κρίνει αυτά που ακούει, διότι ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πολύ πυκνός. Οπότε δεν μένει τίποτε άλλο, στις περισσότερες περιπτώσεις, στον τηλεθεατή-πολίτη από το να βασίζει την εντύπωση, που του προκαλείται, στην εικόνα των πολιτικών προσώπων και όχι στον εκφερόμενο πολιτικό λόγο. Δεν είναι τυχαίο, αυτό που συχνά λέγεται από ψηφοφόρους: «Ας δοκιμάσουμε και αυτόν, να δούμε τι θα κάνει.» Η πλήρης αυτοαναίρεση δηλαδή της πολιτικής λειτουργίας. Από το μη ορατό αποτέλεσμα του γενικευτικού και μη συγκεκριμένου πολιτικού λόγου δρομολογείται η πολιτική κρίση και απόφαση. Η κοινωνία τίθεται στο πολιτικό περιθώριο και χειροκροτεί ή απορρίπτει τις όποιες προτάσεις, χωρίς να συμμετέχει με ουσιαστικό τρόπο στον πολιτικό προβληματισμό.

.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε ατομικό επίπεδο. Ακόμη και τα συλλογικά μορφώματα της κοινωνίας πολιτών κινούνται στο επίπεδο της θεματικής τους αναφοράς (πολιτισμός περιβάλλον, κλπ.) χωρίς να προσδίδουν στην λειτουργία τους την απαραίτητη δυναμική, ώστε να αναγκάζεται το πολιτικό σύστημα να συνδιαλέγεται μαζί τους. Σε μια τέτοια περίπτωση η πολιτική θα μπορούσε να εκφράζει το κοινωνικό συμφέρον και να διαθέτει την απαραίτητη νομιμοποίηση στο κοινωνικό πεδίο. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει. Ο πολιτικός λόγος παραμένει μονοδιάστατος μόνο στο επίπεδο της πρόκλησης εντυπώσεων και όχι ουσιαστικού διαλόγου και στην κοινωνία, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση των «πολιτών» από την πολιτική, η οποία στη θεσμική της έκφραση λαμβάνει αποφάσεις, οι οποίες δεσμεύουν το μέλλον τους σε όλους τους τομείς. Όσο μάλιστα προχωρούμε προς το μέλλον η δυνατότητα του απλού πολίτη να κατανοεί την σύνθετη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα θα σμικρύνεται.

.

Εάν αυτή η προοπτική δεν αντιμετωπισθεί και οι πολίτες απλά καταναλώνουν πολιτική, χωρίς να κατανοούν και να συμμετέχουν, τότε η κρίση αξιοπιστίας θα αυξάνεται συνεχώς.

.

Το πλέγμα της μονοδιάστατης συστημικής ισορροπίας και του μονοδιάστατου πολιτικού λόγου ολοκληρώνεται με τον αποσπασματικό χαρακτήρα της πολιτικής σε μια πραγματικότητα, η οποία διαπερνάται από τις πλανητικών διαστάσεων διαπλοκές και επιπτώσεις στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.

.

.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

.

Αυτή την περίοδο των παγκόσμιων αλλαγών σε σχέση με τις γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές ισορροπίες και των οικονομικών και πολιτισμικών ανατροπών τόσο η Ευρώπη ως ενιαίο μόρφωμα και πολιτική όσο και οι επιμέρους κυβερνήσεις και κόμματα των κρατών-μέλων δεν φαίνεται να έχουν στρατηγική για την αντιμετώπιση και διαχείριση της δυναμικής, η οποία αναπτύσσεται σε πλανητικό επίπεδο.

.

Ακόμη και στην πολυδιάστατη κρίση, την οποία αντιμετωπίζουν προς το παρόν αρκετές ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αντιδρούν με μεγάλη αργοπορία. Είναι δε απορίας άξιο, όταν δύο από τις πιο ισχυρές οικονομίες (Ιταλία, Ισπανία) έχουν πολύ υψηλή νεανική ανεργία (30 % και 50 %) και όλοι παρακολουθούν τις εξελίξεις μέσα από τους φακούς της εθνικής αυταπάτης. Η Ελλάδα δε στον τομέα της νεανικής ανεργίας κατέχει τα σκήπτρα.

.

Παραλλήλως η Ευρώπη διατρέχει τον κίνδυνο της πλήρους περιθωριοποίησης του ευρωπαϊκού πολιτισμού, μετά την πρώτη εισβολή της κοινωνίας του θεάματος και των αξιών του αμερικανικού νεοφιλελευθερισμού. Ο σημερινός κίνδυνος έχει σχέση με το φαινόμενο της γήρανσης των ευρωπαϊκών κοινωνιών, τη στιγμή που η πληθυσμιακή έκρηξη σε πλανητικό επίπεδο είναι ακόμη σε εξέλιξη. Ενώ στο τέλος του 20^ου αιώνα ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε τα 6 δισεκατομμύρια ανθρώπους, στο μέσον περίπου του 21^ου αιώνα (2050) θα πλησιάσει τα 9 δισεκατομμύρια. Η Ευρώπη τότε θα αποτελεί μόνο το 7 % του πληθυσμού. Το 1950 το ποσοστό του ευρωπαϊκού στον παγκόσμιο πληθυσμό ήταν 30 %. Εύκολα μπορεί κάποιος να υποθέσει, τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη για την Ελλάδα σε μια περίοδο κρίσης, κατά την οποία η γεννήσεις θα μειωθούν ακόμη περισσότερο εξαιτίας της ραγδαίας μείωσης των εισοδημάτων και της εξαθλίωσης ακόμη και της μεσαίας κοινωνικής τάξης.

.

Με αυτά τα δεδομένα και την μετατόπιση του κέντρου βάρους ανατολικά, τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά, καμιά ευρωπαϊκή χώρα και κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει.

.

Οι εξελίξεις στα αραβικά κράτη και στην Κίνα αποτελούν πειστική επιβεβαίωση των συντελούμενων αλλαγών.

.

Στην Αίγυπτο κάθε χρόνο ο πληθυσμός αυξάνεται κατά 1,2 εκατομμύρια κατοίκους. Αυτή η τάση διαπιστώνεται και στις άλλες αραβικές χώρες.

.

Ταυτοχρόνως σύμφωνα με έρευνα που έκανε η εταιρεία Gallup για την οργάνωση Silatech (έδρα στην Doha, Κατάρ), στις αραβικές χώρες το 30 % των νέων 15-29 ετών επιθυμεί να μεταναστεύσει. Στο Μαρόκο, στην Υεμένη και στην Τύνιδα μάλιστα είναι πάνω από 40 %. (Χρίστος Αλεξόπουλος, « Ο αραβικός κόσμος και οι συστημικές του αντιφάσεις», περιοδικό Monthly Review, 06.04.2011).

.

Οι δε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ασχολούνται με την παροχή στήριξης στις αγορές και παρακολουθούν χωρίς στρατηγική την δυναμική της εξέλιξης.

.

Το ίδιο συμβαίνει και σε σχέση με τις εξελίξεις στην Κίνα. Η μεγάλη αυτή χώρα βρίσκεται ήδη μπροστά στην επόμενη εσωτερική επαναστατική αλλαγή.

.

Το φθηνό εργατικό δυναμικό σύντομα θα αποτελεί παρελθόν. Υπάρχουν εκτιμήσεις από δυτικούς βιομήχανους, οι οποίοι έχουν επενδύσει στην Κίνα, σύμφωνα με τις οποίες το κόστος εργασίας θα διπλασιασθεί και ίσως τριπλασιασθεί μέχρι το 2020. Αυτό οφείλεται κυρίως στην κυβερνητική πολιτική στήριξης της ζήτησης με αύξηση της κατανάλωσης στο εσωτερικό της χώρας, επειδή έχει μειωθεί η ζήτηση από το εξωτερικό. Αυτή η πολιτική συνεπάγεται αύξηση των εσόδων των εργαζομένων, ώστε να είναι σε θέση να καταναλώνουν.

.

.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η επισήμανση του Γραμματέα Εμπορίου των Φιλιππίνων, Gregory Domingo, ότι η χώρα του δέχεται μεγαλύτερο αριθμό διερευνητικών ερωτημάτων για την μεταφορά επιχειρήσεων στις Φιλιππίνες. Μία από τις αιτίες είναι η αύξηση του κόστους εργασίας στην Κίνα (Angela Kockritz, „Vor dem nachsten Sprung“, Zeit online, 13.07.2012). Από το άλλο μέρος, εξαιτίας της πολιτικής για την μείωση του πληθυσμού (η κάθε οικογένεια μπορεί να αποκτήσει 1 παιδί) από το 2013 θα αρχίσουν να γίνονται εμφανείς οι επιπτώσεις αυτής της πολιτικής και στον εργαζόμενο πληθυσμό. Σύμφωνα με το βρετανικό οικονομικό περιοδικό Economist, το οποίο επικαλείται επίσημα στοιχεία, από το 2030 είναι πιθανόν η Κίνα να εισάγει εργάτες.

.

Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προτεραιότητες της κινεζικής οικονομικής πολιτικής, οι οποίες τώρα πλέον είναι υψηλού επιπέδου τεχνολογία και καινοτομία. Σύμφωνα με τον οργανισμό έρευνας αγοράς Thomson Reuters από το 2011 η Κίνα κατοχυρώνει δικαιώματα ευρεσιτεχνίας σε μεγαλύτερο αριθμό από κάθε άλλη χώρα. Για το 2015 εκτιμά, ότι η Κίνα θα δηλώσει 500.000.

.

Σε σχέση με την κοινωνική διαστρωμάτωση, από το ένα μέρος αυξάνει ο αριθμός των πλουσίων, από το άλλο έχουμε ανάλογη πορεία και σε σχέση με τη μεσαία τάξη, η οποία τώρα αριθμεί 300 εκατομμύρια ανθρώπων. Σε μερικά χρόνια ο αριθμός θα φθάσει τα 700 έως 800 εκατομμύρια. Αυτό θα αποτελούσε το 50 – 60 % του πληθυσμού.

.

Ήδη η Κίνα βρίσκεται σε φάση αυξανόμενης οικονομικής επιρροής σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ερώτημα είναι, εάν θα ακολουθήσει ανάλογη πορεία και στον πολιτισμικό τομέα, όπως έκαναν οι Ηνωμένοι Πολιτείες Αμερικής με την κοινωνία του θεάματος.

.

Σε κάθε περίπτωση αναρωτιέται κανείς, ποιος θα είναι ο ρόλος της Ενωμένης Ευρώπης και των κρατών-μελών στη διεθνή σκακιέρα σε σχέση με τη διαχείριση των επιπτώσεων αυτών των εξελίξεων, όταν ακόμη δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την πρωτόγνωρη κρίση, η οποία οδηγεί τις ευρωπαϊκές κοινωνίες στην εξαθλίωση και στην παρακμή. Στην Ελλάδα χωρίς στρατηγική και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό 20ετίας σε όλους τους τομείς κυβερνητικής δραστηριοποίησης ασχολείται το πολιτικό σύστημα είτε με την άμβλυνση των επιπτώσεων της ανυπαρξίας βιώσιμου σχεδιασμού στο παρελθόν, είτε με την λαϊκίστικη καταγγελία των όποιων κομμάτων διαχειρίζονται κυβερνητική εξουσία.

.

.

ΑΝΑΓΚΗ ΡΙΖΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

.

Τελικά αυτές οι συνθήκες, οι οποίες διαμορφώθηκαν από επιλογές και δράσεις των δομημένων συστημάτων των σύγχρονων κοινωνιών και ιδιαιτέρως του πολιτικού, θέτουν ένα ζωτικής σημασίας ερώτημα, το οποίο έχει οντολογικές διαστάσεις, διότι άπτεται της φύσης και της ουσίας του ανθρώπινου όντος και όχι της φαινομενικής πραγματικότητας. Αυτής δηλαδή, την οποία συνθέτουν τα χαρακτηριστικά της εικονικής πραγματικότητας της κοινωνίας του θεάματος.

.

.

Ποια ανθρώπινη ποιότητα θέλουμε;

.

Τον μοντελοποιημένο καταναλωτή με εθνικές παρωπίδες, ο οποίος λειτουργεί ως βιολογική μηχανή και διεκπεραιώνει συστημικούς ρόλους μόνο, χωρίς να αντιλαμβάνεται το αποτέλεσμα αυτής της λειτουργίας στην προβολή της στο χρόνο, ενώ άλλοι αποφασίζουν γι’αυτόν;

.

ή

.

τον δημιουργικό και με κριτική ικανότητα άνθρωπο-πολίτη στο πλαίσιο του κοινωνικού ανθρωπισμού, ο οποίος οικοδομεί μια ευρωπαϊκή κοινωνία με βασικό εργαλείο μια πολυδιάστατη και με εσωτερική δυναμική πολιτική, ανάλογη με τη σύγχρονη πολύπλοκη πραγματικότητα, στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος;

.

.

Αυτό το ερώτημα οφείλει να απαντηθεί όχι μόνο από το χώρο της πολιτικής, αλλά και από τις κοινωνίες. Η πολιτική δεν έχει εσωτερική δυναμική και κυριαρχείται από μονοδιάστατη λογική, διότι δεν έχει όραμα και η κοινωνία δεν παράγει αξίες. Η έλλειψη αξιών συμβάλλει στην απουσία οράματος στην πολιτική. Κυριαρχεί ένας ιδιότυπος πραγματισμός, ο οποίος βασίζεται στον ατομικισμό-ανταγωνισμό και στην κοινωνική καταξίωση με την απόκτηση στάτους, το οποίο κλιμακώνεται ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια του ατόμου.

.

Στην δημιουργία αυτών των συνθηκών εκτός από τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό έχει βοηθήσει και η επιστήμη και η τεχνολογία, με τον τρόπο που αξιοποιείται από το οικονομικό σύστημα, σε συνδυασμό βεβαίως με την ανικανότητα του πολιτικού συστήματος να εκφράσει στο επίπεδο διαχείρησης κυβερνητικής εξουσίας το κοινωνικό συμφέρον.

.

Αυτό συμβαίνει, διότι η επιστήμη και η τεχνολογία σχετικοποιούν τις όποιες σταθερές (αξίες, αποστάσεις, χρόνο), όταν η κοινωνία δεν κινείται σε σχέση με τον μετασχηματισμό της βασιζόμενη σε ένα λειτουργικό γι’αυτήν μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Λειτουργικό δε είναι, όταν η ισορροπία των κοινωνικών συστημάτων εδράζεται στην ικανότητα των πολιτών να αντιλαμβάνονται νοητικά την δυναμική της εξέλιξης, να συμμετέχουν συνειδητά σε αυτή και να εκφράζεται το κοινωνικό συμφέρον από δομές κοινωνικές, οι οποίες δεν διαπλέκονται με συστημικά συμφέροντα οικονομικού χαρακτήρα. Σε μια τέτοια περίπτωση εκφράζεται το κοινωνικό συμφέρον και διασφαλίζεται η λειτουργία του ως σημείου αναφοράς της πολιτικής και του πολιτικού προσωπικού.

.

Η σχετικοποίηση των κοινωνικών σταθερών συμβαίνει, διότι η συνεχής παραγωγή και αναίρεση γνώσεων στο πλαίσιο της επιστημονικής εξέλιξης διαμορφώνει συνθήκες ρευστότητας ως προς τα δεδομένα, πάνω στα οποία στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό τα σύγχρονα κοινωνικά συστήματα. Παράλληλα η ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας και η ταυτόχρονη μαζική αξιοποίηση της στην καθημερινότητα των σύγχρονων κοινωνιών μεγιστοποιεί την περιεκτικότητα του χρόνου σε δεδομένα και δυσκολεύει την λήψη αποφάσεων, ενώ την ίδια στιγμή μετατρέπεται και η ίδια σε μηχανισμό απλοποίησης της πολυπλοκότητας της σύγχρονης πραγματικότητας. Οι δε αποστάσεις χάνουν το νόημα τους και διευκολύνεται η ανάπτυξη της κινητικότητας από το ένα μέρος και από το άλλο προωθείται η διαμόρφωση συνθηκών προσέγγισης των κοινωνιών.

.

Αυτά τα νέα δεδομένα θέτουν τις σύγχρονες κοινωνίες μπροστά στην ευθύνη να απαντήσουν στο οντολογικών διαστάσεων ερώτημα, για το ποια ανθρώπινη ποιότητα θέλουν. Ιδιαίτερο ρόλο και τεράστια ευθύνη στη διαδικασία τόσο της απάντησης όσο και της σχεδίασης του μέλλοντος έχει η πολιτική και το πολιτικό σύστημα. Οι πολίτες ως μονάδες και οι κοινωνίες ως συλλογικά μορφώματα πρέπει να αυτοπροσδιορίζονται, εάν επιθυμούν μια βιώσιμη πορεία στο μέλλον και να μην περιμένουν τους αυτόκλητους λαϊκιστές-σωτήρες με ρήσεις επιπέδου «Δεν μπορούμε να κάνουμε θαύματα, έχουμε όμως πολιτική βούληση.»