Πέρα από μεταφυσικά και υπαρξιακά ζητήματα, η μοίρα επιδρά στη ζωή των ανθρώπων. Η αναμέτρηση μαζί της είναι άνιση. Μάλιστα πολλές φορές καθίσταται ολέθρια. Η μοίρα από τη φύση της είναι απρόβλεπτη, παράξενη και αδίστακτη. Αν τυλιχθείς στα δίχτυα της, χάνεις τη μάχη με το χρόνο. Γίνεσαι αιχμάλωτός της. Ή όπως έγραφε ο Γιώργος Σεφέρης, «Μοίρα γύρευες τρόπο να μας πληγώσεις».
Η αναπάντεχη απώλεια του Γιάννου Κρανιδιώτη, πριν 25 χρόνια στις 14 Σεπτεμβρίου 1999, ήταν τραγικό γεγονός. Η μοίρα τον παραμόνευε στην πτήση του Φάλκον στο Βουκουρέστι, όπου ως αρμόδιος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στην κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, θα συμμετείχε σε διαβαλκανική διάσκεψη. Η μεγάλη ειρωνεία της ιστορίας ήταν, ότι με τον αδόκητο χαμό του δεν μπόρεσε να κάνει πράξη το μεγάλο του όνειρο, την επανένωση της Κύπρου.
Η αλήθεια είναι, πως αν δεν είχε φύγει από τη ζωή ο σπουδαίος άνθρωπος με τη διπλή ψυχή, του Κυπρίου και του Έλληνα, το Κυπριακό χρόνια τώρα θα ακολουθούσε μια εντελώς διαφορετική πορεία. Δεν θα είχε οδηγηθεί στα τωρινά αδιέξοδα, με το φάσμα της διχοτόμησης να πλανάται πάνω από την πατρίδα του. Και το κυριότερο, η Κύπρος δεν θα ήταν έρμαιο φοβικών συνδρόμων και εθνικιστικών φαντασιώσεων.
Αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή, ότι ο Γιάννος Κρανιδιώτης είχε καταλυτική συνδρομή στη διαδικασίας ένταξης της Μεγαλονήσου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά και ότι υπήρξε ένας βασικός ανιχνευτής, όπως πρόσφατα έγραψε ο Κώστας Σημίτης, στην πορεία αναπροσανατολισμού της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με αποκορύφωμα τη συμφωνία του Ελσίνκι.
Οι αναμφισβήτητες αυτές επιτυχίες, αν δεν τον είχε χτυπήσει η μοίρα αλύπητα, τον καθιστούσαν φυσική ηγεσία μιας επανενωμένης Κύπρου. Και αυτό γιατί σε μια περίοδο που κυριαρχούν τα συναισθήματα της αμφιβολίας, της αβεβαιότητας, ακόμη και της άρνησης, στο συλλογικό υποσυνείδητο ο ρόλος του ηγέτη καθίσταται εξαιρετικά σημαντικός. Η ηγεσία δεν παύει να είναι παράσταση για ένα ρόλο. Ο Γιάννος Κρανιδιώτης με την ξεχωριστή πολιτική και τεχνοκρατική επάρκεια που διέθετε, συνιστούσε μια υπερβατική προσωπικότητα η οποία είχε τη δυνατότητα να προσδώσει την απαιτούμενη αξία και υπόσταση στην επίλυση του Κυπριακού, στο πλαίσιο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Την ευρωπαϊκή προοπτική της Κύπρου, πρόβαλλε ως ζωτική προτεραιότητα ο κοσμοπολίτης, στοχαστής, διανοούμενος και πολιτικός, ο αδικοχαμένος Γιάννος Κρανιδιώτης. Ήταν ο πρώτος που άνοιξε το δρόμο της ένταξής της, στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το μακρινό 1986, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα. Επεξεργάστηκε και προώθησε την ιδέα ένταξής της στην οικογένεια της Ευρώπης. Μάλιστα δεν δίστασε να έρθει αντιμέτωπος με όλες εκείνες τις δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, που επί πολλές δεκαετίες φαντασιώνονταν με το αυτοαποκαλούμενο Κίνημα των Αδεσμεύτων.
Απέναντί του βρέθηκαν όχι μόνο οι ακραίοι εθνικιστές, οι «τουρκοφάγοι». Αλλά και αρκετοί από τους αποκαλούμενους «προοδευτικούς», που χρόνια είναι συμφιλιωμένοι με τη στασιμότητα και την ακινησία – στην πραγματικότητα με τη διχοτόμηση του νησιού. Είτε γιατί δεν θέλουν τη συνύπαρξη με τους Τουρκοκυπρίους. Είτε διότι είναι παραδομένοι στην ευμάρειά τους.
Την περίοδο του ενιαίου αμυντικού δόγματος, δεν σταμάτησε να αναζητά νέες προσεγγίσεις και εναλλακτικές προτάσεις, όπως ο ενιαίος οικονομικός χώρος Ελλάδας-Κύπρου που αντιπρότεινε μαζί με τον Κώστα Σημίτη από τις αρχές του 1990. Πεποίθησή του ήταν, ότι η λύση του Κυπριακού δεν θα επιτευχθεί με περιχαράκωση, αναδίπλωση και εμμονή σε εθνικιστικούς εγωισμούς και ναρκισσισμούς. Αλλά με συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων συντελεστών, διασφαλίζοντας σταθερότητα και ανάπτυξη.
Στη στρατηγική σκέψη του Γιάννου Κρανιδιώτη για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Κύπρου, εναντιώθηκε κατ’ αρχάς και η πλειονότητα των εκπροσώπων της ελληνοκυπριακής πολιτικής ελίτ. Φωτεινές εξαιρέσεις υπήρξαν ο Γλαύκος Κληρίδης, ο Γιώργος Βασιλείου, ο Μιχάλης Παπαπέτρου, ο Τάκης Χατζηδημητρίου και κάποιοι άλλοι που διέβλεπαν τον κίνδυνο η πατρίδα τους να παραμείνει κομμένη στα δυο. Στον ελλαδικό χώρο υποστήριξαν το σχέδιό του ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, αλλά και ο Γιώργος Παπανδρέου.
Η συνδρομή και η συμβολή του Γιάννου Κρανιδιώτη στην προσχώρηση της Μεγαλονήσου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποδείχθηκε καταλυτική. Όλες οι προπαρασκευαστικές ενέργειες είχαν τη δική του σφραγίδα. Με τη διορατικότητα, την εξωστρεφή στρατηγική και τη μεθοδική καθοδήγηση του Κώστα Σημίτη, η Κύπρος πήρε το ευρωπαϊκό διαβατήριο. Οι αποφάσεις του Ελσίνκι (Δεκέμβριος 1999) και της Κοπεγχάγης (Δεκέμβριος 2002), που ήταν προσωπική επιτυχία του τότε Έλληνα πρωθυπουργού, έκαναν πράξη το όραμά του πρόωρα χαμένου Γιάννου Κρανιδιώτη.
Πάντως το έργο του, οι πολιτικές του πεποιθήσεις, οι ιδεολογικές του ανησυχίες δεν παύουν να είναι πυξίδα τόσο για την επανένωση της Κύπρου, όσο και για μια δημιουργική και ακομπλεξάριστη ελληνική εξωτερική πολιτική.