Οσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ πληθαίνουν και οι αναλύσεις που προσπαθούν να εξηγήσουν το «φαινόμενο» Τραμπ. Και πολλές από αυτές, είτε από αμηχανία εξήγησης είτε από σκοπιμότητα και κάτω από το σύνδρομο της δικαιολόγησης του πάντα αθώου λαού, γλιστράνε από την εξήγηση στη δικαιολόγηση. «Σε τελευταία ανάλυση είναι μια αντισυστημική ψήφος. Ο κόσμος απηύδησε από το κατεστημένο των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων, η λευκή εργατική τάξη θέλει δουλειές και δεν βρίσκει ενώ οι τράπεζες ευημερούν, η Αμερική χάνει σε δύναμη, οι ξένοι θα την κυριεύσουν, οι λύσεις διεθνώς είναι απλές όσο και η οπλοκατοχή στο εσωτερικό». Αυτή είναι σε χοντρές γραμμές η δήθεν αντισυστημική κραυγή -γιατί πρόγραμμα δεν είναι- του Αμερικανού ανισόρροπου μεγιστάνα. Και προσαρμοσμένη στην εθνική ιδιαιτερότητα, αυτή θα είναι σε γενικές γραμμές η κραυγή της ακροδεξιάς Λεπέν και του κωμικοτραγικού Μπέπε Γκρίλο.
Κοινός παρονομαστής το εκρηκτικό μείγμα φόβου, λαϊκισμού και εθνικισμού, ένα μείγμα που γιγαντώνεται σε εποχές κρίσης και βουλώνει τα αυτιά ενός σημαντικού τμήματος του πληθυσμού σε ψύχραιμες φωνές που αναζητούν σύνθετες λύσεις σε πολυσύνθετα προβλήματα. Αυτός ο «αντισυστημικός» κόσμος θέλει «απλές αλήθειες και απλές λύσεις εδώ και τώρα». Δηλαδή θέλει ψέματα στο αυτί του, και αυτή η παράλογη αλλά πανίσχυρη αναζήτηση του σαγηνευτικού ψεύδους εξηγεί γιατί ο Τραμπ αντέχει στις επιθέσεις της λογικής και οδηγεί τον Ρόμπερτ ντε Νίρο στην αγωνιώδη διαπίστωση «μα είναι απίστευτο πως υπάρχουν άνθρωποι που τον ακούνε».
Σε άλλη κλίμακα, σε διαφορετικό βαθμό επικινδυνότητας και με μεγαλύτερη εσωτερική διάσταση, ζήσαμε το πρόβλημα και περάσαμε σύρριζα από την καταστροφή με την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που αποτύπωσε και στη σύνθεσή της το εκρηκτικό μείγμα των τριών κακών που προανέφερα σε περιτύλιγμα αντισυστημικής ψήφου. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε ακόμα, και το μέλλον αβέβαιο. Οταν όμως μιλάμε για την ισχυρότερη δύναμη στον πλανήτη, για έναν πρόεδρο που θα κρατάει το κουτί με τα πυρηνικά όπλα, δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθος.
Και όποιος εφησυχάσει με την ιδέα ότι οι λαοί δεν αυτοκτονούν, πρέπει να σκύψει πάνω στην Ιστορία για να δει ότι ενίοτε εκδήλωσαν έντονες αυτοκτονικές αλλά και δολοφονικές τάσεις. Και όποιος εφησυχάζει με την ιδέα ότι αν εκλεγεί θα λογικευτεί, ότι θα αποδειχθεί τελικά ένας ακίνδυνος κλόουν, επίσης πρέπει να ανατρέξει στην Ιστορία, αιματηρές σελίδες της οποίας έγραψαν παρανοϊκοί κλόουν. Ας μας αφήσουν, λοιπόν, ήσυχους οι βαθυστόχαστοι αναλυτές-εραστές της «αντισυστημικής» ψήφου που δεν μπορούν τη Χίλαρι γιατί είναι «εκπρόσωπος του κατεστημένου» ενώ είναι έμπλεοι κατανόησης για τους απλούς πολίτες που επιζητούν απλές λύσεις στον Τραμπ. Ολοι αυτοί, δηλαδή, που αδυνατούν να κατανοήσουν τους κινδύνους για ολόκληρο τον πλανήτη από μια πιθανή νίκη του μεγιστάνα. Δεν είναι ώρες για ουδέτερους παρατηρητές.