Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την ίδρυσή του, το κράτος του Ισραήλ δεν είχε ακόμα κατοχυρώσει την ύπαρξή του, καθώς το σύνολο του αραβικού κόσμου είχε σαν στόχο την εξαφάνισή του. Στις αρχές του 1967 το κλίμα είχε γίνει ήδη πολύ βαρύ. Αίγυπτος, Συρία, Ιορδανία και Ιράκ συνήψαν στρατιωτική συμμαχία, οι αψιμαχίες ήταν καθημερινό φαινόμενο και ο Νάσερ προχώρησε σε ναυτικό αποκλεισμό, κάτι το οποίο το Ισραήλ δήλωσε ότι θεωρούσε casus belli. Μια μεγάλης έκτασης σύγκρουση φαινόταν αναπόφευκτη.

Ο πόλεμος των έξι ημερών (3ος Αραβοϊσραηλινός πόλεμος, αφού σαν δεύτερος θεωρείται μια σχετικά περιορισμένη σύγκρουση στη χερσόνησο του Σινά το 1956 στο πλαίσιο της κρίσης του Σουέζ) υπήρξε κομβικό σημείο για την εξέλιξη της Ιστορίας στην Μέση Ανατολή.

Τον Ιούνιο του 1967, σε μια υποδειγματική εφαρμογή του δόγματος του πρώτου πλήγματος, η αιφνιδιαστική επίθεση της ισραηλινής αεροπορίας διέλυσε κυριολεκτικά την υπέρτερη αιγυπτιακή όσο αυτή ήταν ακόμα στο έδαφος. Τα υπόλοιπα ήταν πια διαδικαστικά θέματα. Έχοντας πλήρη αεροπορική υπεροχή, οι ισραηλινές δυνάμεις δεν βρήκαν καμιά δυσκολία στο να καταλάβουν γρήγορα τη χερσόνησο του Σινά σταματώντας στην ανατολική όχθη της διώρυγας του Σουέζ. Στον βορρά αντίστοιχα οι Ισραηλινοί, κατανικώντας τον συριακό στρατό, καταλάμβαναν τα στρατηγικής σημασίας υψώματα του Γκολάν, ενώ ανατολικά, η δυτικόφιλη Ιορδανία που μπήκε απρόθυμα στον πόλεμο είδε να χάνονται τα εδάφη τής δυτικής όχθης του Ιορδάνη. Μέσα σ? αυτά, και το διαμάντι του στέμματος, η ιερή πόλη τριών θρησκειών, η Ιερουσαλήμ. Νέο κύμα εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστίνιων προσφύγων δημιουργείται, κυρίως προς την Ιορδανία, αν και πάνω από ένα εκατομμύριο κάτοικοι επέλεξαν να παραμείνουν στις εστίες τους.

Το διεθνές γόητρο του Ισραήλ εκτοξεύθηκε κατακόρυφα με την λήξη του πολέμου των έξι ημερών (ο κόσμος μπορεί να συμπονά τους ηττημένους, αλλά θαυμάζει τους νικητές), ενώ αντίστοιχα το γόητρο των Αράβων καταβαραθρώθηκε. Ο μεγάλος χαμένος ήταν ο Νάσερ, που οι φιλοδοξίες του να ηγηθεί του αραβικού κόσμου κατέρρευσαν μέσα σε λίγες – στην κυριολεξία – ώρες. Μαζί με τις φιλοδοξίες του Αιγύπτιου προέδρου, κατέρρευσε στην ουσία και ο παναραβισμός.

Αν οι Άραβες ενωμένοι δεν μπορούσαν να πετύχουν τον κοινό εθνικό τους στόχο, δηλαδή τη συντριβή του Ισραήλ, τότε προς τι να ενωθούν;

Δεν πρέπει να παραβλέπουμε την κοινωνικοπολιτική πλευρά του θέματος. Τα κράτη, ακόμα και τα τεχνητά, δημιουργούν και παγιώνουν δομές διοικητικές και εξουσίας που απευθύνονται στους δικούς τους πολίτες, κι αυτοί με τη σειρά τους συνδέονται, συναλλάσσονται και τελικά εξαρτώνται απ? αυτές, κι όχι από κάποια γενική και αφηρημένη ιδέα περί ενότητας. Κι αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο φυσικά όταν η αφηρημένη αυτή ιδέα δεν μπορεί καν να εξασφαλίσει την επιτυχή αντιμετώπιση ενός αντιπάλου, που φαντάζει τελείως ακατανίκητος.

Άλλωστε, κι από παλιότερα, ο παναραβισμός δεν είχε δώσει μέχρι τότε και τα καλύτερα δείγματα γραφής. Ενδεικτικά:

• Το Ιράκ και η Συρία, δυο χώρες με τόσα πολλά κοινά σημεία ώστε να κυβερνώνται από κλάδους του ίδιου κόμματος (το σοσιαλιστικό κόμμα Μπάαθ), είχαν φτάσει κάποια στιγμή μέχρι και στο χείλος ενός μεταξύ τους πολέμου.

• Σε άλλο παράδειγμα, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες είχαν αποδειχτεί κακός μπελάς για αρκετές από τις αραβικές χώρες, και περισσότερο για τον μετριοπαθή βασιλιά της Ιορδανίας Χουσεΐν, καθώς τον πίεζαν συνεχώς για ανάληψη πολεμικής δράσης και συμμετοχή σε συγκρούσεις κατά του Ισραήλ, που μόνον σε καλό δεν του έβγαιναν.

• Τέλος, το πείραμα της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας, μιας ένωσης Αιγύπτου – Συρίας, κράτησε μόνο τρία χρόνια (1958-1961), καθώς οι Σύριοι δεν μπορούσαν να ανεχθούν επί μακρόν το καπέλωμα από τους ισχυρούς αδελφούς τους.

Για ποιον παναραβισμό λοιπόν να μιλάμε;