Νομίζω ότι ένα τέτοιο άρθρο αρμόζει να ξεκινήσει με συγχαρητήρια: συγχαρητήρια στη κυβέρνηση, τους διωκτικούς μηχανισμούς, τη δικαιοσύνη. Προφανώς είναι κατακριτέα η καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του θέματος, προφανώς θα ήταν καλύτερα τα πράγματα αν είχε κινητοποιηθεί νωρίτερα η οργανωμένη Πολιτεία και – ιδίως – αν δεν είχε δολοφονηθεί στο Κερατσίνι ο αθώος νεαρός ράπερ.
Αλλά νομίζω ότι η μεμψιμοιρία δεν έχει θέση αυτή τη στιγμή στον δημόσιο λόγο. Προέχει να καταδειχτεί ότι η εγκληματική δράση δεν περιλαμβάνεται στην πολιτική και γι? αυτό διώκονται σήμερα οι εκφραστές της. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι χρυσαυγίτες κατηγορούνται για πράξεις, όχι για ιδέες.
Η αμηχανία στην αντιμετώπιση των εξελίξεων είναι πολύ χαρακτηριστική, ειδικά στην αξιωματική αντιπολίτευση. Διαφορές εκτιμήσεων και έλλειψη ψυχραιμίας, που εμφανίζονται σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ, ένα πράγμα δείχνουν: ότι υπάρχει έλλειψη ωριμότητας. Νομίζει κανείς ότι βρίσκεται ακόμα στο 4%, όχι ότι είναι αξιωματική αντιπολίτευση, που διεκδικεί – υποτίθεται – την εξουσία. Υπεύθυνη στάση θα ήταν να ξεπεράσει τον αντιπολιτευτισμό και να δεχτεί απερίφραστα πώς η κυβέρνηση σημείωσε μια επιτυχία – δεν είναι κακό.
Η κυβερνητική δράση εκφράστηκε με αποτελεσματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι με την αστυνομική – δικαστική δίωξη της Χρυσής Αυγής εξαρθρώνεται το φαινόμενο «φασισμός» στην ελληνική κοινωνία. Υπάρχουν εγγενείς αιτίες που τον καλλιεργούν – προϋπήρχαν και της οικονομικής κρίσης και της ανόδου των νεοναζιστών, αλλά η κοινωνία δεν τις αντιμετώπιζε, τις συγκάλυπτε ή ακόμα τις ενσωμάτωνε: η ήσσων προσπάθεια που εμποδίζει την αριστεία, ο χυδαίος ατομισμός, η σχολική «παπαγαλία», η μη ανοχή της διαφορετικότητας, η χαμηλή ποιότητα και ο λαϊκισμός των περισσότερων ΜΜΕ (εδώ δεν μπορώ παρά να πω, παρενθετικά, ότι φάνηκε πόσο λάθος ήταν η σπασμωδική διάλυση της ΕΡΤ και πόσο διαφορετικό θα ήταν το τοπίο με μια ποιοτική δημόσια τηλεόραση), ο εθνοκεντρισμός, η διαφθορά, η διάχυτη συνωμοσιολογία, η διαχρονική ευθύνη των φθαρμένων προσώπων του παλαιού πολιτικού συστήματος, μερικοί από τους οποίους τώρα κυβερνούν. Ολα αυτά, αλλά και πολλά άλλα, δείχνουν ότι οι ρίζες προϋπάρχουν. Οπότε, εφόσον υπάρξει δικαστική απαγόρευση για τη Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση, είναι πιθανό να εμφανιστεί κάποιο διάδοχο ναζιστικό σχήμα, με νέο όνομα και εμβλήματα, αλλά χωρίς να βαρύνεται με εγκληματικά χαρακτηριστικά. Αυτό έχει συμβεί σε άλλες χώρες, όπου σημειώθηκαν δικαστικές απαγορεύσεις κομμάτων για ποικίλους λόγους.
Υπάρχει επομένως μεγάλη ευθύνη στο πολιτικό σύστημα. Δεν αρκεί να εξασφαλιστεί η μη συμμετοχή στις εκλογές για τους πάσης φύσεως ναζιστές και ρατσιστές. Απαιτούνται ευρύτερες και βαθύτερες αλλαγές, αυτές ακριβώς που οι κρατούντες προσπαθούν να αποφύγουν: η αποκοπή της δικαιοσύνης από κάθε πολιτική εξάρτηση, η αναδιάρθρωση και ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης, η αποτροπή ξεπλύματος του μαύρου χρήματος, η εισαγωγή ηθικών κανόνων στο πολιτικό προσκήνιο, η αλλαγή του εκλογικού νόμου προς πιο αναλογική κατεύθυνση και πολλά άλλα. Ολοι τα ξέρουμε, όλοι τα λέμε, ελάχιστα όμως γίνονται. Αν δεν γίνουν έστω τώρα, τότε τα ποσοστά του πιθανού διάδοχου σχήματος μπορεί να ξεπεράσουν τα παλιά της Χρυσής Αυγής.
Οι συνιστώσες του πολιτικού συστήματος, αν θέλουν να προσφέρουν στην ανανέωση, οφείλουν να υιοθετήσουν στόχους που δεν αποβλέπουν απλά στην κυβερνητική εξουσία, μα φέρνουν ουσιώδη μεταρρύθμιση στον τρόπο που ασκείται η πολιτική στον τόπο μας. Για τη ΝΔ το κύριο είναι να εγκαταλείψει πλέον, ανοιχτά και οριστικά, κάθε ιδέα φλερτ με την άκρα Δεξιά. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η επεξεργασία πραγματιστικών προγραμματικών θέσεων και όχι η υιοθέτηση του πιο ακραίου κρατισμού, έστω κι αν έχει εγκολπωθεί τόσους κρατιστές του ΠΑΣΟΚ. Για την Κεντροαριστερά, απαιτείται σύγκλιση και αναδιαμόρφωση το ταχύτερο, εκτός αν επιλέγει να αυτοκτονήσει και να μη μετράει πια.
Η εξάρθρωση της Χρυσής Αυγής δίνει μια χρυσή ευκαιρία στο πολιτικό σύστημα να αναγεννήσει τον εαυτό του. Ούτε η δημοσιονομική προσαρμογή για το 2013 ούτε η επιστροφή στην κατάσταση πριν από τον Μάιο του 2010 απαντούν στο αύριο. Ούτε, βεβαίως, οι δάφνες από την εξάρθρωση της νεοναζιστικής οργάνωσης θα κρατήσουν αιώνια. Απαιτείται διαμόρφωση συγκεκριμένων λύσεων για το αύριο. «Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν σήμερα»: ποτέ δεν είχε μεγαλύτερη ισχύ η αποστροφή του Μάλκολμ X.