Σαν η διεθνής πολιτική να λέει στους έλληνες και τις ελληνίδες «έτσι όπως πάτε, θα φάτε πάλι τα μούτρα σας, όπως τα φάγατε στην κρίση του ευρώ». Πρώτα η άνοδος του Τραμπ που άλλαξε σχεδόν όλο το διεθνές τοπίο και οπωσδήποτε την ατλαντική συμμαχία ΗΠΑ-Ευρώπης. Ύστερα το νέο πραξικόπημα του Ερντογάν που βυθίζει και πάλι στην αβεβαιότητα της ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είναι όλες προειδοποιήσεις ότι σε έναν Κόσμο αβεβαιότητας και συγκρούσεων, η ανθεκτικότητα μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα εξαρτάται κατά πολύ από την εσωτερική της περισυλλογή και εγρήγορση.

Αλλά εδώ τόσο η πολιτική ζωή όσο και η ψυχολογία της κοινωνίας βρίσκονται αλλού, καθώς οι χαρακιές από τη δεκαετία της χρεοκοπίας είναι ακόμα έντονες. Ξέρουμε ότι τότε διαμορφώθηκαν δύο κόσμοι διαφορετικοί όχι μόνο στην Πολιτική πρόταση που ο καθένας πρέσβευε, αλλά στην ίδια τη συγκρότηση και τη σύστασή τους. Ο αντιμνημονιακός Κόσμος είχε τον αέρα της διαμαρτυρίας και της οργής στα πανιά του, επομένως μια δυνατότητα συναισθηματικής κινητοποίησης του πλήθους την οποία διοχέτευσε σε λάθος κανάλι. Όταν η αντιμνημονιακή υπόσχεση διαψεύστηκε αυτός ο Κόσμος κλονίστηκε όχι μόνο πολιτικά αλλά και συναισθηματικά καθώς είδε να καταρρέουν οι προσδοκίες του. Η απογοήτευση αποκρυσταλλώθηκε με δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν η απαξίωση των κομμάτων και των προσώπων στα οποία είχε πιστέψει. Ο ΣΥΡΙΖΑ, η Νέα Αριστερά και ο ίδιος ο Τσίπρας ήταν τα θύματα της απαξίωσης, χωρίς όμως να φανούν διάδοχοι ικανοί να ανασυγκροτήσουν την παράταξη. Ο δεύτερος τρόπος ήταν πιο υπόκωφος, ένα μεγάλο συναισθηματικό κενό, διατεθειμένο να επενδυθεί όπου του δινόταν η ευκαιρία. Χωρίς αυτή την παράμετρο δεν καταλαβαίνουμε την ευκολία με την οποία έγινε αποδεκτή η εκδοχή Βελόπουλου, Κωσταντοπούλου, Καριστιανού, για το δυστύχημα των Τεμπών. Ο άλλος Κόσμος, που συσπειρώθηκε για να «μείνουμε Ευρώπη», ένας χώρος πολιτικός, αλλά πολιτισμικός και ταυτοτικός συνάμα, επιβεβαιώθηκε στον ρεαλισμό του, ζώντας όμως σε ένα δυσμενές κοινωνικό και ψυχολογικό περιβάλλον. Και πώς αλλιώς; Η έκταση και η διάρκεια της κρίσης ήταν πρωτοφανείς  για χώρα της Δύσης σε καιρό ειρήνης. Τελικά κανένας από τους δύο Κόσμους δεν έγινε ηγεμονικός, παρά μόνο στιγμιαία, ο πρώτος ίσως στις αρχές του 2015, ο δεύτερος ίσως στην περίοδο 2019-21. Υπό αυτή την έννοια ζούμε σήμερα αυτό το κενό ηγεμονίας, με το λαϊκό αίσθημα να αμφιρρέπει και συγκυριακά να μετατοπίζεται. Ο αριστερά του Κέντρου χώρος βιώνει μια κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης, κομματικού κατακερματισμού και ιδεολογικής σύγχυσης. Ακόμα δεν έχουμε εξηγήσει πώς οπαδοί και μέλη ενός αριστερού κόμματος πήγαν και ψήφισαν κατά χιλιάδες τον Κασσελάκη. Το ΠΑΣΟΚ, άβολα καθισμένο στη διαχωριστική γραμμή, διαμελίζεται μεταξύ παραδοσιακού αντιδεξισμού και μεταρρυθμιστικής θεσμικής φυσιογνωμίας, χωρίς να μπορεί να συνθέσει τις δύο ψυχές του. Η κυβερνητική παράταξη έχει το πλεονέκτημα της μόνης κυβερνητικής πρότασης, χωρίς όμως να κολυμπάει σε ένα κυρίαρχο πλειοψηφικό ρεύμα, αντιθέτως βλέπει τις δεξαμενές της να μειώνονται. Δεν βρισκόμαστε μπροστά στην επανάληψη ούτε του εκλογικού σεισμού 2012, ούτε του ψυχοδράματος του 2015. Και είναι μάταιο να προβλέπουμε από τώρα πώς θα συμπεριφερθεί στις επόμενες εκλογές το πολιτικο σύστημα ενός κυριάρχου κόμματος που συνεχίζουμε να έχουμε. Μπορούμε όμως να πούμε ότι το ζητούμενο δεν είναι ένα «πολιτικό πρόγραμμα» είτε από την κυβέρνηση είτε από τις αντιπολιτεύσεις. Γιατί; Γιατί έχει ενσκήψει μια παγκόσμια καταιγίδα κοσμοϊστορικών ανατροπών, έχει αλλάξει προς άγνωστη ακόμα κατεύθυνση τη σχέση Έθνους – Ευρώπης – Δύσης που ώς τώρα ξέραμε. Επομένως χρειαζόμαστε μια νέα εθνική στρατηγική από την οποία εξαρτάται αφενός η ασφάλεια της χώρας μας, αφετέρου ο προσανατολισμός μιας εθνικής κοινωνίας που χάνει καθιερωμένα σημεία αναφοράς της.

Η καταιγίδα έχει εκκινήσει από την Αμερική του Τραμπ, το επίκεντρο όμως είναι η τύχη της Ευρώπης στο νέο παγκόσμιο πλαίσιο. Προς το παρόν, το θέμα συζητείται με τη γνωστή βαρετή «βρυξελλιώτικη» διάλεκτο που τεμαχίζει και μπαναλοποιεί τα σημαντικά, αλλά η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ήδη δείχνει να κατανοεί τη νέα κατάσταση (Ευρωβαρόμετρο 2025). Γιατί το ζήτημα είναι υπαρξιακό και ταυτοτικό. Θα γίνει η Ευρώπη Πολιτικό Υποκείμενο παγκόσμιας εμβέλειας στο σύντομο προσεχές διάστημα ή θα περιθωριοποιηθεί οριστικά; Εύστοχα έχει ειπωθεί ότι σήμερα μοιάζει με ένα φυτοφάγο ανάμεσα σε σαρκοβόρα. Η ήπια ισχύς την οποία διέθετε στο παγκόσμιο σκηνικό λόγω οικονομικού πλούτου και δημοκρατικών αξιών, λίγο μετράει στη νέα εποχή. Το δείχνει η αμηχανία της μπροστά στο βίαιο ξεπούλημα της Ουκρανίας που επιχειρεί ο Τραμπ υπό την επιδοκιμασία των φιλορωσικών ακροδεξιών και παλαιοαριστερών φωνών που έτσι και αλλιώς είχαν δικαιολογήσει την ιμπεριαλιστική εισβολή της Ρωσίας του Πούτιν.

Αυτή λοιπόν η Ευρώπη του Μάαστριχτ κλείνει τον κύκλο της. Η νέα Ευρώπη χρειάζεται ένα ιστορικό άλμα για να γίνει παγκόσμιος παίκτης, να αποκτήσει στρατιωτική ισχύ, να αναλάβει την ευθύνη της ασφάλειάς της, να συγκλίνει σε μια κοινή αντίληψη του νέου ανταγωνιστικού Κόσμου. Θα το πετύχει; Άγνωστο. Το βέβαιο είναι ότι αν πορευτεί σε αυτόν τον δρόμο, θα δρομολογήσει αλλαγές ιστορικών διαστάσεων. Μερικές θα εκδηλωθούν άμεσα. Αλλάζει π.χ. η αντίληψη για την Παγκοσμιοποίηση, αντί να είναι συνώνυμο της διάχυσης του καπιταλισμού, γίνεται ένα επικίνδυνο παιχνίδι γεωπολιτικών ανταγωνισμών με πρωταγωνιστές μεγάλες κρατικές ή πολιτισμικές οντότητες στο ύψος των οποίων πρέπει να ανέλθει και η Ευρώπη. Έχει ενδιαφέρον να δούμε τι επίπτωση θα έχει η νέα αντίληψη στον ακροδεξιό λαϊκισμό που άνθησε καταγγέλλοντας τις φιλελεύθερες ελίτ της παγκοσμιοποίησης. Άλλες αλλαγές θα είναι βραδύτερες και υπόκωφες. Το ξέρουμε και από το μακρύ παρελθόν. Οι γεωπολιτικές ανάγκες και η συνεπαγόμενη στρατιωτική προετοιμασία έφτιαξαν τα εθνικά κράτη. Το ίδιο θα συμβεί σχεδόν νομοτελειακά με την Ευρώπη στην περίπτωση που προωθήσει τη στρατηγική αυτονομία της. Θα πάρει τον δρόμο της πολιτικής ενοποίησης, ασχέτως ποια θεσμική μορφή θα βρει. Ήδη η ιδέα της ενιαίας άμυνας και προστασίας καθιστά απτότερη την ενότητα της ηπείρου, και ταυτόχρονα «εδαφοποιεί» την ιδέα-Ευρώπη που παύει να είναι μόνο πολιτισμός και νόμισμα. Η ασφάλεια της Ανατολικής Ευρώπης και η ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, των δύο επικίνδυνων αυτή την εποχή περιοχών, γίνονται ιδιαίτερα κομμάτια του ίδιου όμως παζλ. Σε αυτή την μακρά πορεία θα ενισχυθεί εξάλλου σε συνειδησιακό επίπεδο, ένας αυτοτελής ευρωπαϊκός πατριωτισμός, ή μια νέα πυκνότερη σχέση εθνικής και ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Ποια η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας σε αυτή την παγκόσμια αναδιάταξης; Πώς δρούμε και συμβάλουμε ώστε να προχωρήσει η νέα Ευρώπη; Πώς εκμεταλλευόμαστε τις παραγωγικές και τεχνολογικές ευκαιρίες που θα δημιουργήσει ο νέος ευρωπαϊκός καταμερισμός εργασίας; Καλό είναι να αρχίσουν να τα συζητούν συστηματικότερα οι εθνικοί μας ηγέτες. Μια νέα εικόνα της Ευρώπης απαιτεί μια νέα εικόνα της Ελλάδας, και αντιστρόφως.

Πηγή: www.tanea.gr