Όταν ρωτήθηκε ο Γάλλος φιλόσοφος Εντγκάρ Μορέν «Τι θα απομείνει από τη φιλοσοφία του εικοστού αιώνα», απάντησε: - «Το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη!». (Ταυτόχρονα τον χαρακτήριζε «Τιτάνα της σκέψης»).
Και είχε δίκιο ο Ε. Μορέν στον χαρακτηρισμό του για το έργο του Καστοριάδη. Είχε όμως και άδικο μαζί, διότι ξέχασε το έργο της Χάννα Άρεντ.
Την «δικαιοσύνη» αποκατέστησε ο ίδιος ο Καστοριάδης. Ο οποίος, στο μνημειώδες κείμενό του «Οι μοίρες του ολοκληρωτισμού», επισήμανε τις δύο βασικές διαστάσεις του έργου της Χάννα Άρεντ:
Πρώτα απ όλα την ανάλυση του ολοκληρωτισμού. Όταν ένα «καινούργιο είδος δολοφόνων» επινόησε και διέπραξε εγκλήματα, που οι άνθρωποι δεν μπορούν «ούτε να συγχωρήσουν, ούτε να τιμωρήσουν». Όταν δηλαδή βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το τερατώδες, το οποίο «ούτε ο θυμός μπορεί να εκδικηθεί, ούτε η αγάπη να υποφέρει, ούτε η φιλία να συγχωρήσει».
Και στη συνέχεια, την εκ μέρους της Χάννα Άρεντ «….απόπειρα ανασυγκρότησης της πολιτικής σκέψης πάνω σε μια καινούργια βάση».
Αυτή όμως η απόπειρα ανασυγκρότησης της πολιτικής σκέψης, που κάνει το έργο της Χάννα Άρεντ – πάλι κατά τον Καστοριάδη – να «αψηφά τον χρόνο», άργησε να κατανοηθεί.
Έτσι, όπως συμβαίνει πάντοτε με τα μεγάλα έργα που «αψηφούν τον χρόνο», το ενδιαφέρον γι αυτά μεγαλώνει όσο απομακρυνόμαστε από τον χρόνο «τοκετού».
Το αφιέρωμα στη Χάννα Άρεντ του περιοδικού The Books Journal που ήδη κυκλοφόρησε, με τα κείμενα που περιέχει ακριβώς αυτό αναδεικνύει. Ότι δηλαδή έχουμε να κάνουμε με μία σκέψη που ενώ μας βοηθάει να κατανοήσουμε το παρελθόν, έρχεται συνεχώς από το μέλλον, «αψηφώντας τον χρόνο». (Πρόκειται για εγχείρημα που επιβεβαιώνει τους «ψιθυριστές», οι οποίοι διαδίδουν ότι το The Books Journal είναι το καλύτερο περιοδικό!).
Ελλοχεύει μόνον ένας κίνδυνος: Είναι τόσο κατατοπιστικά και εμβριθή τα κείμενα του αφιερώματος, ώστε υπάρχει πιθανότητα να θεωρήσει κανείς ότι αυτά αρκούν, για να γνωρίσει σε όλη της τη έκταση την σκέψη της Χάννα Άρεντ. Ενώ το αφιέρωμα είναι ο αναγκαίος οδηγός, αλλά και ο «γοητευτικός πειρασμός», για να αφοσιωθεί κανείς στο διάβασμά της.
Άλλωστε έχει τιμηθεί στο παρελθόν με εξαιρετικές μεταφράσεις. Όπως αυτή των Στέφανου Ροζάνη και Λεράσιμου Λυκιαρδόπουλου («Ανθρώπινη Κατάσταση»), του Γιάννη Λάμψα («Ολοκληρωτικό Σύστημα») ή της Βάνας Νικολαϊδου – Κυριανίδου («Περί βίας») - με έξοχη μάλιστα εισαγωγή - κ.ο.κ.
Ήδη κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» η υποδειγματική μεταφραστική δουλειά των Άννας Δαμιανίδη και Δημήτρη Ψυχογιού – με κατατοπιστική επίσης εισαγωγή Δ. Ψυχογιού – ενός τόμου έργων της Χ. Άρεντ υπό τον τίτλο «Κρίσεις της Δημοκρατίας», ο οποίος είναι πολλά βιβλία σε ένα! («Περί βίας», «Σκέψεις για την πολιτική…», «Πολιτική Ανυπακοή» και «Τα ψέματα στην πολιτική»).
Και το σημαντικότερο της νέας έκδοσης! Η αριστοτεχνική μετάφραση και η εμπεριστατωμένη εισαγωγή, κάνουν κατανοητά τα έργα της Άρεντ ακόμη και στους αμύητους.
Απολαμβάνουμε λοιπόν τη σαγήνη του «The Books Journal» και προχωράμε. Όσοι πιστοί…