Όταν προ μηνών, ο Γιάννης Στουρνάρας είχε αναφέρει ότι το μόνο πρόγραμμα που υπάρχει και εφαρμόζεται στην Ελλάδα είναι το μνημόνιο, προκάλεσε μεγάλες αναταράξεις στο πολιτικό σκηνικό.
Ενόχληση και δυσαρέσκειες εκδηλώθηκαν τότε, παρά το ότι όλοι διαπιστώνουν κατά καιρούς την ανυπαρξία εθνικού προγράμματος και όλοι υπερθεματίζουν στο ότι χρειαζόμαστε άμεσα ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης που όμως, ποτέ δεν συντάσσεται και ποτέ δεν προσεγγίζεται με τη λογική του «εθνικού», δηλαδή με την έννοια της ευρύτερης δυνατής πολιτικής συναίνεσης στο σχεδιασμό και, κυρίως, στην εφαρμογή του.
Συχνά μάλιστα, ομολογείται ότι πολλά μέτρα εκσυγχρονισμού και εξορθολογισμού έπρεπε να τα είχαμε πάρει μόνοι μας και να μην περιμέναμε να μας τα επιβάλλουν άλλοι, καταβάλλοντας στο μεταξύ, ένα συνεχώς διογκούμενο κόστος, λόγω των αναβολών και της έλλειψης βούλησης.
Ενίοτε βέβαια, συντάσσονται «εκ του προχείρου» προγράμματα με βαρύγδουπους μάλιστα τίτλους και εξαγγελίες με εύκολες υποσχέσεις που λειτουργούν απλώς ως κείμενα «μιας χρήσεως» για τις προεκλογικές, προσυνεδριακές και άλλες συναφείς ανάγκες.
Αν δεν αλλάξουμε αυτές τις χρεωκοπημένες πρακτικές, φαίνεται ότι θα επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό και με το νέο ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης 2014-2020). Είναι γνωστό, ότι στο νέο ΕΣΠΑ έχουμε συμφωνήσει με την Ευρωπαϊκή Ένωση τους όρους με τους οποίους θα πάρουμε και το πού θα ξοδέψουμε τα περίπου 20 δισεκ. ευρωπαϊκών και τα περίπου 5 δισεκ. εθνικών πόρων που θα προσθέσουμε εμείς, για να στηριχθούν σχεδιασμένα, οι δημόσιες πολιτικές επενδύσεων, ανάπτυξης και απασχόλησης.
Η διαφορά από το τρέχον ΕΣΠΑ 2007-2013 είναι ότι οι εκταμιεύσεις συνδέονται άμεσα με 106 προαπαιτούμενες ενέργειες (λέγονται «εκ των προτέρων αιρεσιμότητες») που λειτουργούν με τη λογική των προαπαιτούμενων του μνημονίου για να παίρνουμε τις δόσεις, σε συγκεκριμένες και συμφωνημένες ημερομηνίες που εξελίσσονται μέχρι το 2016, για την κάθε μια αιρεσιμότητα.
Και όταν λέμε προαπαιτούμενα, μιλάμε για διαρθρωτικές αλλαγές και μέτρα πολιτικής, από τα ειδικά συστήματα υποστήριξης/ελέγχου της αγοράς εργασίας μέχρι την εθνική στρατηγική για τους Ρομά, από την τιμολογιακή πολιτική για το νερό μέχρι τη συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης των εκτάσεων, από τη διαμόρφωση επαρκούς βάσης στοιχείων στην ΕΛΣΤΑΤ μέχρι το σύστημα μέτρησης της μαθητικής διαρροής και πολλά άλλα σε θέματα διοικητικής μεταρρύθμισης, κοινωνικής πολιτικής, απασχόλησης, ψηφιακής σύγκλισης και ευρυζωνικού σχεδιασμού, περιβαλλοντικής συμμόρφωσης και ενεργειακής εξοικονόμησης, επιχειρηματικότητας, μεταφορών, παιδείας, έρευνας και καινοτομίας.
Το κύριο βέβαια μέρος του ΕΣΠΑ κατανέμει, τομεακά και περιφερειακά, τους πόρους σε συγκεκριμένες επενδυτικές προτεραιότητες μετά από πολύμηνες διαβουλεύσεις σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και τη χρήση στρατηγικών μελετών (ΙΟΒΕ, ΚΕΠΠΕ, ΣΕΒ, ΜcKinsey).
Άρα, χρηματοδοτημένο πρόγραμμα έχουμε που το στηρίζουν μάλιστα διαρθρωτικά προαπαιτούμενα σε όλους τους τομείς. Μένει το κύριο. Να γίνουμε κανονική χώρα για να μπορέσουμε να το εφαρμόσουμε.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η έγκαιρη κινητοποίηση, προσαρμογή και ανταπόκριση της διοίκησης, όλων των δημόσιων και αυτοδιοικητικών φορέων σε όλα τα επίπεδα, από το σχεδιασμό των έργων/δράσεων και τις εγκριτικές/αδειοδοτικές διαδικασίες, μέχρι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Και αυτό είναι το άμεσο καθήκον του πολιτικού συστήματος για να πιάσουν αυτή τη φορά περισσότερο τόπο οι πόροι. Ένα εθνικό σχέδιο που θα υποστηρίξει όλα αυτά που, άλλωστε, απορρέουν από τις άμεσες εθνικές ανάγκες και από τις ευρωπαϊκές πολιτικές.