Για κάθε προσεκτικό παρατηρητή είναι εμφανές ότι η Τουρκία επιχειρεί αυτή την περίοδο μια κάποια αναπροσαρμογή/διόρθωση του εξωτερικού της προσανατολισμού με αβέβαιη έκβαση βεβαίως. Παράλληλα με την απομάκρυνση του αρχιτέκτονα της « Γαλάζιας Πατρίδας», υποναυάρχου Τζιχάτ Γιαιτζι , επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, τη Δύση γενικότερα, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, κ.α. Στη Λιβύη τα πράγματα φαίνεται να εξελίσσονται προς την κατεύθυνση που μάλλον την ευνοούν. Ο στρατηγός Χαφτάρ φαίνεται να ηττάται ενώ το καθεστώς Σαζάρ που υποστηρίζει η Τουρκία (και με το οποίο υπέγραψε το παράνομο μνημόνιο) να κερδίζει. Έτσι μια σειρά από παραδοχές πάνω στις οποίες οικοδόμησε η Ελλάδα την πολιτική της τα τελευταία χρόνια (στενή σχέση με Ισραήλ, τριμερείς συμπράξεις, East Med, κ.α.) μπορεί να κλονισθούν. Η μόνη εξέλιξη που μορεί να λειτουργήσει ευνοϊκά (θα) είναι η προσέγγιση που θα επιχειρήσει αναναποφεύκτως η Τουρκία με την ΕΕ και που μπορεί να μας ανοίξει ευκαιρίες. Κάτω (και) από τα δεδομένα αυτά η στρατηγική προς την επίλυση των Ελληνοτουρκικών προβλημάτων/ διενέξεων εμφανίζεται τώρα επιτακτικότερη.
Ωστόσο η επίλύση είτε μέσω διαπραγματεύσεων είτε μέσω/και προσφυγής στη διεθνή δικαιοσύνη (Διεθνές Δικαστήριο Χάγης, κλπ.) φαίνεται ολοένα και δυσκολότερη. Σχεδόν πενήντα χρόνων προσπάθειες δεν απέδωσαν καρπούς. Οι εκατέρωθεν( πρωτίστως Τουρκικές ) θέσεις , απόψεις και δόγματα που πρυτανεύουν καθιστούν καθημερινά την επίλυση δυσκολότερη. Πολύ περισσότερο που καμιά πλευρά δεν φαίνεται πρόθυμη να αναλάβει ένα κάποιο πολιτικό κόστος για να σπάσει τον φαύλο κύκλο της έντασης . Και ο χρόνος βέβαια τρέχει και τρέχει πρωτίστως εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Αλλά μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε ριζικά μεθοδολογία και προσέγγιση ακολουθώντας και το γνωστό αφορισμό του Αϊνστάιν ότι “όταν μια μεθοδολογία δεν αποδίδει την εγκαταλείπεις υπέρ μιας άλλης”; Μηπως χρειαζεται να σκεφθοϋμε λιγο out of the box ; Μήπως με αλλα λογια να δοκιμάσουμε ευρηματικά τη “μη λύση” των προβλημάτων ως τη λύση με ορισμένες οριακές διευθετήσεις που να εξυπηρετούν και τις δύο χώρες; Ας επιχερήσουμε μια διανοητική άσκηση, ως food for thought προς τη κατεύθυνση αυτή με ένα σχεδίασμα τεσσάρων βημάτων:
Μη εκμετάλλευση:Αφετηρία της “μη λύσης” είναι η μη εκμετάλλευση, πολύ περισσότερο συνεκμετάλλευση, του Αιγαίου( εικαζόμενων ενεργειακών κοιτασμάτων} . Απλώς το Αιγαίο θα παραμείνει μια θάλασσα αισθητικής, ποίησης, ομορφιάς, αγαθά πλούτου που προσφέρουν πολύ περισσότερα και χωρίς κινδύνους .Η εκμετάλλευση δεν μπορεί ούτως ή άλλως να γίνει για πολλούς λόγους, μεταξύ άλλων, γιατί με βάση τα νέα δεδομένα (περιβαλλοντικά, οικονομικά, κλπ.) η εκμετάλλευση καθίσταται ανέφικτη. ,Καθώς δεν υπαρχει κάμία προοπτική κατω από τις κρατούσες συνθήκες να χρηματοδοτηθούν projects εξορύξεων ορυκτών καυσίμων στο Αιγαίο σύμφωνα με τις αποφάσεις της ΕΕ περιλαμβανομένης και της Ευρωπαικής Τράπεζας Επενδύσεων-ΕΤΕ) . Πέρα από το γεγονός ότι το πιθανότερο σεναριο είναι ότι δεν υπάρχουν ενεργειακοι πόροι στο βυθό του Αιγαίου. Επομώς οι δύο χώρες θα μπορούσαν να συμφωνήσουν να εγκαταλείψουν κάθε ιδέα της εκμετάλλευσης του Αιγαίου αφού ούτως ή άλλως δεν υπαρχει τέτοια ρεαλιστική προοπτική.
Υφαλοκριπιδα: στην περίπτωση αυτή δεν έχει απολύτως κανένα νόημα και δεν εξυπηρετεί πρακτικώς τίποτα το ουσιαστικό η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Η οριοθέτηση είναι αναγκαία για παρακείμενες ή αντικείμενες χώρες γιατί υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ προσφέρουν κυρίως κυριαρχικά δικαιώματα εκμετάλλευσης πόρων, πρωτίστως ενεργειακών πόρων και δευτερευόντως άλλων πόρων. (Ίσως θα είναι αναγκαίος ο καθορισμός αλιευτικών ζωνών με βάση και την κοινή πολιτική ΕΕ και σε συμφωνία με την Τουρκία). Έτσι μπορεί να βγεί από την agenda των ελληνοτουρκικών ένα από τα δύο κρίσιμα, ακανθώδη ζητήματα – η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ( φυσικά οριοθετήσεις ΑΟΖ θα πρέπει να υπάρξουν μετά από διαπραγματευσεις με άλλες ομορες χώρες-Ιταλια, Αιγυπτος , Λιβύη, Αλβανία) .
Χωρικά υδατα : χωρικά ύδατα – εναέριος χώρος. Για το δεύτερο μείζονος σημασίας αυτό θέμα θα διατηρηθεί ο πυρήνας του status quo αλλά με ορισμένες προσαρμογές. Η Ελλάδα θα ευθυγραμμίσει το εύρος του εναέριου χώρου με αυτό των χωρικών υδάτων και έτσι σταματήσει η παραδοξότητα αυτή, αλλά παράλληλα και ως οιονεί αντάλλαγμα η Ελλάδα θα αυξήσει τα χωρικά της ύδατα κατά ένα το πολύ δύο μίλια (μάξιμουμ εύρος 7 ή 8 μίλια και ανάλογο εναέριο χώρο).
Γκρίζες Ζώνες: η Τουρκία θα εγκαταλείψει πλήρως την ούτως ή άλλως εξωφρενική της θέση για γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο. Η Ελλάδα από την πλευρά της θα προχωρήσει στη μερική ή ολική αποστρατικοποίηση των νησιών όπως προβλέπουν οι Συνθήκες (Λωζάνης, Παρισίων).
Τα τέσσερα αυτά βήματα (μαζί με για κάποια άλλα θέματα που θα είναι όμως σχετικά εύκολο να διευθετηθούν – FIR, περιοχές διάσωσης, κλπ.) θα αποτελέσουν μέρος μιας διεθνούς συμφωνίας. Που θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα σύγχρονο Σύμφωνο Φιλίας και μη Επίθεσης μεταξύ των δύο χωρών (όσο κι αν αυτό ακούγεται κάπως οξύμωρο για δύο χώρες – υποτίθεται – σύμμαχες μέλη του ΝΑΤΟ).
Η “μη επίλυση” ως λύση δεν είναι ίσως η άριστη (optimum) κατάσταση. Είναι όμως μια win – win κατάσταση και για τις δύο χώρες. Η κάθε μια εξασφαλίζει τις βασικές της επιδιώξεις μέσω της διατήρησης εν πολλοίς του status quo που ούτως ή άλλως αυτό επικρατεί αλλά ως ασταθές status quo που δημιουργεί εντάσεις εδώ και πενήντα χρόνια.
Με τη λύση των Ελληνοτουρκικών θα καταστεί ευκολότερη η διευθέτηση των προβλημάτων της Αν. Μεσογείου και του Κυπριακού στην έκταση και μέτρο που εμπλέκονται οι δύο χώρες.
Πηγή: www.tovima.gr