Η διαδικασία επίλυσης του χρονίζοντος ζητήματος της ονομασίας της γειτονικής μας χώρας/ΠΓΔΜ ξεκίνησε στην τρέχουσα φάση της με σχετικά καλούς οιωνούς. Παρά ταύτα, φθάσαμε στα μαζικά συλλαλητήρια εναντίον της λύσης σε μια επικίνδυνη επανάληψη του παρελθόντος. Και σε πιθανό αδιέξοδο με αποτέλεσμα να μη λυθεί ένα θέμα που ταλαιπωρεί εδώ και πάνω από είκοσι-πέντε χρόνια την Ελλάδα με ζημιογόνες συνέπειες. Το ερώτημα είναι γιατί;
Κατά την άποψη μου, φθάσαμε εδώ γιατι πέρα από τις διγλωσσίες( άλλα να λέει,π.χ. ο Α. Τσίπρας και άλλα ο Π. Καμμενος),κλπ, η κυβέρνηση ( ΥΠΕΞ,κ,α) διέπραξε πρωτίστως ένα καίριο λάθος που ποτέ δεν θα πρέπει να διαπράττεται σε μια σοβαρή διαπραγμάτευση : πολιτικοποίησε εντελώς άκαιρα τη διαπραγματευτική διαδικασία για αλλότριους πολιτικούς σκοπούς με αποτέλεσμα να πυροδοτήσει την υφέρπουσα δυναμική ενάντια σε μια συμβιβαστική λύση, δυναμική που μάλλον είναι δύσκολο τώρα να μαζευτεί. Η διαπραγμάτευση θα έπρεπε να κρατηθεί σε διπλωματικό-τεχνοκρατικό επίπεδο και μόνο όταν θα είχε ωριμάσει επαρκώς με κατ΄αρχήν συμφωνία ή ουσιαστική σύγκλιση απόψεων για λύση να ακολουθήσει η αναπόφευκτη πολιτικοποίηση.. Ειναι εξόχως διδακτική από την άποψη αυτή η διαδικασία υιοθέτησης της Συνθήκης της Λισσαβώνας . Η τελευταία είναι σχεδόν copy-paste του Ευρωπαϊκού Συντάγματος , το οποίο όμως απέτυχε ακριβώς γιατι η διαδικασία υιοθέτησης του είχε πολιτικοποιηθεί άστοχα. ( Μεταξύ άλλων, ο Γάλλος πρόεδρος Ζ. Σιράκ ήθελε να καταγράψει μια προσωπική επιτυχία). Ορισμένοι ισχυρίσθηκαν ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας «πέρασε στη ζούλα». Ίσως , αλλά πάντως πέρασε . . Στη περίπτωση του Μακεδονικού θα έπρεπε το ζήτημα να αφεθεί στη διπλωματική διαδικασία χωρίς βαρύγδουπες δηλώσεις για επικείμενη λύση, μυστικές συναντήσεις και άλλα παρεμφερή ( Ακόμη και πολυδιαφημισμένη συνάντη Τσίπρα- Ζάεφ στο Νταβός δεν οδήγησε σε κάποιο ουσιαστικό άνοιγμα/breakthrough όπως συνήθως γίνεται σε τέτοιες συναντήσεις κορυφής) Ελπίζω στο Μακεδονικό να μην επαναληφθεί το κακό προηγούμενο με το Κυπριακό.
Αλλά όσο κι αν έχουν δυσκολέψει τα πράγματα, το Μακεδονικό θα πρέπει να επιλυθεί στη βάση της σύνθετης ονομασίας για κάθε χρήση. Γιατί αντίθετα με τα όσα λέγονται, η Ελλαδα είχε τεράστιο κόστος από τη μη επίλυση του ζητήματος σε διεθνή αξιοπιστία ( η γειτονική χώρα αναγνωρίστηκε με νετο σκετο το όνομα Μακεδονία από 140 χώρες), σε υπονόμευση του ρόλου της στα Βαλκάνια και ΕΕ , σε κατασπατάληση πολιτιμου διπλωματικού κεφαλαίου κ.λπ . Ενω μπορει να αντιμετώπισει ακόμη οξύτερα προβλήματα αστάθειας στη περιοχή, κλπ εάν , λογω της μη επίλυσης του προβλήματος , η γειτονική χώρα αποκλεισθεί από την ένταξη της στο ΝΑΤΟ και ΕΕ . Όσοι αντιδρουν στη λύση της σύνθετης ονομασίας θα πρέπει να κατανοησουν ότι πιθανον (ή μάλλον βεβαιον) να χάσουν συνολικά τα πάντα καθώς η χώρα θα συνεχίσει να αποκαλείται διεθνώς με το όνομα Μακεδονια είτε αρέσει είτε όχι. Και υπαρχει πάντοτε η πιθανότητα να παρακαμφθεί η δυνατότητα μας για άσκηση βετο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Η Ενδιάμεση Συμφωνία και η σχετική καταδικαστική απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου (2011) παρέχουν έδαφος για κάτι τέτοιο.
Παράλληλα καλό είναι να έχουμε υπόψη:
- Η Ελλάδα δέχθηκε de facto τη λέξη Μακεδονία στο όνομα της γειτονικής μας χώρας από το 1993 με την ένταξη της στον ΟΗΕ ως Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακδονίας( ΠΓΔΜ- Former Yungoslav Republic of Macedonia-FYROM). ΄Εκτοτε και για εικοσι – πεντε χρόνια περίπου συναλλασσεται με τη χώρα αυτή με την εν λόγω ονομασία , δηλαδη με το Μακεδονία στο όνομα της. Προφανώς αυτό δεν μας ενοχλεί . Αρα η άκαμπτη θέση του Συμβουλίου πολιτικών αρχηγών του Απριλίου 1992 έχει από πολλού εγκαταλειφθεί.
- Η Ελλαδα άρχισε σοβαρές διαπραγματεύσεις για την επιλυση του ζητήματος – μετα την εντελώς άστοχη απόρριψη των προτάσεων του Πακέτου Πινειρο, το Μαιο 1992. Τον Αυγουστο 2001 ,μετα τη σύναψη της Συμφωνίας της Οχρίδας, η κυβέρνηση Κ. Σημίτη επιχείρησε να λύσει το θέμα στη βάση μια σύνθετης ονομασίας( Άνω Μακεδονια) αλλά η αδιαλλαξία της άλλης πλευράς οδήγησε σε αποτυχία την προσπάθεια . Άρα τότε άλλαξε και τυπικά η ακαμπτη ελληνική προσεγγιση (με κυβέρνηση Κ. Σημίτη), αλλαγή που ολοκληρώθηκε το 2008 στο Βουκουρέστι( συνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, κλπ) , αν και σημερα η τοποθέτηση του Βουκουρεστίου φαινεται να αμφισβητείται από τουλάχιστον έναν από τους προταγωνστές της εποχής( Κ. Καραμανλής).
- Ο γεωγραφικός προσδιορισμός είναι μια επιλογή αλλά προτιμότερο θα ήταν να αποφευχθεί υπερ του χρονικού /θεματικού προσδιορισμού ( Νεα Μακεδονια.). Όπου υπαρχουν γεωγραφικοι προσδιορισμοί( Βόρειος/Νοτιος Κορέα, Βορεια Ιρλανδία, κλπ) υπονοείται διηρημένη χώρα και δημιουργείται δυναμική ενοποίησης( παρά ταύτα εάν ο συμβιβασμός μπορεί να επιτευχθεί πάνω σε γεωγραφικό προσδιορισμό, καλοδεχούμενος ).
- .Αυτό που έχει σημασία είναι να υπαρξει ένα συνολικό πακέτο διευθέτησης όλων των πτυχών του ζητήματος στη λογική του πακέτου Πινειρο . Θα ήταν λάθος να υπάρξει μόνο λύση για το όνομα και όλα τα υπόλοιπα να αφεθούν για αργότερα.. Θα διαιώνιζε μάλλον το πρόβλημα. Και με όλα τα «υπόλοιπα» θα πρέπει να εννοήσουμε τα πραγματικά προβλήματα και όχι αυτά που αναγονται στη σφαιρα της μεταφυσικής και ακουμπούν σε θέματα ταυτότητας, κλπ. Να σημειώσουμε ότι το πακέτο Πινέιρο προέβλεπε τη σύναψη Συνθήκης μεταξύ των δύο χωρών «για την επιβεβαίωση των συνορων» και την αποστολή επιστολής απ΄την κυβέρνηση των Σκοπίων για θέματα σχετιζόμενα με μειονοτικά ζητήματα , κλπ.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα θα πρέπει να λυθεί τώρα. Η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει αυτό που τησ αναλογεί για το σκοπό αυτό .Τα περίφημα «animal spirits» του J. M. Keynes δεν θα πρέπει να αφεθούν να επιβάλουν τη λογική τους ..Αλλά δυστυχώς η ΝΔ φαίνεται ότι υπέκυψε στα πλέον ακραία «πνεύματα» του χώρου της τασσόμενη ενάντια στη λύση τώρα…