Το μεταναστευτικό τα τελευταία χρόνια είθισται να προβάλλεται ως πρόβλημα ενώ αποτελεί ένα φαινόμενο που μπορεί να αποτελέσει λύση σε άλλα προβλήματα. Ας κάνουμε ένα «ταξίδι» σε δύο χώρες με διαφορετική προσέγγιση στο μεταναστευτικό. Στην Ιαπωνία και στην Αυστραλία.
Η Ιαπωνία είναι σήμερα η τρίτη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο. Είναι σταθερά μέσα στην δεκάδα στον Δείκτη Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας και πρωτοπόρα στην καινοτομία κατέχοντας την τρίτη θέση σε δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη. Επίσης διακρίνεται για το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής στον κόσμο και από τα υψηλότερα στον αλφαβητισμό.
Άγαλμα στο Pyrmont, αφιερωμένο στους μετανάστες που καταφτάνουν στην Αυστραλία και αποτελούν το 29% του πληθυσμού.
Η Ιαπωνία όμως, αντιμετωπίζει και ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: αυτό του εθνικού χρέους, που είναι δυόμιση φορές το ετήσιο ΑΕΠ της, μεγαλύτερο δηλαδή από εκείνο της χώρας μας (180% του ΑΕΠ). Ο λόγος που δεν χρεωκοπεί η Ιαπωνία είναι γιατί το χρέος της δεν ανήκει σε ξένους πιστωτές, αλλά είναι εσωτερικό (πχ κατόχους ομολόγων) και ελεγχόμενο σε μεγάλο βαθμό από την Ιαπωνική κυβέρνηση.
Ο γηρασμένος πληθυσμός της Ιαπωνίας και το μέγεθος του χρέους έχουν ως αποτέλεσμα το κόστος κοινωνικής ασφάλισης και υγείας να απορροφούν μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων, πιέζοντας προς τα κάτω τα ποσά που διατίθενται για επενδύσεις που θα μπορούσαν να τονώσουν τα φορολογικά έσοδα. Το χρέος βρίσκεται στα χέρια των ηλικιωμένων που επενδύουν τα χρήματα τους σε κρατικά ομόλογα, ενώ εκείνοι που πληρώνουν τους τόκους του χρέους είναι οι νέοι εργαζόμενοι. Ουσιαστικά το χρέος αντιπροσωπεύει πληρωμές των νέων προς τους ηλικιωμένους, και καθώς ο νεανικός πληθυσμός συρρικνώνεται , το πρόβλημα επιδεινώνεται, και υποθηκεύεται το μέλλον της Ιάπωνας. (το πρόβλημα της μοιάζει με το ελληνικό)
Η Ιαπωνία έχει ακόμα ένα χαρακτηριστικό που τη διακρίνει. Είναι η εθνικά πιο ομοιογενής εύπορη χώρα στον κόσμο. Δεν υποδέχεται μετανάστες και είναι πολύ δύσκολο να λάβεις την ιαπωνική ιθαγένεια. Μόνο το 2% της Ιαπωνίας αποτελείται από μετανάστες και τα παιδιά τους, ενώ ο αριθμός αυτός φτάνει το 29% στην Αυστραλία, το 21% στον Καναδά, το 14% στις ΗΠΑ, ενώ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 10-15%. Στην Ελλάδα σήμερα περίπου το 12% του πληθυσμού είναι μετανάστες που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό.
Ο ανεπτυγμένος κόσμος, από τον Αυστραλία έως την Ιαπωνία και από την Σουηδία έως την Ελλάδα, αντιμετωπίζει ένα κοινό πρόβλημα με δημογραφικά αίτια και οικονομικές επιπτώσεις. Η ραγδαία μείωση της θνησιμότητας, η καλή υγειονομική περίθαλψη και η ευρεία κοινωνική ασφάλιση, είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση αναλογικά των ηλικιωμένων (άρα και συνταξιούχων) συγκριτικά με τους νέους (και εργαζόμενους) που οδηγούν συχνά στο φαινόμενο της Ιαπωνίας.
Αυτή η «διαταραχή» στις αναλογίες προφανώς και θα βρει κάποια στιγμή νέες ισορροπίες αφού όσα «θαύματα» και να κάνει η ιατρική ο άνθρωπος θα παραμείνει θνητός. Πώς όμως κάλυψε ο ανεπτυγμένος κόσμος αυτό το «κενό» που δημιουργήθηκε στο παραγωγικό μέρος του πληθυσμού;
Η απάντηση είναι η υποδοχή μεταναστών. Έχει αποδειχθεί ότι στον ανεπτυγμένο κόσμο οι μετανάστες βοήθησαν στην οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη. Και μην πάει αμέσως ο νους σας στο δόγμα «φτηνά εργατικά χέρια». Το μυστικό δεν βρίσκεται στην εκμετάλλευση αλλά στην αναπλήρωση χαμένου παραγωγικού δυναμικού. Η ανάπτυξη άλλωστε είναι αποτέλεσμα της παραγωγικότητας και όχι των χαμηλών μισθών.
Οι πρώτοι Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αυστραλία το 1788, με ένα βρετανικό στόλο που μετέφερε κατάδικους, που ήταν και οι πρώτοι λευκοί κάτοικοι της Αυστραλίας, δίπλα στους ιθαγενείς Αβορίγινες που ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτες, δεν κατείχαν γη, και δεν έφεραν αντίσταση στην εξάπλωση των Βρετανών στην αραιοκατοικημένη ήπειρο.
Το 1891, όταν συντάχθηκε το πρώτο ομοσπονδιακό σύνταγμα του νεοσύστατου Αυστραλιανού κράτους, η πολιτική του αρχικά δεν ήταν ενθαρρυντική απέναντι στην μετανάστευση, πλην των βρετανών και ορισμένων ευρωπαίων. Μετά όμως τις μεγάλες απώλειες που υπέστησαν από τους Ιάπωνες τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την απεξάρτησή τους από την «μητέρα» Βρετανία, άλλαξαν μεταναστευτική πολιτική. Το 1947, Ο υπουργός μετανάστευσης επισκέφτηκε στρατόπεδα προσφύγων στην Ευρώπη, με σκοπό να αντλήσει ανθρώπινο δυναμικό, ενώ παράλληλα επιτράπηκε στους Ιάπωνες αιχμαλώτους να παραμείνουν στην Αυστραλία και άνοιξαν τις πόρτες τους σε άλλους Ασιάτες μετανάστες, ενώ έκανε την Ιαπωνία που μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν σε πόλεμο τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο.
Στην σημερινή Αυστραλία οι μετανάστες αποτελούν το 29% του πληθυσμού και συνέβαλαν στο 64% της ανάπτυξης την περίοδο 2016-2017. Η πολιτική της Αυστραλίας επενδύει πολλά στην εισροή μεταναστών υποδεχόμενη φοιτητές και εξειδικευμένους εργαζόμενους. Η σημερινή Αυστραλία έχει επίσης πληθυσμό με μέσο όρο ηλικίας μόλις 38 έτη, από τα χαμηλότερα στον κόσμο, ενώ η Ιαπωνία 48, δέκα χρόνια περισσότερα, και η Ελλάδα 45. Παράλληλα η Αυστραλία έχει εθνικό χρέος 45%, δηλαδή λιγότερο από το ένα πέμπτο της Ιαπωνίας (250%).
Παρόμοια πολιτική με την Αυστραλία έχουν ακολουθήσει ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Όσο και αν καταριόταν ο Ντόναλτ Τραμπ τους μετανάστες, η Αμερική δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα (και ούτε ο Τραμπ πλούσιος) αν η Αμερική δεν είχε ανοιχτά τα σύνορά της.
Τα παραδείγματα που φέρνω ίσως ακούγονται λίγο εξιδανικευμένα. Η επιλογή που κάνει σήμερα η Αυστραλία, ανάμεσα σε αιτήσεις με κριτήρια, για το ποιους μετανάστες θα υποδεχτεί, δεν είναι συγκρίσιμη με το να υποκαθιστά αυτή τη διαδικασία ο Ερντογάν και να μετατρέπει τα σύνορά μας σε ένα πεδίο μάχης.
Το δια ταύτα όμως είναι ένα: Ότι σε κάθε περίπτωση έχουμε να κάνουμε με ανθρώπινες ψυχές που το ρου της ιστορίας τους μετέφερε από την μια γωνιά της Γης στην άλλη για να αγωνιστούν για ένα καλύτερο αύριο. Και η επιτυχία κάθε προσωπικού σκοπού στα πλαίσια ενός κράτους δικαίου, ευνοεί πάντα και το σύνολο.
Και ας έχουμε κατά νου, ότι όταν οι Έλληνες έφυγαν μετανάστες ή πρόσφυγες στην Αμερική και την Αυστραλία, δεν τους υποδέχτηκαν ως… «Σουηδούς» και χρειάστηκε να εργαστούνε σκληρά για να αποδείξουν την αξία τους.