Πριν από μια εβδομάδα περίπου, πέθανε στα Τίρανα ο Μακς Βέλλιο,  ένας εργάτης λατομείων που έσπαγε πέτρες από το 1978 ώς το 1985, και στη συνέχεια έκανε δεύτερη καριέρα μέχρι το 1991, ως πελεκητής πέτρας σε ένα εργοστάσιο στην Αλβανική πρωτεύουσα. Για την ακρίβεια ο Μακς Βέλλιο είχε καταδικαστεί για αντισοσιαλιστική συμπεριφορά από το δολοφονικό όσο και γελοίο καθεστώς του Χότζα και εξέτισε την ποινή του δουλεύοντας για το χτίσιμο του νέου κόσμου στα κάτεργα του Σπακ, απ όπου απολύθηκε υπό όρους με το θάνατο του δικτάτορα. Ηταν το 1985 που ο Χότζα άφησε την τελευταία του πνοή, και στην κηδεία του η Ελλάδα αντιπροσωπεύθηκε από το Μανόλη Γλέζο, ο οποίος παραστάθηκε στην τελετή, με λίγο κατεβασμένο το κεφάλι και με υψωμένη τη γροθιά. Εκείνη μάλιστα τη περίοδο ήταν ευρωβουλευτής με το Πασόκ.

 Κάποιες ακόμα λεπτομέρειες: εκτός από λατόμος, ο Μακς Βέλλιο ήταν καθηγητής στην σχολή αρχιτεκτονικής στα Τίρανα (εκπρόσωπος του μοντερνισμού, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράδοξο για μια χώρα σαν την Αλβανία), σπουδαίος συγγραφέας (φίλος του Ισμαήλ Κανταρέ) και ακόμα σπουδαιότερος ζωγράφος που τα περισσότερα έργα του τα έκαψε ο Χότζα σε ειδικούς προς τούτο κλιβάνους για βιβλία και έργα τέχνης που προέρχονταν από τους δυνάμει ανατρεπτικούς.  Μεταξύ άλλων, ο Μαξ Βέλιο, ο μοναδικός ζωγράφος εκείνης της περιόδου που ενέτασσε στα εικαστικά του μοτίβα γυμνές αναπαραστάσεις του γυναικείου σώματος, κρίθηκε ένοχος για «κοινωνικό και πολιτισμικό εκφυλισμό», για αθέτηση των κανόνων του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και επιλήψιμες επιρροές από τον Βαν Γκογκ, τον Πικάσο, τον Μοντιλιάνι, τον Μπρακ και τον Ματίς. Καταδικάστηκε, εν μέσω επευφημιών και χειροκροτημάτων, σε ποινή φυλάκισης δέκα ετών ενώ το σύνολο του εικαστικού του έργου, διακόσια σαράντα οχτώ έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, κατασχέθηκαν από τη SIGURIMI.   

Σύμφωνα με τον Κανταρέ, πηγή αυτού του αδικαιολόγητου μίσους των ομοτέχνων του Βέλιο εναντίον του υπήρξε η διαμόρφωση ενός αισθητικού κανόνα εκτός του επιβεβλημένου σοσιαλιστικού υποδείγματος, γεγονός το οποίο εκλαμβάνονταν από εκείνους ως «αφόρητη πρόκληση».

Πολύ αργότερα ο Βέλλιο ξανάφτιαξε ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς και έκανε εκθέσεις στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Πολωνία, την Ελλάδα, τη Τυνησία και την Ιταλία. Δίδαξε στη Μινεάπολη, στο Πόζναν, στο Κόρνελλ και στο πανεπιστήμιο της Ρώμης. Βιβλία του και μυθιστορήματα έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, τα αγγλικά και τα ισπανικά.

Κυρίες και κύριοι, σύντροφοι και συντρόφισσες, ο Μακς Βέλιο πέθανε. Παρακαλώ σηκωθείτε όρθιοι και ενός λεπτού σιγή. Και κατά προτίμηση με υψωμένη τη γροθιά!

Θα μου πείτε τώρα “άλλες εποχές”. Μην τα μπερδεύουμε τα πράγματα...

Πηγή: Lifo.gr και Le Courrier des Balkans