Αμέσως μετά την επέμβαση των ΜΑΤ στο μέγαρο της Αγίας Παρασκευής, εμφανίστηκαν και οι πρώτες επικριτικές για την κυβέρνηση αναλύσεις. Σε μια από αυτές, ο αρθρογράφος σημείωνε πως η περίπτωση της ΕΡΤ αποτελεί μια μικρογραφία αυτών που συμβαίνουν σε όλη τη χώρα. Αντί η κυβέρνηση να προχωρήσει σε μεταρρύθμιση της ΕΡΤ, έριξε μαύρο και τώρα ολοκλήρωσε την ακραία τακτική της με την εκκένωση του κτιρίου. Είχε δίκιο. Ετσι ακριβώς συνέβη. Ομως, για να έχουμε μια πλήρη εικόνα όσων συμβαίνουν και να τα ερμηνεύουμε όπως πρέπει, μάλλον πρέπει να συμπεριλάβουμε μια παραδοχή: πως είμαστε από τις χώρες εκείνες όπου συνήθως έχει μεγαλύτερη σημασία «ποιος» είναι αυτός που λέει κάτι και μικρότερη «τι» είναι αυτό που λέει.
Γι’ αυτόν τον τελευταίο λόγο άλλωστε, στάθηκα περισσότερο στη συγκεκριμένη ανάλυση. Την υπέγραφε κάποιος που στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν έπαιρνε μεγάλες δουλειές από την ΕΡΤ, δηλαδή από το δημόσιο χρήμα. Μεγάλες δουλειές με μεγάλα ποσά και με μεγάλες δόξες.
Οι τελευταίες δεν θεωρούνται αμελητέες σε μια χώρα σαν την δική μας, όπου τα περίφημα «20 δευτερόλεπτα δημοσιότητας που δικαιούται ο καθένας» έχουν μεγαλύτερη σημασία από εκείνη που θα έπρεπε. Ο αναλυτής της ιστορίας μας κατάφερνε να κινείται διαχρονικά στην ΕΡΤ σε ημέρες γαλάζιες και πράσινες. Στις τελευταίες μάλιστα, είχε πάρει και υψηλό διοικητικό πόστο. Καθόλου άσχημα. Γι’ αυτόν.
Το παράδειγμα δεν το αναφέρω για να εκθέσω τον συγκεκριμένο, δεν υπάρχει διάθεση προσωποποίησης. Παρότι τα πρόσωπα παίζουν κυρίαρχο ρόλο σε όλες τις καταστάσεις, η κριτική στα δημόσια πρόσωπα πρέπει να γίνεται από την ίδια την κοινωνία και όχι από δημοσιογράφους που ενδέχεται να κρίνουν άλλους δημοσιογράφους και με ανταγωνιστικά ή άλλα κριτήρια. Η ίδια η κοινωνία βλέπει, μαθαίνει και έχει και την επιλογή της κρίσης.
Το παράδειγμα το αναφέρω για να περιγράψω μία από τις αιτίες που η μικρή αυτή υπερτετράμηνη αναταραχή που συνέβη με την ΕΡΤ δεν μετατράπηκε σε μια μεγάλη αναταραχή και μια ωραία κατάσταση. Υπερβολική και αυθαίρετη η παρομοίωση με τη ρήση του Μάο, αλλά τον επικαλούμαι μήπως και αγγίξει αυτούς που ονειρεύονται επαναστάσεις σε καιρούς που αυτές δεν υπάρχουν. Στους αθώους και ανυποψίαστους αναφέρομαι, όχι στους άλλους σαν κι αυτόν του παραδείγματος των πρώτων γραμμών του σημειώματος.
Παρ’ όλα αυτά, από όλη αυτή τη μικρή ιστορία, πήραμε μια ανάλογα μικρή γεύση μιας «ωραίας κατάστασης». Ακόμα και αν αυτή δεν προκάλεσε θεαματικές ανατροπές, σίγουρα επηρέασε κάποιες συνειδήσεις. Ηταν οι πρώτες κυρίως στιγμές, όταν οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ έδειξαν τι μπορεί να πετύχει κάποιος όταν απέναντί του έχει μια ακραία, μια φασιστική, ενέργεια. Το κλείσιμο ενός δημόσιου μέσου ενημέρωσης, με μια απόφαση που εξήγγειλε ένας υφυπουργός μιας κυβέρνησης που λειτουργούσε ως ιδιοκτήτης ενός δημόσιου αγαθού.
Η μικρή δόση της «ωραίας κατάστασης» συμπυκνώνεται σε μια στιγμή όπου σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ αντέδρασαν με έναν τρόπο μαγικό. Κυριάρχησε το άμεσο και αυθόρμητο. Πριν προλάβουν κομματικοί κάθε είδους να ανηφορίσουν προς την Αγία Παρασκευή, πριν συνδικαλιστές με «βεβαρημένο» παρελθόν αρχίσουν να παίζουν παιχνίδια και πριν «προοδευτικοί» δικηγόροι και καθηγητές αρχίσουν να μαζεύουν κομματική, συνδικαλιστική και πραγματική πελατεία.
Ηταν οι στιγμές όπου η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων της ΕΡΤ, κάτι περισσότερο από δύο χιλιάδες άνθρωποι, αλληλοκοιτάχτηκαν, συνεννοήθηκαν λες σιωπηλά και συνέχισαν αυτό που έκαναν για πολλά χρόνια. Λες και δεν είχε μεσολαβήσει τίποτα. Εμπαιναν στο μέγαρο, έκαναν τη δουλειά τους και η δουλειά αυτή ήταν πολύ καλύτερη απ’ ό,τι πριν. Θεαματικά καλύτερη. Το κέφι περίσσευε και μαζί με αυτό, περίσσεψαν και οι εκπλήξεις. Πράγματα πρωτόγνωρα. Οι στοχευμένοι χρόνια τώρα (ακόμα και από αυτούς που μετά την 11η Ιουνίου εμφανίστηκαν υπερασπιστές τους)… δημόσιοι υπάλληλοι μετατράπηκαν σε ιδανικούς εργαζόμενους. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό. Και η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, μοναδική. Ξαφνικά, η ΕΡΤ, η μίζερη κομματική ΕΡΤ, μετατράπηκε σε ένα μεγάλο ελεύθερο μέσο.
Χώραγαν όλοι εκεί και χώραγαν με έναν μοναδικό τρόπο. Το πιο εντυπωσιακό ήταν πως οι πιο υγιείς αντιδράσεις είχαν έρθει από ανθρώπους που δεν το περίμενες. Ανθρωποι της διπλανής πόρτας. Χωρίς προμετωπίδες και κομματικές θητείες, άρπαζαν κάμερες και μικρόφωνα και τα άνοιγαν εκεί που έπρεπε. Στην κοινωνία. Γέμισε χρώματα η ΕΡΤ. Δεν θα το πίστευε κανένας αν δεν το ζούσε. Πραγματικά μια ωραία κατάσταση, στην οποία ανταποκρινόταν και ένα σεβαστό κομμάτι της κοινωνίας.
Και ύστερα; Υστερα δεν ήρθαν οι μέλισσες, όπως θα έγραφε και ο Γιάννης Ξανθούλης. Ηρθαν πολλοί σαν τον πρωταγωνιστή με τον οποίο ξεκινά το σημείωμά μας αυτό. Και όλοι γνωρίζουμε τι συνέβη. Η Ιστορία θα το γράψει πιο ψύχραιμα. Εμείς ας κρατήσουμε τη μικρή, έστω, αλλά σίγουρα ωραία ατμόσφαιρα σαν παρακαταθήκη…