Πριν από μερικές ημέρες (5 Μαρτίου 2021) η Ευρώπη έχασε έναν μεγάλο καλλιτέχνη. Ήταν η μέρα που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 90 ετών ένας σπουδαίος Έλληνας της διασποράς, κινηματογραφιστής και ζωγράφος, ο Μαθιός Γιαμαλάκης – Μαρτζώκης. Με μόνιμη κατοικία στη Στοκχόλμη, περνούσε τους καλοκαιρινούς μήνες στο ιστιοφόρο του S/Y Amanda Jane στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.
Ο Μαθιός Γιαμαλάκης – Μαρτζώκης, βρέθηκε σε νεαρή ηλικία τη δεκαετία του ?60 στη Γερμανία για σπουδές και εργασία στην εκεί τηλεόραση και στη συνέχεια μετακόμισε στη Σουηδία. Αν και όχι τόσο γνωστός στην Ελλάδα, ήταν ευρύτερα γνωστός στις χώρες της Ευρώπης ( Γερμανία, Γαλλία, Ελβετία, Σουηδία).
Ιδιαίτερα ευαίσθητος άνθρωπος, ανήσυχος, δημιουργικός, πολιτικοκοινωνικά συνειδητοποιημένος πολίτης του σύγχρονου κόσμου, ο Μαθιός είχε δύο μεγάλα πάθη. Την κινηματογραφία και τη ζωγραφική. «Και τα δύο υπηρετούν την ίδια ανάγκη. Να μιλήσω για την αλήθεια μου…», έλεγε.
Ως σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει 53 ντοκιμαντέρ, μικρού και μεγάλου μήκους, για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Η εικαστική του δραστηριότητα μετράει πάνω από 20 εκθέσεις ζωγραφικής στη Σουηδία, την Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Και στις ταινίες και στη ζωγραφική του, στο επίκεντρο είναι ο άνθρωπος. Τα ντοκιμαντέρ του για το Παρίσι, τη Βενετία, την Αθήνα, ήταν μοναδικά, καθώς επέλεξε να παρουσιάσει τις πόλεις αυτές μέσα από τα μάτια των ανθρώπων τους και τις ιστορίες τους. Μία από τις πρώτες του ταινίες, ταινία μικρού μήκους, ήταν το «401» (1969) και ήταν βασισμένη στο βιβλίο του Περικλή Κοροβέση ΑΝΘΡΩΠΟΦΥΛΑΚΕΣ. Το 401 προβλήθηκε στη Σουηδική Τηλεόραση την εποχή της δικτατορίας στην Ελλάδα.
«Οι ταινίες λειτούργησαν ως διάλειμμα από την ένταση της ζωγραφικής και του σχεδίου. Και μου έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσω νέα άτομα και μέρη», γράφει στην προσωπική του ιστοσελίδα. (http://www.matheo.se/)
Η άλλη του αγάπη, η ζωγραφική ήταν για τον Μαθιό Γιαμαλάκη, μια συνεχής ερωτική εξομολόγηση στη γυναίκα και τη φύση. «Η αγάπη και ο ερωτισμός συμβαδίζουν με την ομορφιά της ψυχής και της φύσης. Ποιος δεν τρέμει από συγκίνηση και αγάπη όταν βλέπει ένα ηλιοβασίλεμα, μια ανατολή ή μια όμορφη ανθρώπινη παρουσία;» Με τα δικά του λόγια, αυτός ήταν ο Μαθιός Γιαμαλάκης, ένας μεγάλος ζωγράφος και σκηνοθέτης με έργο ανανγνωρισμένο σε όλη την Ευρώπη.. Και τι ήταν η Ελλάδα γι αυτόν; Τι απάντηση την δίνει ο ίδιος: «Η Ελλάδα ήταν και είναι πάντα μέσα μου. Η Ελλάδα ήταν για εμένα πάντα ένας χώρος πνευματικός, ένας χώρος προόδου, ένας χώρος δύναμης».
Μια μικρότερη εκδοχή του άρθρου αυτού δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ