Μιναμάτα

Ελισσαίος Βγενόπουλος 10 Νοε 2021

Ο σκηνοθέτης Άντριου Λεβιτάς κινηματογραφεί τον ηθοποιό Τζόνι Ντεπ, ο οποίος υποδύεται τον φωτογράφο Γιουτζίν Σμιθ, όταν εκείνος φωτογραφίζει ένα οικολογικό έγκλημα, την μοίρα των φτωχών ψαράδων στον κόλπο της Μιναμάτα της Ιαπωνίας και τον ίδιο τον θάνατο. Τρεις εύθραυστοι άντρες γύρω από ένα καλλιτεχνικό θραύσμα.

«Κακά» παιδιά, ο Γιουτζίν Σμιθ της φωτογραφίας και ο Τζόνι Ντεπ του Χόλιγουντ με παρελθόν γεμάτο ανορθογραφίες (αλκοόλ, ναρκωτικά κ.ά) που αναζητούσαν και αναζητούν τρόπους να συνομιλήσουν με το πεπρωμένο τους ως μεγάλοι καλλιτέχνες, ο Γιουτζίν Σμιθ τα κατάφερε. Εξ’ άλλου όπως έλεγε ο Κίθ Ρίτσαρντ «Ποτέ δεν είχα πρόβλημα με τα ναρκωτικά. Είχα πρόβλημα με την αστυνομία», αυτός ο «τρελαμένος - αγγελικός» κιθαρίστας κάτι ξέρει από αυτά. Ο Τζόνι Ντεπ προσπαθεί να κτίσει τελευταία το προφίλ ενός σκεπτόμενου καλλιτέχνη με ανησυχίες και ενδιαφέροντα, είναι δε ακτιβιστής και παλεύει να επανέλθει στις ενδιαφέρουσες ερμηνείες του στον κινηματογράφο.

Ο Γιουτζίν Σμιθ

γεννήθηκε στην πόλη Wichita του Κάνσας στις 30 Δεκεμβρίου 1918 και πέθανε στις 15 Οκτωβρίου του 1978 στην πόλη Τούσον στην Αριζόνα. Η μητέρα του ήταν ερασιτέχνης φωτογράφος και όταν στα 9 του χρόνια ο Γιουτζίν Σμιθ της ζήτησε χρήματα για να αγοράσει φωτογραφίες αεροπλάνων που ήταν το πάθος του, τότε εκείνη του έδωσε την παλιά της φωτογραφική μηχανή με την συμβουλή να τις τραβάει μόνος του. Μέχρι τα 15 του ήταν ένας ολοκληρωμένος φωτογράφος. Ο Γιουτζίν Σμιθ φωτογράφησε για το περιοδικό Life μια σειρά φωτογραφικών δοκιμίων με ανθρωπιστική ματιά, οι οποίες έθεσαν τις βάσεις του σύγχρονου φωτορεπορτάζ και χαρακτηρίζονται από έντονη ενσυναίσθηση και κοινωνική συνείδηση. Ο φωτογράφος κλήθηκε να αποτυπώσει την μόλυνση που προκαλούσε με βαρέα μέταλλα η χημική βιομηχανία Chisso στην Ιαπωνία και συγκεκριμένα τις επιπτώσεις στις ζωές των φτωχών κατοίκων του γειτονικού χωριού Μιναμάτα. Ένα ρεπορτάζ που όταν δημοσιεύθηκε το 1975 προκάλεσε τρομερή αίσθηση. Αυτά τα φωτο-δοκίμια σήμερα θεωρούνται αριστουργήματα της φωτογραφικής τέχνης.

Ο Άντριου Λεβιτάς

γεννημένος στις 4 Σεπτεμβρίου 1977) είναι Αμερικανός ζωγράφος,γλύπτης,  κινηματογραφιστής,  συγγραφέας, παραγωγός,  φωτογράφος,  ηθοποιός και εστιάτορας.

– Η δουλειά ξεκινά με ένα θέμα, μια σπίθα ή μια ιδέα. Μετά χώνομαι βαθιά μέσα σε μια κουνελότρυπα καταβροχθίζοντας κάθε μπουκιά πληροφορίας, ιστορίας και συναισθημάτων. Και συνήθως μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες –με όλη αυτή τη γνώση στην οποία κολυμπά ο εγκέφαλός μου– το πνεύμα μου αποφασίζει με ποιο εκφραστικό μέσο θα εξερευνήσω καλύτερα το θέμα μου. Τις περισσότερες φορές, αυτή η έρευνα περιλαμβάνει πολλαπλά μέσα. Μόνον ένα ή δύο ταιριάζουν εντέλει με αυτό που έχω στον νου μου, ολοκληρώνουν τη σκέψη μου και κάνουν το αποτέλεσμα να είναι κατάλληλο για να παρουσιαστεί δημόσια.

Ο Τζόνι Ντεπ

(γεννήθηκε στο Οουένσμπορο, Κεντάκι, 9 Ιουνίου 1963), έγινε γνωστός ως πιτσιρικάς από την τηλεοπτική σειρά «21 Jump Street». Δούλεψε πλάι σε σπουδαίους σκηνοθέτες όπως ο Τιμ Μπάρτον – «O Ψαλιδοχέρης» , «Ο μύθος του ακέφαλου καβαλάρη», «Sweeney Todd: Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ» ,
ο Τζιμ Τζάρμους «Ο νεκρός», ο Ρόμαν Πολάνσκι «Η ένατη πύλη», και ο Εμίρ Κουστουρίτσα «Arizona Dream». Στους «Οι πειρατές της Καραϊβικής» , συνδέθηκε με τα μεγάλα πλήθη της σκοτεινής αίθουσας και έγινε από τους πιο εμπορικούς ηθοποιούς του καιρού μας.

Τρεις άντρες λοιπόν, μία φωτογραφική μηχανή και ένα έγκλημα αποτυπωμένο στην συνταρακτική φωτογραφία με τίτλο «Τomoko and Mother in Her Bath».

Η δεύτερη ταινία του Άντριου Λεβιτάς, έκανε την επίσημη πρεμιέρα της στο 70ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, ακολουθεί την αληθινή ιστορία του πολεμικού φωτογράφου Γιουτζίν Σμιθ (Τζόνι Ντεπ), ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως «ίσως ο πιο σημαντικός Αμερικάνος φωτογράφος στην ανάπτυξη του εκδοτικού φωτογραφικού δοκιμίου». Με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να έχει τελειώσει και οι φωτογραφίες του από τα μέτωπα των μαχών του Ειρηνικού να έχουν καθορίσει την εικόνα που είχε το αμερικάνικο κοινό για τον πόλεμο, ο Σμιθ έχει αποτραβηχτεί από την ενεργό δράση και την κοινωνία. Μέχρι την στιγμή που του προτείνουν να φωτογραφίσει για το περιοδικό «Life» ένα τεράστιο οικολογικό έγκλημα, την μόλυνση που προκαλούσε με βαρέα μέταλλα η χημική βιομηχανία Chisso στην Ιαπωνία και συγκεκριμένα τις επιπτώσεις στις ζωές των φτωχών κατοίκων του γειτονικού χωριού Minamata. Ο Γιουτζίν Σμιθ κάτω από τρομερά δύσκολες συνθήκες, μέχρι που κινδύνευσε η ίδια του η ζωή, επιτυγχάνει ένα σπουδαίο ρεπορτάζ το οποίο συγκλόνισε, όταν δημοσιεύθηκε το 1975. Όπως έγραφε ο Αμερικάνος συγγραφέας Κουρτ Βόνεγκατ απευθυνόμενος στο μέλλον «Αγαπητές μελλοντικές γενιές: Δεχτείτε, παρακαλώ, τη συγγνώμη μας. Είχαμε γίνει τύφλα από το πετρέλαιο». Στην ταινία οι μέτοχοι της Chisso είχαν γίνει τύφλα από τον υδράργυρο, αλλά μικρή διαφορά έχει.

Από την ταινία λείπει η έμπνευση, το όραμα, είτε από το σκηνοθέτη Λεβιτάς, είτε από τον Τζόνι Ντεπ που πρωταγωνιστεί, αλλά δεν λείπει ο επαγγελματισμός και το συγκροτημένο αποτέλεσμα. Η πρώτη μισή ώρα της ταινίας υπόσχεται πολλά στον εραστή της σκοτεινής αίθουσας, τα οποία διαψεύδονται σιγά – σιγά μέχρι το τέλος της ταινίας. Όμως η ταινία ποτέ δεν γίνεται αδιάφορη και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, παραμένουμε στη «σφαίρα επιρροής της». Ο Τζόνι Ντεπ συνέρχεται, μετά από χρόνια και μας θυμίζει τον παλιό ηθοποιό που μας παρέσυρε με το σκοτεινό του βλέμμα και ανατρεπτικές του κάποιες φορές «ποιητικές» του ερμηνείες.