Αν η κυβέρνηση Τσίπρα δεν καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία με τους θεσμικούς εταίρους και πιστωτές, δεν υπάρχει διέξοδος. Ούτε το δημοψήφισμα, ούτε οι νέες εκλογές αποτελούν λύση, παρά μόνο επιδείνωση του προβλήματος μπορούν να φέρουν. Με αυτή την έννοια, η προσπάθεια για την επιτυχία της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές είναι εθνική και υποστηρίζεται από όλες τις δημοκρατικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Είναι όμως έτσι;

Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επένδυσε στο διχασμό, μνημόνιο/αντιμνημόνιο, και καλλιέργησε τη μισαλλοδοξία, ακόμη και τον ρεβανσισμό. Οτι έκανε τυφλή αντιπολίτευση και συνέβαλε στην πόλωση και στην κυριαρχία της πολιτικής ακρότητας. Αλλά έστω και αν ισχύει αυτό, είναι τόσο μικρόψυχο να μη θέλει κανείς να πάνε καλά τα πράγματα γιατί, αν αυτό συμβεί, όσο συμβεί, θα είναι λυτρωτικό για όλους, όχι για δυο κόμματα.

Υπάρχει ένα θετικό momentum στο ευρωπαϊκό και στο διεθνές πλαίσιο. Το διακρίνουμε στις εντυπωσιακές παρεμβάσεις του Μπ. Ομπάμα εναντίον της λιτότητας, στη διάθεση που δείχνει η Κομισιόν να καλύψει σε κάποιο βαθμό το δημοκρατικό έλλειμμα στο εσωτερικό της ΕΕ με την αντικατάσταση της Τρόικας από μια νέα δομή, στην ειλικρίνεια με την οποία η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία προσπαθεί να βρει σημείο επαφής ανάμεσα στις διεκδικήσεις της Αθήνας και τις θέσεις του Βερολίνου, στις παρεμβάσεις προσωπικοτήτων κύρους, από τον Πικετί μέχρι τον Τσόμσκι, και από τον Μαζάουερ μέχρι τον Στίγκλιτς, που διευκολύνουν τον ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας αλλαγή του οικονομικού δόγματος. Ολοι αυτοί, αν είχαν ζήσει στη χώρα μας και γνώριζαν τις ιδιοτυπίες της, μπορεί να μην είχαν ακριβώς τις ίδιες θέσεις, όμως ο φιλελληνισμός, ιστορικά, στηρίζεται στη βαθιά γνώση του ελληνικού παρελθόντος και στην άγνοια του παρόντος.

Κάτι που βοηθάει ιδιαίτερα την ελληνική προσπάθεια είναι ότι η κυβέρνηση παίζει το χαρτί της πάταξης της μεγάλης φοροδιαφυγής και της σύγκρουσης με την ολιγαρχία που έξω είναι πολύ δημοφιλές. Ακόμη και ο πρόεδρος των ΗΠΑ στην τελευταία του παρέμβαση είπε πως “η τραγική συλλογή των φόρων στην Ελλάδα είναι διαβόητη”. Ο ΣΥΡΙΖΑ, επειδή δεν έχει παρελθόν στην εξουσία, μπορεί να επιχειρηματολογήσει για διαρθρωτικές τομές τέτοιου περιεχομένου και να ακουστεί με προσοχή και εμπιστοσύνη από την άλλη πλευρά. Αν μάλιστα κάνει γρήγορα γενναίες κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση, θα ενισχύσει σοβαρά τη διαπραγματευτική του θέση.

Ο άνεμος είναι ούριος και επειδή η κυβέρνηση έχει μεγάλη κοινωνική αποδοχή. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις μετά τις εκλογές δείχνουν ότι οι κινήσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα επιβραβεύονται από την κοινή γνώμη που μάλιστα βλέπει θετικά και την κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Το τι δείχνει αυτό για τα κριτήρια της πλειοψηφίας είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα, όμως για την κυβέρνηση είναι πολύ θετικό ότι έχει λαϊκή στήριξη, που υπερβαίνει τα όρια του εκλογικού της ποσοστού.

Για όλους αυτούς τους λόγους, υπάρχει η δυνατότητα -όχι η βεβαιότητα- να βρεθεί ένας αμοιβαία επωφελής συμβιβασμός με τους πιστωτές, να απομακρυνθούν από τον ορίζοντα οι μεγάλοι εθνικοί κίνδυνοι, και να σταθεροποιηθεί η οικονομία. Τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης θα έχουν πολλή και δημιουργική δουλειά να κάνουν αν ασχοληθούν με τις πολιτικές που θα εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ στο ασφαλιστικό, στην παιδεία, στη δημόσια διοίκηση, στο φορολογικό, στην απασχόληση ή με όσα ενδεχομένως δεν θα κάνει για τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, για την ενίσχυση της απασχόλησης και το σπάσιμο των κλειστών δομών της αγοράς.

Είναι θλιβερό που μετέχουν στην κυβέρνηση οι ΑΝΕΛ, είναι απογοητευτικό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε ιδεολογικοποιώντας τον λαϊκισμό, είναι απελπιστικό ότι ο κρατισμός δοξάζεται ξανά, ότι τα υλικά της χρεοκοπίας (παροχολογία, κολακεία των συντεχνιών, επιδοματική λογική, οικονομικός ανορθολογισμός κοκ) ξαναζεσταίνονται, είναι περιττοί και ενοχλητικοί οι λεονταρισμοί και οι επιδείξεις ανδρισμού έναντι των θεσμικών εταίρων, απίστευτο ότι μετέχουν μόνο έξι γυναίκες σε μια κυβέρνηση 40 μελών, όμως είναι υπέροχο ότι ο πρωθυπουργός ζει στην Κυψέλη, επιτέλους πολιτικός όρκος, ότι έχουμε υπουργό Δικαιοσύνης τον Ν. Παρασκευόπουλο, ότι ο Γ. Πανούσης δίνει άψογα δείγματα γραφής σε σχέση με τη λειτουργία της αστυνομίας, ότι ο Π. Νικολούδης ηγείται της προσπάθειας για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Ακόμη και αν βρεθεί συμφωνία με τους πιστωτές, ομαλά και γρήγορα, οι περισσότερες πιθανότητες είναι να αποτύχουμε. Γιατί δεν έχουμε καταλάβει τι μας συνέβη και χρεοκοπήσαμε, ούτε γιατί είμαστε η μοναδική αποκλεισμένη από τις αγορές χώρα της ευρωζώνης, ούτε πώς φτάσαμε να έχουμε τόσο εκρηκτική ανεργία αλλά όλο και περισσότερα σουβλατζίδικα/καφετέριες/τυροπιτάδικα.

Επειδή το πρόβλημα είναι βασικά δικό μας και όχι εισαγόμενο, όσο καλά και να πάνε τα πράγματα σε σχέση με τη μείωση του χρέους και το νέο πρόγραμμα, θα δυσκολευτούμε πολύ να βγούμε από τον λάκκο – αν ποτέ δεχτούμε ότι πρέπει να κουραστούμε σκαρφαλώνοντας, αντί να περιμένουμε το χέρι που θα μας τραβήξει προς τα πάνω.

Μακάρι να πάει καλά αυτή η διαπραγμάτευση, μακάρι να το πουν -και να το εννοούν- όλοι αυτό το μακάρι, γιατί τα πραγματικά δύσκολα θα έρθουν όταν μείνουμε χωρίς εξωτερικό εχθρό, μόνοι με τους δαίμονές μας.