Μια αναδρομή στην ιστορία του προηγούμενου τουλάχιστον αιώνα είναι αναγκαία, αν θέλουμε να βάλουμε κάποια τάξη στις σκέψεις μας πάνω στο απίστευτο κουβάρι της Μέσης Ανατολής και να καταλάβουμε καλύτερα τα δικαιώματα και τις διεκδικήσεις των λαών της, πριν αρχίσουμε να δίνουμε δίκιο και άδικο. Ας ξεκινήσουμε απλά, παρουσιάζοντας το πως δημιουργήθηκαν τα κράτη της Μέσης Ανατολής από την διάλυση της πάλαι ποτέ κραταιής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος βάζει αντιμέτωπες τις δυνάμεις της Αντάντ με τις Κεντρικές Δυνάμεις. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής γίνεται πεδίο ισχυρών συγκρούσεων, καθώς οι Άραβες εξεγείρονται κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας (συμμάχου των Κεντρικών Δυνάμεων), έχοντας τη βοήθεια των Αγγλογάλλων (θυμηθείτε την εμβληματική μορφή του Λώρενς της Αραβίας). Προτού ακόμα τελειώσει ο πόλεμος (έτσι γίνεται πάντα), οι διαφαινόμενοι νικητές μοιράζονται τα λάφυρά του. Στην περιοχή αυτή η μοιρασιά έγινε τον Μάη 1916 με το σύμφωνο Σάικς-Πικό (Sykes-Picot Agreement). Ήταν μια μυστική συμφωνία, στην οποία αρχικά συμμετείχε και  η Ρωσία, η οποία ωστόσο βρέθηκε αναγκαστικά εκτός μετά την Οκτωβριανή επανάσταση και τη συνθηκολόγησή της με τη Γερμανία.

Η Μέση Ανατολή μοιράστηκε σε ζώνες κυριαρχίας και ζώνες επιρροής των Αγγλογάλλων, όπως φαίνεται στον χάρτη, που αποτυπώνει και τα σύνορα των σημερινών κρατών, ώστε να είναι εύκολη η αντιπαραβολή με την κατάσταση που επικράτησε τελικά. Τα κράτη που δημιουργήθηκαν είχαν μια μάλλον σκιώδη εξουσία, καθώς αποτελούσαν προτεκτοράτα των δύο δυνάμεων. Η Γαλλία πήρε ουσιαστικά τη σημερινή Συρία και τον Λίβανο (οι γηραιότεροι εκεί ακόμα έχουν σαν δεύτερη γλώσσα τα Γαλλικά), ενώ η Αγγλία πήρε το σημερινό Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά εδάφη, την Ιορδανία και μεγάλο μέρος του Ιράκ.

Η συμφωνία Σάικς-Πικό δέχτηκε αρκετές επικρίσεις, κυρίως για το ότι χάραξε τεχνητά σύνορα στη Μέση Ανατολή και αγνόησε κάποιες θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, ιδίως στο Ιράκ και την ανατολική Συρία. Από την άλλη, ο Λίβανος δημιουργήθηκε ως ξεχωριστό κράτος λόγω της πλειοψηφίας (τότε) των χριστιανών στην περιοχή, αλλά και οι κρατικές οντότητες που προέκυψαν σαν αποτέλεσμα από τη συμφωνία διατηρούνται μέσες – άκρες μέχρι σήμερα.

Τέλος του 19ου – αρχές του 20ου αιώνα

Το Ισραήλ δεν προέκυψε σαν αποτέλεσμα της συμφωνίας Σάικς-Πικό, αλλά ήταν απόρροια μακρόχρονης προσπάθειας των Εβραίων της Διασποράς ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα για εποικισμό της ιστορικής τους κοιτίδας (σιωνιστικό κίνημα). Το 1917, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ στέλνει μια επιστολή στον ηγέτη της εβραϊκής κοινότητας της Μεγάλης Βρετανίας Λόρδο Ρότσιλντ, ζητώντας ουσιαστικά την υποστήριξη της  Διεθνούς Σιωνιστικής Ομοσπονδίας στην προσπάθεια να τερματιστεί η ουδετερότητα των ΗΠΑ ώστε να μπουν κι αυτές στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Σαν αντάλλαγμα, δόθηκε η υπόσχεση για την εγκαθίδρυση μιας «εβραϊκής πατρίδας» στην Παλαιστίνη, με σεβασμό στα δικαιώματα των λαών που ζούσαν ήδη στην περιοχή. Η επιστολή αυτή λήφθηκε υπόψη τρία χρόνια αργότερα στη Συνθήκη των Σεβρών. Φυσικά την ίδια περιοχή (σημερινό Ισραήλ) οι Άγγλοι την είχαν υποσχεθεί και στους Άραβες. Το 1918 η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραψε την ανακωχή και ο βρετανικός στρατός καταλαμβάνει την Παλαιστίνη, όπου εγκατέστησε προσωρινή διοίκηση βάσει και της από το 1922 εντολής της Κοινωνίας των Εθνών

Ενθαρρυμένοι και από τη διακήρυξη Μπάλφουρ, οι Εβραίοι άρχισαν να συρρέουν και να εγκαθίστανται στην περιοχή, παρά την εχθρική στάση του ντόπιου αραβικού πληθυσμού. Οι εξελίξεις όμως αυτές δεν χαροποίησαν ιδιαίτερα τους Βρετανούς, που είχαν ήδη επενδύσει πολλά στην αγγλοαραβική φιλία.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μετά τις διώξεις των Εβραίων στην Ευρώπη και το Ολοκαύτωμα κατά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, η μετανάστευσή τους στην Παλαιστίνη εντάθηκε ιδιαίτερα, με αποτέλεσμα την μεταβολή των πληθυσμιακών δεδομένων και την διεξαγωγή αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των εποίκων και του ντόπιου αραβικού πληθυσμού. Το 1947, ο ΟΗΕ αποφάσισε να χωριστεί η Παλαιστίνη σε δύο κράτη όπως στον χάρτη, το Ισραηλινό (μπλε χρώμα, 55,5% του εδάφους της) και το Αραβικό (πράσινο, 45,5% του εδάφους), ενΙερουσαλήμ να παραμείνει κατ? αρχάς διεθνής πόλη.

Οι Εβραίοι αποδέχτηκαν την απόφαση του ΟΗΕ, έχοντας πιθανά και μελλοντικές βλέψεις, ενώ οι Άραβες την απέρριψαν χωρίς δεύτερη κουβέντα. Η καταπονημένη Αγγλία, με την λήξη της εντολής της ΚτΕ αποχωρεί από την Παλαιστίνη το 1948, με άμεση συνέχεια την ανακήρυξη του κράτους του Ισραήλ. Το νεοσύστατο κράτος αναγνωρίστηκε αμέσως από ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Τα αραβικά κράτη, θεωρώντας το ως εύκολη λεία, του κήρυξαν την επόμενη μέρα της ίδρυσής του τον πόλεμο (1ος αραβοϊσραηλινός πόλεμος, 1948-1949). Δεν τα πήγαν όμως και τόσο καλά όσο περίμεναν.

Λόγω των συγκρούσεων, ή και με προτροπή των ηγετών του, ο αραβικός πληθυσμός εγκαταλείπει μαζικά την περιοχή καταφεύγοντας σε φίλια κράτη, δημιουργώντας έτσι ένα μεγάλο κύμα προσφύγων. που υπολογίζεται γύρω στις 700.000 άτομα, Ο αριθμός όσων Αράβων παρέμειναν τότε στις εστίες τους εκτιμάται σε περίπου 160.000.