Με αυτά τα λόγια ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε άσκησε σκληρή κριτική στη συνάντηση των 20 πλουσιότερων χωρών για την απροθυμία τους να επιβάλουν φόρους στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Μια οδηγία που εδώ και τρία χρόνια πηγαινοέρχεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά έχει κατορθώσει να συγκεντρώσει τη σύμφωνη γνώμη μόνο εννέα κρατών της ευρωζώνης. Ο γερμανός υπουργός όμως δεν στάθηκε στην Ενωση. Ζήτησε την υιοθέτηση της επιβολής του «φόρου Τόμπιν» και από τα μη μέλη της. Εύλογα προκαλεί απορία η απαξιωτική δήλωση, τη στιγμή μάλιστα που με τη βρετανική αποχώρηση από την Ενωση ο πλέον σθεναρός αντίπαλος του εν λόγω φόρου απομακρύνεται από τα Συμβούλια.
Δεν γνωρίζουμε τους λόγους αλλά μπορούμε μόνο υποθέσεις να κάνουμε.
Τα σημάδια από τα όσα συμβαίνουν στην παγκόσμια οικονομία τον τελευταίο μήνα δείχνουν μια κατάσταση που μοιάζει να οδηγεί το σύστημα σε «θετική ανάδραση». Η θετική ανάδραση ενός συστήματος, οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού, ακόμη και υγείας, αντικατοπτρίζει το πέρασμά του από την αστάθεια στην απόλυτη αταξία. Σε αντίθεση με την «αρνητική ανάδραση», που ελέγχει το σύστημα στο να ισορροπήσει γύρω από επιθυμητά μεγέθη.
Ποια είναι αυτά τα «σημάδια»;
• Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ. Η πτώση της λίρας, η στροφή στον χρυσό, η προετοιμασία μετακίνησης ξένων εταιρειών σε πιο σταθερά λιμάνια εντός της Ενωσης.
• Το σύνδρομο Μαδούρο μεταφυτεύεται με ταχείς ρυθμούς στην Κούβα, μια και η ενεργειακή της κάλυψη με ευνοϊκούς όρους γίνεται από τη Βενεζουέλα. Η οποία, όμως, αν και η πλουσιότερη σε κοιτάσματα χώρα, δεν μπορεί να θρέψει τον λαό της και οδηγείται στην πτώχευση χωρίς «ασπίδα» τύπου ΕΕ.
• Στις ΗΠΑ το φαινόμενο Φάρατζ, δηλαδή η τυφλή ψήφος διαμαρτυρίας, ευνοεί έναν αχαρακτήριστο και επικίνδυνο υποψήφιο, κάτοχο του κλειδιού από το βαλιτσάκι των πυρηνικών.
• Η ένταση στην Ασία αποτυπώνεται στις τεταμένες σχέσεις της Κίνας με τους όμορους και κάποιους πολιτικά ομόθρησκους λαούς που προκαλεί η κρίση στον Νότιο Ειρηνικό. Αλλά και το κύμα μετανάστευσης που σαρώνει την περιοχή, μπροστά στο οποίο η ευρωπαϊκή κρίση μετανάστευσης μοιάζει παιχνιδάκι.
• Τρεις ήπειροι βρίσκονται στο έλεος θρησκευτικής τρομοκρατίας.
• Η γειτονιά μας επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο με την απρόσμενη για πολλούς πολιτική κρίση της Τουρκίας, που «κρύβει» την ακόμη χειρότερη οικονομική κρίση.
• Τραπεζικός Αρμαγεδδών απειλεί ύπουλα ακόμη και κάποιες από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό οι ανατροπές που εμφανίζονται σε δημοσκοπήσεις σε χώρες που πριν από το Brexit έμοιαζαν έτοιμες να ακολουθήσουν την πορεία της Αγγλίας είναι εντυπωσιακές: τα ποσοστά των πολιτών που δηλώνουν υπέρ της παραμονής στην Ενωση ανέβηκαν εν μια νυκτί κατά 3 ως 10 μονάδες. Την ίδια ώρα οι «σκληρές κυβερνήσεις» απέναντι στην Ενωση, όπως απεκάλυψε ο υπουργός Οικονομικών της Ουγγαρίας, συζητούν και συνεργάζονται για να επιλέξουν τη στιγμή που θα αιτηθούν όχι την έξοδο από την ΕΕ αλλά την ένταξή τους στην ευρωζώνη! Στο αποκορύφωμα, δηλαδή, τις καταγγελλόμενες από τις σημερινές κυβερνήσεις των χωρών Βίζεγκραντ (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία) παρεμβατικές πολιτικές της Ενωσης ετοιμάζονται να εκχωρήσουν και άλλα μερίδια της εθνικής τους κυριαρχίας. Tο σύνθημα που σάρωσε στο βρετανικό δημοψήφισμα («Δώστε μας πίσω την Αγγλία») μοιάζει απειλή.
Προφανώς ο φόβος επικρατεί του θυμού. Και ο φόβος αυτός εκδηλώνεται λίγες ημέρες μετά το Brexit. «Στην εποχή του φόβου» ήταν ο εύστοχος τίτλος στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής. Ο φόβος δεν περιορίζεται στην απειλή της τρομοκρατίας αλλά στην αίσθηση ότι ο κόσμος έχει μπει σε εποχή ανισορροπίας. Και αρκεί μια σχετικά μικρή φλόγα για να πυροδοτήσει τη θετική ανάδραση που λέγαμε.
Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι στην Αγγλία δεν κέρδισε η «έξοδος» αλλά ο θυμός. Ο θυμός που εκφράστηκε σε ψήφο διαμαρτυρίας. Διαμαρτυρίας κατά του πολιτικού κατεστημένου που οδήγησε ολόκληρες περιοχές και κλάδους στον μαρασμό. Και που έκανε τους πλούσιους «φανταστικά πλουσιότερους», όπως δήλωσε ο νέος υπουργός Οικονομικών της Αγγλίας!
Και το φαινόμενο αυτό προκλήθηκε αφενός από την ανεξέλεγκτη λειτουργία της «οικονομίας καζίνο» και αφετέρου από την εκτεταμένη φοροδιαφυγή μεγάλων εταιρειών και πλουσίων. Είναι δύο μέτωπα που η Γερμανία εδώ και κάποια χρόνια δίνει μάχη να αντιμετωπίσει, ακόμη και με μέσα ανορθόδοξα. Και αν στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής τα πράγματα προχωρούν με σταθερά βήματα (κάτι ξέρει και η δική μας κυβέρνηση), στο άλλο μέτωπο η κυριαρχία του παράλογου πλούτου, που δημιουργείται από τον αέρα των χρηματαγορών, μοιάζει να αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη πολιτική ισχύ και συνεπώς απειλεί πλέον να στραγγαλίσει το ίδιο το σύστημα. Και όσο καθυστερούμε να λάβουμε μέτρα, η διολίσθηση προς τη μαύρη τρύπα της θετικής ανάδρασης γίνεται περισσότερο πιθανή.