Ανήμερα Χριστουγέννων, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν δέχθηκε στην Άγκυρα τον ηγέτη των Τ/κ Ερσίν Τατάρ. Το 2025 είναι εκλογικό έτος για τους Τουρκοκυπρίους. Οι κάλπες θα στηθούν το αργότερο μέχρι τον Οκτώβριο. Μέχρι τότε θα γίνει άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό υπό τον ΟΗΕ, τον Μάρτιο και θα φανούν τα αποτελέσματά της.

Ο Τατάρ προσαρμόζεται καθώς, το προοδευτικό τμήμα της Τ/κ Κοινότητας επιχειρεί να εκλέξει στη θέση του, τον κεντροαριστερό Τουφάν Ερχιουρμάν, πρόεδρο του ΡΤΚ (Ρεπουμπλικανικού Τ/κ Κόμματος).  H ενδεχόμενη αναθέρμανση της διαδικασίας για το Κυπριακό θα δημιουργήσει θετικές δυναμικές, υπέρ του Ερχιουρμάν.

Η συνάντηση με τον Ερντογάν ήταν σημαντική για τον Τατάρ, έστω κι αν δεν του έδωσε ευκαιρία να κάνουν δηλώσεις. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν έκανε αυστηρές νουθεσίες στον Τατάρ να αποφύγει την ανελαστική ρητορική. Εσχάτως, ο Τατάρ αποδέχθηκε τριμερή συνάντηση στη Νέα Υόρκη (15/10) και την Πενταμερή - με παρουσία και των 3 Εγγυητριών δυνάμεων. Ο Ερντογάν φαίνεται ότι δεν θέλει πλέον να εκτίθεται στο Κυπριακό. Κάνει παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι (Συρία, Ουκρανία) και η τουρκική διπλωματία υπό την καθοδήγηση Φιντάν, τον έπεισε να αποφύγει λάθη που έκανε στο παρελθόν.

Ομοσπονδία

Μετά τη φωτογράφιση Ερντογάν - Τατάρ, ανέλαβε έργο ο Τζεβντέτ Γιλμάζ, αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης,  οριοθετώντας τη διαπραγματευτική γραμμή ενόψει της πενταμερούς (TRT - Μπαϊράκ, 25/12/): “Η πραγματικότητα της Κύπρου είναι δύο κράτη και δύο κοινότητες. Δεν θα είναι δυνατή η επίλυση του Κυπριακού με μια προσέγγιση που είναι μακριά από αυτές τις πραγματικότητες. Οι δεκαετίες δίχως λύση που αφήσαμε πίσω μας είναι η μεγαλύτερη απόδειξη αυτής της πραγματικότητας. Όπως έχουμε δηλώσει και στο παρελθόν, το κεφάλαιο της ομοσπονδίας έχει κλείσει». 

Η φράση “το κεφάλαιο της ομοσπονδίας έχει κλείσει”, είναι αντιγραφή ανάλογης δήλωσης που έκανε ο Φιντάν στην Αθήνα τον περασμένο Νοέμβριο. Η Ε/κ ηγεσία, σήμερα υπό τον Χριστοδουλίδη, σπαταλά μεγάλο διαπραγματευτικό κεφάλαιο για να διαφυλάξει όσα ήταν για δεκαετίες αυτονόητα, έστω κι αν παραμένουν λογικά για τη διεθνή κοινότητα, όπως και την ΕΕ: τη διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ). Το δυστύχημα είναι ότι η ΔΔΟ, δεν είναι ξεκάθαρη στο μυαλό της ηγεσίας, ενώ ένα τμήμα της - που τυγχάνει να υποστηρίζει τον Χριστοδουλίδη - την απορρίπτει. Αυτά δίνουν άφθονη τροφή στην τουρκική επιχειρηματολογία, που εκτός άλλων, αγοράζει συνεχώς χρόνο με τις ταλαντεύσεις των Ε/κ.

Τα 8 χρόνια που πέρασαν από το Κραντ Μοντάνα δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι το Κυπριακό είναι στη χειρότερη κατάταση από ποτέ. Η κυπριακή ηγεσία διακηρύσσει μερονυχτίς τον αμετάκλητο στόχο της για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή, αλλά οι προθέσεις δεν σημαίνουν κάτι!  Στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του, ο Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι “πέτυχε την επανενεργοποίηση του διεθνούς παράγοντα και την επανεμπλοκή Γκουτέρες…” (ΡΙΚ - 31/12) Αυτό, όμως, ξέρει πολύ καλά ότι απέχει παρασάγγας από το δρόμο που έχει να διανύσει για να φτάσει ξανά σε διαπραγμάτευση πλήρους κλίμακας υπό τον ΟΗΕ. Πόσο ακόμα σε ακτίνα συμφωνίας, όπως το 2017!

Το διεθνές ενδιαφέρον είναι απορροφημένο από πολύ πιο σοβαρές διενέξεις και κατακόμβες νεκρών. Ο Πάπας Φραγκίσκος υπενθύμισε το Κυπριακό - το χαιρέτισε η κυβέρνηση ως απόδειξη διεθνούς ενδιαφέροντος (26/12), αλλά φαίνεται ότι δεν πρόσεξε ότι ο σοφός Ποντίφικας μίλησε “για την ειρηνική συνύπαρξη” στο νησί. Η παρούσα ηγεσία της Κύπρου - και στις δύο πλευρές - έχει μηδενικές επιδόσεις στο ζήτημα αυτό και οι κινήσεις τους χαρακτηρίζονται μόνο από σκοπιμότητες.

Ο Τατάρ κατέθεσε πρόταση για άνοιγμα ενός οδοφράγματος στη Μιά Μηλιά,  στην ανατολική είσοδο της Λευκωσίας προς την Αμμόχωστο. Ξέρει ότι η Τ/κ Κοινότητα θέλει περισσότερα σημεία διέλευσης και η Μια Μηλιά μπορεί αντικειμενικά να χαρακτηριστεί ως σημαντική για διευκόλυνση του εσωτερικού εμπορίου εντός νήσου. Ο Τατάρ έχει επίσης προχωρήσει σε κατασκευαστικά έργα διαπλάτυνσης του Αγίου Δομετίου, που εξυπηρετεί το 65% των καθημερινών διελεύσεων. Αντίθετα, οι νέες δίοδοι ταλανίζουν τον Χριστοδουλίδη, δεν ξεκαθαρίζει αν πράγματι τα θέλει, ενώ οι υποστηρικτές του απαιτούν να χτίσουν ακόμα πιο ψηλά τείχη διαχωρισμού. Η δυστοκία Χριστοδουλίδη φαίνεται από το γεγονός ότι περιέλαβε μεν τη διαπλάτυνση του σημείου διέλευσης Αγίου Διομετίου στα “μονομερή μέτρα προς Τ/κ” (Ιανουάριος 2024), αλλά δεν έπραξε απολύτως τίποτα. Θεωρητικά ζητά, όμως, δύο άλλα οδοφράγματα να ανοίξουν, για τα οποία ο τουρκικός στρατός έχει αντιρρήσεις και όλα βραχυκυκλώνονται. Έτσι συνδιαμορφώνονται οι “πραγματικότητες” στο νησί πάνω στις οποίες πατά η τουρκική διπλωματία.

Εγγενή δικαιώματα

Στον ΟΗΕ η Άγκυρα ζητά «κυρίαρχη ισότητα και ισότιμη διεθνή υπόσταση”, ως “αναγνώριση των εγγενών δικαιωμάτων του από τη διεθνή κοινότητα”, κατά τον αντιπρόεδρο Γιλμάζ. Πρόκειται για προέκταση της ερμηνείας περί κυριαρχίας που έκαναν οι Αναστασιάδης - Έρογλου το 2014:  αφενός, “η κυριαρχία της Ενωμένης Κύπρου είναι μία”, αλλά από την άλλη, “εκπηγάζει εξίσου από τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους”.

Ο Γιλμάζ βάζει επίσης “την ενσωμάτωσή της Τ/κ Κοινότητας με τον κόσμο, την ασφάλεια και την ευημερία των Τουρκοκυπρίων”. Στο ενδεχόμενο νέας αποτυχίας, η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα να αναβαθμιστεί, με απευθείας εμπορικές σχέσεις, πτήσεις και επαφές και να τελεί, υπό την ασφάλεια της Τουρκίας.

Αυτά θα βρει μπροστά του ο Χριστοδουλίδης, σαν “μαζεμένος λογαριασμός 8 χρόνων. 

Η Τουρκία τώρα εξετάζει: με Τατάρ ή Ερχιουρμάν; Η Ε/κ ηγεσία πέφτει συχνά σε λάθος, σκεφτόμενη δογματικά, αλλά η αλήθεια την ξεπερνά. Το 2003 - 5, ο Ερντογάν εκτόπισε τον Ντενκτάς, στήριξε το σχέδιο του ΟΗΕ και την εκλογή του κεντροαριστερού Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Το 2010 η Τουρκία επέτρεψε την επικράτηση του δεξιού εθνικιστή Ντερβίς Έρογλου, αφού ο Μ. Α. Ταλάτ απέτυχε να καταλήξει σε κάτι χειροπιαστό με τον τότε πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια. Το 2015, όμως, δεν εναντιώθηκε στην εκλογική επικράτηση του πλέον μετριοπαθή Τ/κ ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Μετά το ναυάγιο του Κραντ Μοντάνα η κυβέρνηση Ερντογάν μεθόδευσε πλήρως τον εξοβελισμό Ακιντζί για να περιορίσει την αυτονομία της Τ/κ Κοινότητας. Το έκανε με βασικό γνώμονα την αντίδραση στους τακτικισμούς Αναστασιάδη -  εξού και η απόφαση Ερντογάν για σκληρή διαπραγματευτική θέση για “δύο κράτη”.

Ο Ερσίν Τατάρ υπηρέτησε πρόθυμα το σκοπό αυτό. Το ερώτημα, τώρα, είναι αν εξακολουθεί να είναι χρήσιμος. Αυτό σχετίζεται με τους υπολογισμούς που κάνει και ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης: θέλει έγκυρο συνομιλητή, ή απλώς το βολικό Τατάρ;

Πηγή: www.efsyn.gr