Η έκρηξη on camera. Γκρίζος καπνός και σκόνη. Μια ολόκληρη πολυκατοικία έχει εξαερωθεί. Η διπλανή ανέπαφη. Η στόχευση υπήρξε ακριβής. Συγκεκριμένες ζωές εξαερώθηκαν με επιτυχία. Ο τηλεοπτικός φακός τοποθετημένος σε κατάλληλη θέση καταγράφει τον θρίαμβο της τρομερής πολεμικής τεχνολογίας. Είχαν ειδοποιηθεί λέει οι κάτοικοι, μερικά λεπτά νωρίτερα, από τους Ισραηλινούς -αυτοί ήταν οι επιτιθέμενοι-, ώστε να μη σκοτωθούν άμαχοι. Αλλά οι κάτοικοι του εν λόγω οικήματος έπρεπε να τιμωρηθούν γιατί ήταν μέλη της Χαμάς.
Σημασία δεν έχει όμως σε ποιο στρατόπεδο ανήκαν τα θύματα. Τα ίδια και από τις δύο πλευρές. Το συγκεκριμένο «περιστατικό», ακόμη ένα πολεμικό συμβάν που έφτασε στις τηλεοπτικές οθόνες, μάλλον ως παραδοξότητα, για την ακρίβεια του στόχου, για την εξαέρωση του οικήματος, από τα τόσα που καταγράφουν διεθνή πρακτορεία και πολεμικοί ανταποκριτές για ακόμη μία φορά, συγκεντρωμένοι στην ανοιχτή πληγή της Γάζας. Οι αντιδράσεις αναιμικές.
Είναι τέτοιο το μέγεθος της δυστυχίας, κρατά τόσα πολλά χρόνια, είναι τέτοια η πληθώρα των εικόνων μιας σύγκρουσης που έχει εξοντώσει κάθε έννοια δικαίου, ώστε η παγκόσμια ανοχή στο αφόρητο είναι εξασφαλισμένη. Αν βρούμε χρόνο από άλλες ψυχαγωγικές ασχολίες, του ρίχνουμε μια ματιά. Για να αισθανθούμε προς στιγμήν το ρίγος της ανθρωπιάς.
Αλλωστε το ανθρώπινο βλέμμα έχει μπουκώσει από πολεμικές εικόνες, από ανθρώπινα κουρέλια που τρέχουν αλλόφρονα στους δρόμους ενώ ο θάνατος καιροφυλακτεί. Τι να σου κάνει και ο τηλεοπτικός φακός! Κάποτε πιστεύαμε πως μια εικόνα μπορεί να κατατροπώσει έναν στρατό, να ανατρέψει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, ακόμη και να σταματήσει τον πολεμικό παραλογισμό διεγείροντας ευαισθησίες και κινητοποιώντας την «κοινή γνώμη» με την οποία υποτίθεται καμιά εξουσία δεν επιθυμεί να συγκρουστεί. Κάποτε που στεκόμασταν αθώοι μπροστά στην τηλεοπτική φαντασμαγορία.
Δυστυχώς η πικρή συνείδηση της μιντιακής εποχής μας είναι ότι ο φακός μεταβάλλει με τη σειρά του το αντικείμενο σε μύθευμα. Σαν να μη συμβαίνει στ’ αλήθεια το γεγονός, αλλά υπάρχει μόνον μια εντυπωσιακή εικόνα του, για μια φευγαλέα στιγμή. Οι αληθινές συνέπειες έτσι κι αλλιώς παρέμεναν και παραμένουν αθέατες και το βλέμμα του κοινού αποτελεί απλώς έναν παράγοντα επικοινωνιακής διαχείρισης ενταγμένης στους πολεμικούς σκοπούς του κάθε μετώπου. Αυτό είναι το σύγχρονο δόγμα του πολέμου-κατά-αμάχων. Ούτε πολεμικές επιχειρήσεις ούτε λεγεώνες και μεραρχίες ούτε πεδία των μαχών, μόνον όπλα ακριβείας που σκοτώνουν μέσα στις πόλεις. Οι νεκροί, τα παιδιά ανάμεσά τους, νούμερα στατιστικά. Ας το παραδεχτούμε, αδιάφορα πλέον στη δική μας καθημερινότητα, παγιδευμένη σε προσθαφαιρέσεις ψηφαλακίων της Βουλής που έχουν μοναδικό αποτέλεσμα μουδιασμένες συνειδήσεις. Ευθύς ως ολοκληρώθηκε το εν λόγω σόου κομματικής ετοιμότητας και με την καθιερωμένη αδράνεια του θέρους να επιβάλλεται στα μέτωπα παραγωγής εσωτερικών γεγονότων, έμεινε λίγος χρόνος, λίγος χώρος, για να στραφούμε στην κατανάλωση των εικόνων της δυστυχίας δύο λαών.
Με κορυφαία στιγμή επικοινωνιακού θριάμβου του πολέμου-κατά-αμάχων την τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου, έχει γίνει συνείδηση πλέον ότι τα όπλα μαζικής ή και στοχευόμενης καταστροφής είναι υποταγμένα στα «όπλα» μαζικής επικοινωνίας. Είναι προφανές ότι αυτά υπερτερούν με την ταχύτητα διάδοσης και τη μεγέθυνση μέσω του φακού και της επαναλαμβανόμενης προβολής του γεγονότος, οποιασδήποτε καταστροφής από βόμβες και βλήματα. Αλλά ακριβώς γι’ αυτό οι βόμβες θερίζουν παιδιά. Ακριβώς γι’ αυτό οι στόχοι είναι οι πόλεις και η καθημερινότητα.
Μόνον που έχει πάψει πλέον το πολεμικό συμβάν, η εξαέρωση από σύγχρονη βόμβα μιας κατοικίας, ο βομβαρδισμός μιας γειτονιάς με θύματα παιδιά, ηλικιωμένους και γυναίκες, να αποτελεί ρήξη της συνέχειας της καθημερινότητας του υπόλοιπου κόσμου, εκείνου που παρακολουθεί από τις οθόνες τη φρίκη. Εχουμε περάσει πλέον στην τυποποίηση της παραγωγής πολεμικών «συμβάντων» τα οποία τροφοδοτούν με εικόνες φρίκης τα παγκόσμια μίντια, και εξ αυτής οδηγηθήκαμε και στην τυποποίηση της συγκίνησης (Πολ Βιριλιό). Γίνεται αυτή πλέον μιντιακό προϊόν προς κατανάλωση από τη μεγάλη μάζα των θεατών.
Πρόκειται για την άλλη όψη του επικοινωνιακού πολέμου, αυτή που αφορά τις συνειδήσεις των θεατών, στις οποίες ουδείς αρνείται τον ερεθισμό, αλλά άνευ αποτελέσματος. Είναι προφανές ότι η «κοινή γνώμη», όπως και οι πολεμικοί ανταποκριτές, που έρχονται σε άμεση επαφή με τη δυστυχία και τον θάνατο, βρίσκονται στο πλευρό των αμάχων. Σπουδαίο μιντιακό προϊόν, το οποίο εξαντλείται αμέσως μόλις εμφανιστεί και κυριαρχήσει η επόμενη συγκίνηση.
Κάπως έτσι χάνονται στον χρόνο και με την ανακούφιση των «πολίτικλι κορέκτ» αντιδράσεων από τους απανταχού ευαίσθητους και σκεπτόμενους οι αιτίες του πολεμικού μίσους και μαζί τους φυσικά και οι λύσεις. Αυτές πολυπλοκότερες και μακράν δυσκολότερες από το δάκρυ του παγκόσμιου κοινού και την πρόσκαιρη εκεχειρία κατόπιν διπλωματικών πρωτοβουλιών.