Το ακούμε όσοι έχουμε την εμπειρία του μετρό της Αθήνας («προσοχή στο κενό»). Τώρα θα το υπενθυμίσω για όσους έτρεξαν να υιοθετήσουν στο προφίλ τους στο fb ή οπουδήποτε αλλού, το σύνθημα «Δεν είναι αθώοι, οι Ναζί στη φυλακή». Ένα σύνθημα, μια λαϊκή απαίτηση (ή ενός μέρους του λαού) για την παραδειγματική τιμωρία αυτών που ευθύνονται για δολοφονίες και επιθέσεις. Μια πίεση για να βγει η σωστή και δίκαια –κατά τη γνώμη όσων υιοθετούν αυτό το σύνθημα- δικαστική απόφαση. Κι εδώ τρομάζω. Αν μπορούσα θα έβαζα να αναβοσβήνει στα σόσιαλ μίντια ένα κόκκινο λαμπάκι μαζί με την φράση «Mind the gap».

Να ξεκαθαρίσω. Κάθε κολάσιμη πράξη οφείλει να έχει ως συνέπεια την ποινή που προβλέπει ο νόμος. Και η δολοφονία (όπως στην περίπτωση αυτής της δίκης) να έχει την αντίστοιχή της. Κι επειδή ο νόμος έχει πάντα ένα εύρος επιλογών στην επιμέτρηση της ποινής, να επιβληθεί η ποινή που οι δικαστές εκτιμούν ότι επιβάλλεται. Αυτό. Έτσι απλά και καθαρά. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση της δίκης των μελών της «Χρυσής Αυγής».

Πόσο απέχει το σύνθημα, που ξαπλώνεται σε πολλούς, από τη λογική του «λαϊκού δικαστηρίου»; Νομίζω ότι προς τα κει μας πηγαίνει ολοταχώς. Είτε έχουμε επίγνωση είτε όχι αυτού του δρόμου. Πόσο απέχει αυτό το μαζικό σύνθημα από την επιδίωξη επιρροής της κρίσης των δικαστών; Καθόλου. Έχουμε συνείδηση τι σημαίνει η λογική του λαϊκού δικαστηρίου και της επιβολής στους δικαστές της δικής μας άποψης; Έχουμε επίγνωση ότι αυτό μας πάει 200 χρόνια πίσω καταστρατηγώντας θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου που χτίστηκαν πάνω στον διαφωτισμό και στην δύσκολη πορεία του 20ου αιώνα; Και βέβαια το «κράτος δικαίου» δεν το βιώνουμε ως κράτος δικαίου σε πολλές περιπτώσεις. Πώς αντιδρούμε; Με την απαίτηση να λειτουργεί ως τέτοιο, να λειτουργούν οι θεσμοί, ή παίρνοντας το νόμο (άμεσα ή έμμεσα) στα χέρια μας; Έχουμε επίγνωση ότι μας οδηγεί στην «αξία» της αυτοδικίας, που δεν είναι απλά ο νόμος της ζούγκλας αλλά της βίαιης επιβολής του όποιου (συλλογικά) ισχυρού πάνω στον οποιονδήποτε (συλλογικά) αδύνατο; Έχουμε επίγνωση ότι αυτό μας οδηγεί όχι σε κοινωνία της ελευθερίας, που προϋποθέτει τον σεβασμό της ελευθερίας του άλλου, αλλά σε κοινωνία του τρόμου, του φόβου, της μη ελεύθερης έκφρασης; Σήμερα είναι οι κατηγορούμενοι για φόνους φασίστες. Αύριο ποιος; Σίγουρα κάποιος άλλος, όχι κατ? ανάγκη φασίστας, που ο «λαός» θα κρίνει ότι είναι «εχθρός του λαού».

Ξέρω ότι δεν είναι καθόλου δημοφιλές να λες τέτοια λόγια και να φαίνεται ότι υπερασπίζεσαι φονιάδες φασίστες. Ξέρω ότι υπάρχει διάχυτη η καχυποψία για την αμεροληψία των δικαστών. Την ξέρω και τη συμμερίζομαι. Την έζησα. Και υπάρχουν εκατοντάδες αποδείξεις. Αλλά τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι από τη στιγμή που δεν λειτουργούν σωστά οι θεσμοί, ή πιο σωστά οι υπεύθυνοι να εφαρμόζουν τους θεσμούς, ο δρόμος για μια καλύτερη ζωή είναι να καταργήσουμε τους θεσμούς; Ή να απαιτούμε την ολοκληρωμένη εφαρμογή τους;

Στο θεσμικό μας πλαίσιο, όπως και σε όλα τα δυτικά κράτη, ο κατηγορούμενος είναι ιερό πρόσωπο στη διαδικασία της δίκης, όποιο έγκλημα κι αν κατηγορείται ότι διέπραξε. Μόνο μετά από αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση είναι ένοχος με τη βούλα. Σωστό ή λάθος και να το καταργήσουμε για ορισμένα ειδεχθή εγκλήματα;

Στο θεσμικό μας πλαίσιο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα σε δίκαια δίκη από τον φυσικό του δικαστή. Σωστό ή να το καταργήσουμε σε ειδικές περιπτώσεις;

Στο θεσμικό μας πλαίσιο, οι δικαστές πρέπει να μένουν ανεπηρέαστοι από εξωτερικούς παράγοντες και η κρίση τους να είναι η κατά συνείδηση εφαρμογή του νόμου. Και βέβαια αυτό έχει ρίσκο. Ποιος είναι ο δικαστής που κρίνει; Τι άνθρωπος είναι; Γνωρίζουμε για τα δικαστικά ή παραδικαστικά «κυκλώματα». Και τρομάζουμε με τις εμπειρίες όπου η δικαιοσύνη μόνο τυφλή δεν είναι. Τι σημαίνουν αυτά; Να αποδεχτούμε τις επιρροές των ισχυρών στους δικαστές και να προσθέσουμε τις δικές μας ή να επιχειρήσουμε στον αντίθετο δρόμο της αντιπαράθεσης με τις επιρροές και τα κυκλώματα;

Πριν από χρόνια είχα διαφοροποιηθεί δημόσια στην ταύτιση των συνθημάτων «θάνατος στον φασισμό» και «θάνατος στους φασίστες». Για πολλούς «προοδευτικούς» τα νοήματά τους πήγαιναν μαζί. Κατά τη δική μου γνώμη τα χωρίζει χάος. Και βέβαια δεν ήταν καθόλου δημοφιλές να υποστηρίζεις ότι άλλο η καταδίκη μια άποψης, μιας ιδεολογίας κι άλλο η καταδίκη (και μάλιστα σε θάνατο) ανθρώπων επειδή έχουν μια –κατά τη γνώμη σου- μαύρη αντιδραστική ιδεολογία. Δικαίωμα του καθενός (σύμφωνα με το σύνταγμα) να έχει και να εκφράζει όποια άποψη θέλει. Το πρόβλημα υπάρχει όταν προβαίνει σε έκνομες πράξεις. Ελευθερία του λόγου δίχως κανέναν περιορισμό, και ταυτόχρονα έλεγχος της θεσμικής νομιμότητας των πράξεων. Σωστό ή πολύ αφήσαμε τα λουριά ελεύθερα σε κάθε μαύρο και αντιδραστικό πολιτικό υποκείμενο; Σε κάθε «εχθρό του λαού»; Και ποιος θα κρίνει ποιος είναι αντιδραστικός και εχθρός του λαού;

Ερωτήματα που δεν θυμάμαι να έμπαιναν με τόση «βία και βιά» στο παρελθόν. Ερωτήματα που ίσως πάντα υπήρχαν αλλά δεν εκφράζονταν ανοιχτά. Ήρθε η εποχή για συνειδητές επιλογές. Κι αυτές δεν θα αφορούν μόνο μια συγκεκριμένη δικαστική απόφαση. Μια συγκεκριμένη πολιτική ομάδα, συμμορία ή ο,τιδήποτε άλλο. Θα είναι επιλογές για την ποιότητα της ζωής μας στην κοινωνία που θέλουμε να ζήσουμε. Όχι σε κάποιο αόρατο και θολό μέλλον. Αλλά στο τώρα, στο αύριο, που με ταχύτητα γίνεται τώρα.